Το θέατρο της Μυτιλήνης είναι χτισμένο στις δυτικές παρυφές της αρχαίας πόλης, στο λόφο της Αγίας Κυριακής. Τα παλαιότερα σωζόμενα αρχιτεκτονικά μέλη υποδεικνύουν ότι το μνημείο κτίσθηκε στους πρώιμους ελληνιστικούς χρόνους. Η μορφή στην οποία σώζεται σήμερα αντιστοιχεί στην τελευταία οικοδομική φάση του, την υστερορωμαϊκή.
Θεωρείται ένα από τα σπουδαιότερα αρχιτεκτονικά δημιουργήματα του αρχαίου κόσμου. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο (Βίος Πομπήιου 42.4), ο Πομπήιος αντέγραψε το σχέδιό του στο θέατρο που έχτισε στη Ρώμη το 55 π.Χ. και αποτέλεσε έτσι το πρότυπο των ρωμαϊκών θεάτρων. Το κοίλο του θεάτρου της Μυτιλήνης είναι πλέον καταστραμμένο, ελάχιστα σώζονται από τη σκηνή και τις παρόδους και αυτά από την τελευταία οικοδομική φάση του μνημείου, την υστερορωμαϊκή.
Το θέατρο είναι κατασκευασμένο πάνω σε ηφαιστιογενή βράχο, ιδιαίτερα εύθρυπτο, που δεν έχει διατηρήσει τα ίχνη της κατασκευής του κοίλου. Το πεταλόσχημο κοίλο, διαμέτρου 107 μ. στη βάση του και χωρητικότητας 10.000 θεατών περίπου, είχε μαρμάρινα εδώλια από τα οποία υπάρχουν δείγματα στο χώρο, ενώ άλλα παραμένουν εντοιχισμένα στο μεσαιωνικό κάστρο της Μυτιλήνης. Στην προεδρία του κοίλο⏅ ανήκε θρόνος που φυλάσσεται στο Παλαιό Μουσείο της Μυτιλήνης και ο οποίος προοριζόταν αρχικά για τον ιερέα του Απόλλωνα και τελικά για τον ρήτορα Ποτάμωνα, γιο του φιλοσόφου Λεσβώνακτος (75 π.χ.-15 μ.Χ.).
Την περίμετρο της κυκλικής ορχήστρας (διαμέτρου 24,20 μ. περίπου) περιτρέχει ψηλός, λιθόκτιστος τοίχος (ύψους 1,30 μ.), ο οποίος καλυπτόταν εξωτερικά με ορθομαρμάρωση και επιστεφόταν από μαρμάρινες ενεπίγραφες πλάκες. Το δάπεδο της ορχήστρας ήταν από πατημένο χώμα, στρωμένο πάνω στο φυσικό βράχο, ο οποίος είχε προηγουμένως εξομαλυνθεί. Στο δυτικό τμήμα της ορχήστρας υπάρχουν δυο δωμάτια, σκαμμένα μέσα στο βράχο του κοίλου. Ο τοίχος της ορχήστρας και τα δυο δωμάτια συνδέονται πιθανόν με μετατροπή του θεάτρου σε αρένα κατά τη ρωμαϊκή εποχή. Την ίδια εποχή καθαιρέθηκε και ένα τμήμα του κοίλου.
Η σκηνή αποτελείται από 4 οικοδομήματα που χωρίζονται μεταξύ τους με 3 διαδρόμους. Η ανασκαφή της όμως δεν έχει ολοκληρωθεί.
Η πιο σοβαρή φθορά είναι η αποσάθρωση του εδάφους στο πρανές όπου ήταν κατασκευασμένο το κοίλο. Το επιφανειακό στρώμα χώματος έχει χαλαρώσει και μειωθεί σε πάχος με αποτέλεσμα να αποκαλύπτεται ο φυσικός βράχος, ο οποίος λόγω κλιματολογικών και άλλων παραγόντων διάβρωσης αλλά και της γεωλογικής του σύστασης έχει αρχίσει να θρυμματίζεται. Οι τοίχοι αντιστήριξης των παρόδων που συγκρατούσαν την επίχωση του κοίλου έχουν επίσης καταρρεύσει σε μεγάλο βαθμό.
Το μνημείο έχει κατά καιρούς χρησιμοποιηθεί για την οργάνωση ποιητικών, μουσικών και θεατρικών εκδηλώσεων. Επιτρέπεται η επίσκεψη αρχαιολογικού χώρου και η διοργάνωση επιλεγμένων πολιτιστικών εκδηλώσεων, μικρής εμβέλειας, με τοποθέτηση φορητών καθισμάτων στο πλάτωμα εκτός του κοίλου.
Όλγα Φιλανιώτου
Αρχαιολόγος
Η σελίδα του θεάτρου στο https://www.efales.gr/sight/arhaio-theatro-mytilinis
Αρχαίο θέατρο Μυτιλήνης
Θέατρο
Το αρχαίο θέατρο της Μυτιλήνης, χτισμένο στις δυτικές παρυφές της αρχαίας πόλης, στο λόφο της Αγίας Κυριακής, θεωρείται ένα από τα σπουδαιότερα αρχιτεκτονικά δημιουργήματα του αρχαίου κόσμου.
Υπάρχει πλήρης φωτογραφική τεκμηρίωση στο αρχείο της Κ΄ ΕΠΚΑ. Κάτοψη της ορχήστρας και όψεις του τοίχου της ορχήστρας και των δωματίων στο δυτικό τμήμα της περιλαμβάνονται στο ΑΔ 22 (1967) Χρον. Β2, σελ. 451-458. Επιπλέον σχεδιαστικές αποτυπώσεις υπάρχουν στο αρχείο της Κ΄ ΕΠΚΑ.
1. Α. CONZE, Reise auf der Insel Lesbos, Hanover 1865, σελ. 9.
2. R. KOLDEWEY, Die antiken Baureste der Insel Lesbos, Berlin 1890, σελ. 8-9.
3. Δ. ΕΥΑΓΓΕΛΙΔΗΣ, ΑΔ 11 (1927/28), Παράρτημα, σελ. 14-17, εικ. 1-7.
4. Δ. ΕΥΑΓΓΕΛΙΔΗΣ, ΠΑΕ 1958, σελ. 230-232, πίν. 172-175.
5. Δ. ΕΥΑΓΓΕΛΙΔΗΣ, Έργον 1958, σελ. 169-172, εικ. 178-179.
6. Β. ΠΕΤΡΑΚΟΣ, ΑΔ 22 (1967) Χρον. Β2, σελ. 451-458, εικ. 3-11, πίν. 334-336.
7. Ι.Δ. ΚΟΝΤΗΣ, Λεσβιακό Πολύπτυχο, Αθήνα, 1973, σελ. 85-87, 262 σημ. 84, εικ. 47.
8. Ι.Δ. ΚΟΝΤΗΣ, Η Λέσβος και η Μικρασιατική της περιοχή, Αρχαίες ελληνικές πόλεις, Αθήνα 1978, σελ. 223-224, σχ. 41
Μυτιλήνη, λόφος Αγίας Κυριακής.
Τα παλαιότερα σωζόμενα αρχιτεκτονικά μέλη υποδεικνύουν ότι το μνημείο κτίσθηκε στους πρώιμους ελληνιστικούς χρόνους. Η μορφή στην οποία σώζεται σήμερα αντιστοιχεί στην τελευταία οικοδομική φάση του, την υστερορωμαϊκή.
Το αρχαίο θέατρο της Μυτιλήνης, χτισμένο στις δυτικές παρυφές της αρχαίας πόλης, στο λόφο της Αγίας Κυριακής, θεωρείται ένα από τα σπουδαιότερα αρχιτεκτονικά δημιουργήματα του αρχαίου κόσμου. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο (Βίος Πομπήιου 42.4), ο Πομπήιος αντέγραψε το σχέδιό του στο θέατρο που έχτισε στη Ρώμη το 55 π.χ. και αποτέλεσε έτσι το πρότυπο των ρωμαϊκών θεάτρων. Το κοίλο του θεάτρου της Μυτιλήνης είναι πλέον καταστραμμένο, ελάχιστα σώζονται από τη σκηνή και τις παρόδους και αυτά από την τελευταία οικοδομική φάση του μνημείου, την υστερορωμαϊκή. Το θέατρο είναι κατασκευασμένο πάνω σε ηφαιστιογενή βράχο, ιδιαίτερα εύθρυπτο, που δεν έχει διατηρήσει τα ίχνη της κατασκευής του κοίλου. Το πεταλόσχημο κοίλο, διαμέτρου 107 μ. στη βάση του και χωρητικότητας 10.000 θεατών περίπου, είχε μαρμάρινα εδώλια από τα οποία υπάρχουν δείγματα στο χώρο, ενώ άλλα παραμένουν εντοιχισμένα στο μεσαιωνικό κάστρο της Μυτιλήνης. Στην προεδρία του κοίλου ανήκε θρόνος που φυλάσσεται στο Παλαιό Μουσείο της Μυτιλήνης και ο οποίος προοριζόταν αρχικά για τον ιερέα του Απόλλωνα και τελικά για τον ρήτορα Ποτάμωνα, γιο του φιλοσόφου Λεσβώνακτος (75 π.χ.-15 μ.Χ.). Την περίμετρο της κυκλικής ορχήστρας (διαμέτρου 24,20 μ. περίπου) περιτρέχει ψηλός, λιθόκτιστος τοίχος (ύψους 1,30 μ.), ο οποίος καλυπτόταν εξωτερικά με ορθομαρμάρωση και επιστεφόταν από μαρμάρινες ενεπίγραφες πλάκες. Το δάπεδο της ορχήστρας ήταν από πατημένο χώμα, στρωμένο πάνω στο φυσικό βράχο, ο οποίος είχε προηγουμένως εξομαλυνθεί. Στο δυτικό τμήμα της ορχήστρας υπάρχουν δυο δωμάτια, σκαμμένα μέσα στο βράχο του κοίλου. Ο τοίχος της ορχήστρας και τα δυο δωμάτια συνδέονται πιθανόν με μετατροπή του θεάτρου σε αρένα κατά τη ρωμαϊκή εποχή. Την ίδια εποχή καθαιρέθηκε και ένα τμήμα του κοίλου. Η σκηνή αποτελείται από 4 οικοδομήματα που χωρίζονται μεταξύ τους με 3 διαδρόμους. Η ανασκαφή της όμως δεν έχει ολοκληρωθεί.
Η πιο σοβαρή φθορά είναι η αποσάθρωση του εδάφους στο πρανές όπου ήταν κατασκευασμένο το κοίλο. Το επιφανειακό στρώμα χώματος έχει χαλαρώσει και μειωθεί σε πάχος με αποτέλεσμα να αποκαλύπτεται ο φυσικός βράχος, ο οποίος λόγω κλιματολογικών και άλλων παραγόντων διάβρωσης αλλά και της γεωλογικής του σύστασης έχει αρχίσει να θρυμματίζεται. Οι τοίχοι αντιστήριξης των παρόδων που συγκρατούσαν την επίχωση του κοίλου έχουν επίσης καταρρεύσει σε μεγάλο βαθμό.
Γενικές πληροφορίες για το μνημείο παρέχουν οι Conze και Koldewey. Η πρώτη προσπάθεια συστηματικότερης μελέτης του έγινε από τον Δ. Ευαγγελίδη, μέσω μικρής ανασκαφικής έρευνας που πραγματοποίησε το 1927. Το μνημείο είχε ωστόσο ήδη λεηλατηθεί σημαντικά για εξοικονόμηση οικοδομικού υλικού και μολύβδου. Το 1958, ο Ευαγγελίδης επανέλαβε τις έρευνες βοηθούμενος από τον Βαβρίτσα. Το 1967 έγιναν καθαρισμοί και μελέτη των ανασκαμμένων τμημάτων από τον Β. Πετράκο και σχεδιαστική αποτύπωση της ορχήστρας από τον Χαρ. Μπούρα. Το 1968 αναστηλώθηκαν ο τοίχος και τα δωμάτια της ορχήστρας. Τη δεκαετία του 1990 έγινε μερική ανάταξη των παρόδων. Το μνημείο δεν έχει ακόμη ερευνηθεί και δημοσιευθεί συστηματικά. Σήμερα η Κ΄ ΕΠΚΑ εκπονεί μελέτη προστασίας και ανάδειξης του αρχαίου θεάτρου.
Επίσκεψη αρχαιολογικού χώρου-οργάνωση ειδικών πολιτιστικών εκδηλώσεων, μικρής εμβέλειας, με τοποθέτηση φορητών καθισμάτων στο πλάτωμα εκτός του κοίλου.
Το μνημείο έχει κατά καιρούς χρησιμοποιηθεί για την οργάνωση ποιητικών, μουσικών και θεατρικών εκδηλώσεων.
Η προσπέλαση στο μνημείο γίνεται απρόσκοπτα και χωρίς προβλήματα ασφαλείας. Υπάρχει παροχή νερού, ηλεκτρικού ρεύματος και τηλεφωνική σύνδεση (22510 22741). Υπάρχει ηλεκτροφωτισμός με προβολείς.
Το μνημείο ανήκει στη δικαιοδοσία του ΥΠΠΟ – Κ΄ ΕΠΚΑ η οποία διαχειρίζεται και τα ζητήματα αναστύλωσης-συντήρησής του.
39.110679°
26.546981°
| Όνομα | Ημερομηνία | Ποσό (€) |
|---|---|---|
| ΙΛΟΝΑ ΠΑΓΙΔΑ | 300.00 | |
| ΠΑΣΙΠΣ - ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΑΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ "ΜΗΤΕΡΑ" - Π. ΚΟΥΦΕΛΟΥ ΚΑΙ ΣΙΑ Ο.Ε. | 100.00 | |
| ΛΕΣΧΗ ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΛΕΣΒΟΥ | 100.00 | |
| ΤΣΟΛΑΚΙΔΗΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ | 100.00 | |
| 5η ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΛΛΟΝΗΣ | 80.00 | |
| ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΔΩΡΕΑ | 50.00 | |
| ΚΑΡΑΤΖΟΓΛΟΥ ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΣΑΚΕΛΛΑΡΑΚΗ ΙΩΑΝΝΗ | 5.00 | |
| ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΔΩΡΕΑ | 50.00 | |
| ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ | 100.00 |
| Περιγραφή | Budget | Target | Remarks |
|---|---|---|---|
| Εργασίες αποκάλυψης και συντήρησης του μνημείου | 100.000.00 | 50.000.00 |
| Funding Level | Πηγή χρηματοδότησης | Περιγραφή των έργων | Remarks |
|---|---|---|---|
| 100.000 | Προγραμματική Σύμβαση – Περιφερειακή Ενότητα Λέσβου – Δήμος Λέσβου | ”Προστασία – Διαμόρφωση Αρχαίου Θέατρου Μυτιλήνης”. |
Επίσης, ο Νομάρχης Λέσβου κος Παύλος Βογιατζής ανακοίνωσε ότι θα διατεθεί από τη Νομαρχία Λέσβου, μέσω προγραμματικής σύμβασης με το Υπουργείο Πολιτισμού, το ποσό των 50.000 ευρώ για την περισυλλογή, ταξινόμηση, σχεδιαστική αποτύπωση και μελέτη όλων των αρχιτεκτονικών μελών του αρχαίου θεάτρου Μυτιλήνης, που βρίσκονται διάσπαρτα, συσσωρευμένα ή τακτοποιημένα στο χώρο του θεάτρου. Στη συνέχεια, η προϊσταμένη της Κ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Μυτιλήνης, κα Όλγα Φιλανιώτου παρουσίασε τη μελέτη ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων και ανάδειξης του αρχαίου θεάτρου Μυτιλήνης και ο κ. Σταύρος Μπένος, πρόεδρος του Σωματείου «ΔΙΑΖΩΜΑ» μίλησε για τη σημασία ανάδειξης του αρχαίου θεάτρου της Μυτιλήνης. (λίνκ)
Οι παραπάνω εργασίες πραγματοποιήθηκαν υπό το συντονισμό και την επίβλεψη του αρχαιολόγου της Κ΄ Ε.Π.Κ.Α., Δρ. Γιάννη Κουρτζέλλη, με προϋπολογισμό της υπηρεσίας, χωρίς κάποια επιπλέον χρηματοδότηση. (λίνκ)
