Πρόοδος Εργασιών

Γεωφυσικές Έρευνες
Απαλλοτριώσεις
Ανασκαφές
Μελέτες Αποκατάστασης
Εργασίες Αποκατάστασης

Γρήγορη μετάβαση

Αρχαίο θέατρο Λευκάδας

Περιγραφή
Πολυμέσα
Επιστημονικό δελτίο
Χρηματοδοτήσεις
Πρόοδος Εργασιών
Τα νέα του θεάτρου

Το θέατρο βρίσκεται στη θέση «Κούλμος» του Δήμου Λευκάδας. Στη βορειοανατολική πλαγιά του μεσαίου λοφίσκου του «Κούλμου» διαμορφώνεται αμφιθεατρικό κατωφερές κοίλωμα που απολήγει σε ένα επίμηκες επίπεδο τμήμα και ταυτίζεται με τη θέση του αρχαίου θεάτρου.
Η Λευκάδα ιδρύθηκε ως αποικία των Κορινθίων στα τέλη του 7ου αιώνα π. Χ. Χάρη στην στρατηγική της θέση, στη βορειοανατολική ακτή του νησιού που της επέτρεπε των έλεγχο των θαλάσσιων διαδρομών στο Ιόνιο Πέλαγος, αναδείχθηκε σε σημαντικό εμπορικό και οικονομικό κέντρο του αρχαίου κόσμου. Τα επιβλητικά τείχη της πόλης διατρέχουν την κορυφογραμμή των τριών συνεχόμενων λοφίσκων που απαρτίζουν το λόφο «Κούλμο» και καταλήγουν στη θάλασσα. Πληθώρα αρχαίου οικοδομικού υλικού, καθώς και θεμέλια αρχαίων κτιρίων είναι ορατά στη περιοχή του Κούλμου, ενώ στο πεδινό και παράκτιο τμήμα της πόλης έχουν ανασκαφεί τμήματα του πολεοδομικού ιστού που αναπτύσσεται κατά το Ιπποδάμειο σύστημα.

Οι γνώσεις μας για το αρχαίο θέατρο της πόλης είναι περιορισμένες, καθώς δεν αναφέρεται καθόλου στις αρχαίες πηγές. Στις αρχές του 19ου αιώνα πραγματοποιήθηκε ολιγοήμερη ανασκαφική έρευνα υπό τη διεύθυνση του γερμανού αρχαιολόγου Ε. Κrüge, συνεργάτη του W. Dörpfeld, στον χώρο του θεάτρου. Τα αποτελέσματα της ανασκαφής δεν δημοσιεύτηκαν διεξοδικά, αλλά από τα ανασκαφικά ημερολόγια και σχέδια γνωρίζουμε ότι κάτω από βαθιές επιχώσεις αποκαλύφθηκε ο φυσικός λαξευμένος βράχος της ορχήστρας. Η υπερκείμενη πλακόστρωσή της δεν βρέθηκε, καθώς πιθανότατα είχε αφαιρεθεί και χρησιμοποιηθεί ως οικοδομικό υλικό. Μεταξύ ορχήστρας και κοίλου εντοπίστηκε αύλακα απαγωγής των ομβρίων υδάτων. Αποκαλύφθηκαν επίσης οι δύο πρώτες σειρές εδωλίων του κοίλου, οι οποίες ήταν κατασκευασμένες από ασβεστόλιθο, αλλά και εδώ διαπιστώθηκε λιθαρπαγή από τον ανασκαφέα. Είναι πιθανό το θέατρο να διέθετε λίθινα εδώλια μόνον στις πρώτες σειρές του κοίλου, ενώ τα υπόλοιπα ίσως να ήταν ξύλινα. Ελάχιστοι λίθοι σώζονταν από τα θεμέλια της σκηνής και απλά διαπιστώθηκε η κατεύθυνση του προσκηνίου.

Βόρεια της σκηνής το έδαφος ήταν ιδιαίτερα επικλινές, όπως απέδειξε η ύπαρξη αναλημματικών τοίχων, των οποίων αναγνωρίσθηκαν δυο οικοδομικές φάσεις με βάση την τοιχοποιία τους. Από την ανασκαφική έρευνα δεν προέκυψαν στοιχεία για τη χρονολόγηση του θεάτρου, το οποίο ο W. Dörpfeld τοποθετεί γενικά στους προ-ρωμαϊκούς χρόνους. Τα αποκαλυφθέντα λείψανα του θεάτρου μετά το πέρας της ανασκαφικής έρευνας καταχώθηκαν.

Βίβιαν Στάικου
Αρχαιολόγος

Ονομασία Μνημείου

Αρχαίο θέατρο Λευκάδας

Κατηγορία

Θέατρο

Σύντομη περιγραφή

Το θέατρο βρίσκεται στη θέση «Κούλμος» Δήμου Λευκάδας, Νομού Λευκάδας. Στη ΒΑ κλιτύ του μεσαίου λοφίσκου του «Κούλμου» διαμορφώνεται αμφιθεατρικό κατωφερές κοίλωμα που απολήγει σε ένα επίμηκες επίπεδο τμήμα και ταυτίζεται με τη θέση του αρχαίου θεάτρου. Οι γνώσεις μας για το αρχαίο θέατρο της πόλης είναι περιορισμένες, καθώς δεν αναφέρεται στις αρχαίες πηγές. Ο γερμανός αρχαιολόγος Ε. Κrüge ανέσκαψε στις αρχές του 19ου αι. τμήματα της ορχήστρας, του κοίλου, της σκηνής και του προσκηνίου.

Εικόνες - Σχέδια

Υπάρχουν μόνον σκαριφήματα από την ανασκαφή που πραγματοποίησε ο Ε. Κrüge στις αρχές του 19ου αι.

Τεκμηρίωση - Βιβλιογραφία
  • W. Dörpfeld, Alt Ithaka, 1927, 156-7, 267.
  • M. Fiedler, Topographie von Leukas in der Antike, Magisterarbeit am Fachbereich Altertumswissenschaften der Freien Universitat Berlin 1992, 61-62 (αδημοσίευτο).
  • Γ. Πλιάκου, Νέα στοιχεία για το αρχαίο θέατρο της Λευκάδας. Μια τοπογραφική προσέγγιση. Ηπειρωτικά χρονικά, τομ. 32, σελ. 37 – 42, Ιωάννινα 1997.
Θέση

Το θέατρο βρίσκεται στη θέση «Κούλμος» Δήμου Λευκάδας, Νομού Λευκάδας.

Χρονολόγηση

Δεν υπάρχουν ασφαλή στοιχεία χρονολόγησης. Ο W. Dörpfeld το τοποθετεί γενικά στους προ-ρωμαϊκούς χρόνους.

Γενική περιγραφή Μνημείου

Η Λευκάδα ιδρύθηκε ως αποικία των Κορινθίων στα τέλη του 7ου αι. π.Χ. Χάρη στην ιδιαίτερα στρατηγική της θέση, στη ΒΑ ακτή του νησιού που της επέτρεπε των έλεγχο των θαλάσσιων διαδρομών στο Ιόνιο Πέλαγος, αναδείχθηκε σε σημαντικό εμπορικό και οικονομικό κέντρο του αρχαίου κόσμου. Τα επιβλητικά τείχη της πόλης διατρέχουν την κορυφογραμμή των τριών συνεχόμενων λοφίσκων που απαρτίζουν το λόφο «Κούλμο» και καταλήγουν στη θάλασσα. Πληθώρα αρχαίου οικοδομικού υλικού, καθώς και θεμέλια αρχαίων κτιρίων είναι ορατά στη περιοχή του Κούλμου, ενώ στο πεδινό και παράκτιο τμήμα της πόλης έχουν ανασκαφεί τμήματα του πολεοδομικού ιστού που αναπτύσσεται κατά το Ιπποδάμειο σύστημα. Στη ΒΑ κλιτύ του μεσαίου λοφίσκου διαμορφώνεται αμφιθεατρικό κατωφερές κοίλωμα που απολήγει σε ένα επίμηκες επίπεδο τμήμα και ταυτίζεται με τη θέση του αρχαίου θεάτρου. Οι γνώσεις μας για το αρχαίο θέατρο της πόλης είναι περιορισμένες, καθώς δεν αναφέρεται καθόλου στις αρχαίες πηγές. Στις αρχές του 19ου αι. πραγματοποιήθηκε ολιγοήμερη ανασκαφική έρευνα υπό τη διεύθυνση του γερμανού αρχαιολόγου Ε. Κrüge, συνεργάτη του W. Dörpfeld, στο χώρο του θεάτρου. Τα αποτελέσματα της ανασκαφής δεν δημοσιεύτηκαν διεξοδικά, αλλά από τα ανασκαφικά ημερολόγια και σχέδια γνωρίζουμε ότι κάτω από βαθιές επιχώσεις αποκαλύφθηκε ο φυσικός λαξευμένος βράχος της ορχήστρας. Η υπερκείμενη πλακόστρωσή της δεν βρέθηκε, καθώς πιθανότατα είχε αφαιρεθεί και χρησιμοποιηθεί ως οικοδομικό υλικό. Μεταξύ ορχήστρας και κοίλου εντοπίστηκε αύλακα απαγωγής των ομβρίων υδάτων. Αποκαλύφθηκαν επίσης οι δύο πρώτες σειρές εδωλίων του κοίλου, οι οποίες ήταν κατασκευασμένες από ασβεστόλιθο, αλλά και εδώ διαπιστώθηκε λιθαρπαγή από τον ανασκαφέα. Είναι πιθανό το θέατρο να διέθετε λίθινα εδώλια μόνον στις πρώτες σειρές του κοίλου, ενώ τα υπόλοιπα ίσως να ήταν ξύλινα. Ελάχιστοι λίθοι σώζονταν από τα θεμέλια της σκηνής και απλά διαπιστώθηκε η κατεύθυνση του προσκηνίου. Βόρεια της σκηνής το έδαφος ήταν ιδιαίτερα επικλινές, όπως απέδειξε η ύπαρξη αναλημματικών τοίχων, των οποίων αναγνωρίσθηκαν δυο οικοδομικές φάσεις με βάση την τοιχοποιία τους. Από την ανασκαφική έρευνα δεν προέκυψαν στοιχεία για τη χρονολόγηση του θεάτρου, το οποίο ο W. Dörpfeld τοποθετεί γενικά στους προ-ρωμαϊκούς χρόνους. Τα αποκαλυφθέντα λείψανα του θεάτρου μετά το πέρας της ανασκαφικής έρευνας καταχώθηκαν.

Υπάρχουσα κατάσταση

Η συνολική έκταση που καταλαμβάνει το θέατρο υπολογίζεται στα 5 στρέμματα περίπου. Σήμερα την περιοχή καταλαμβάνει ελαιώνας που αναπτύσσεται σε σειρές κλιμακωτών ανδήρων οριζόμενων με ξερολιθιά. Εκτός από τα θεμέλια ενός τοίχου κατασκευασμένου από μεγάλους ασβεστόλιθους, ίσως αναλημματικού χαρακτήρα, δεν εντοπίζονται στη θέση αυτή άλλοι ορατοί αρχαίοι λίθοι in situ. Οι τοίχοι μιας νεώτερης αγροτικής αποθήκης, θεμελιωμένης στη συμβολή κοίλου – ορχήστρας είναι εν πολλοίς χτισμένοι από αρχαίες δουλεμένες λιθοπλίνθους, οι οποίες θα μεταφέρθηκαν στο σημείο αυτό προφανώς από μικρή σχετικά απόσταση. Σποραδικά αρχαίο οικοδομικό υλικό εντοπίζεται σε έναν νεώτερο αναλημματικό τοίχο και στα επικλινή πρανή, βόρεια του επίπεδου διαμορφωμένου χώρου. Σε ελάχιστη απόσταση από το κοίλο του θεάτρου κλιμακοστάσια λαξευμένα στο βράχο και επικλινείς ράμπες οδηγούν στη κορυφή του λόφου, όπου είναι ορατά τα θεμέλια ορθογώνιου ναόσχημου κτιρίου.

Έρευνες - Επεμβάσεις

Στις αρχές του 19ου αι. πραγματοποιήθηκε ολιγοήμερη ανασκαφική έρευνα υπό τη διεύθυνση του γερμανού αρχαιολόγου Ε. Κrüge, συνεργάτη του W. Dörpfeld.

Δικαιοδοσία

To θέατρο βρίσκεται εντός ιδιόκτητου, μη απαλλοτριωμένου ακινήτου, το οποίο χωροθετείται εντός της Ζώνης Α απολύτου προστασίας (ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ12/63561/3531/ 28.12.1995, ΦΕΚ822/25.9.1995 & ΦΕΚ 1022/ 12.12.1995 ) του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου Λευκάδας (ΦΕΚ 679/Β/2-9-93 και ΦΕΚ 792/Β/6-10-93).

Γεωγραφικό Πλάτος

38.810043°

Γεωγραφικό Μήκος

20.707694°

Υψόμετρο
0
ΌνομαΗμερομηνίαΠοσό (€)
ΦΑΤΟΥΡΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ 100.00
ΔΙΑΖΩΜΑ 100.00
Σύνολο
€200.00
Υπόλοιπο
€200.00
ΠεριγραφήBudgetTargetRemarks
Μελέτες Αποκατάστασης0.0050.000.00
  • Την Τετάρτη 12 Ιουνίου 2009 ο πρόεδρος του Σωματείου «ΔΙΑΖΩΜΑ» επισκέφτηκε το δημαρχείο της Λευκάδος, όπου τον περίμεναν ο Δήμαρχος Λευκάδας κος Βασίλης Φέτσης, ο Νομάρχης κο Κων/νος Αραβανής και η Προϊσταμένη της ΛΣΤ΄ ΕΠΚΑ, κα Μαρία Γάτση. Αμέσως μετά επισκέφθηκαν τον λόφο με την επωνυμία «Κούλμος», νότια της σημερινής πόλης της Λευκάδας, όπου εντοπίζεται η θέση του αρχαίου θεάτρου. Ακολούθησε συνέντευξη τύπου στη Νομαρχία της Λευκάδας, κατά τη διάρκεια της οποίας αναδείχθηκαν τα θέματα που αφορούν στην απαλλοτρίωση, την ανασκαφή και την ανάδειξη του αρχαίου θεάτρου. Όλες τοπικές αρχές εξέφρασαν τη διαθεσιμότητά τους και ο Νομάρχης, κ. Αραβανής την προθυμία του να χρηματοδοτήσει την έναρξη των

απαιτούμενων ερευνητικών και ανασκαφικών εργασιών στο θέατρο με το ποσό των 200.000 ευρώ. (λίνκ)

  • Το Δεκέμβρη του 2015 διεξήχθη ανασκαφική έρευνα στο αρχαίο θέατρο στην περιοχή «Κούλμος», με την αρωγή του Δήμου Λευκάδας. Ο Δήμος κάλυψε την αμοιβή των έκτακτων εργατών και του μηχανικού εκσκαφέα για τις παραπάνω εργασίες, ενώ η Εφορεία Αρχαιοτήτων διέθεσε το μόνιμο προσωπικό της. Τέλος, η τοπογράφηση των τομών έγινε εθελοντικά από το γραφείο του μηχανικού κ. Χρήστου Κατηφόρη.
  • Την Παρασκευή 15 Ιανουαρίου 2016 ο πρόεδρος του «ΔΙΑΖΩΜΑΤΟΣ», κ. Σταύρος Μπένος παρευρέθηκε στη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Λευκάδας. Στη συνεδρίαση συμμετείχε και ο Αντιπεριφερειάρχης Λευκάδας, κ. Θεόδωρος Χαλικιάς. Κατά τη διάρκειά της η κ. Ολυμπία Βικάτου, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδος, παρουσίασε τα πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα της ανασκαφικής έρευνας που διεξήχθη το Δεκέμβρη του 2015 στο αρχαίο θέατρο Λευκάδας. (βλ. εδώ)
  • Κατά τη διάρκεια των παραπάνω δοκιμαστικών τομών αποκαλύφθηκαν τμήματα των τριών βασικών μερών του θεάτρου: της ορχήστρας, του κοίλου και των αναλημματικών τοίχων του και του σκηνικού οικοδομήματος. Πιο συγκεκριμένα εντοπίστηκαν εδώλια λαξευμένα στον φυσικό βράχο, τμήμα της ορχήστρας και του τοίχου που την περιβάλλει, τμήμα του αναλημματικού τοίχου στα δυτικά του κοίλου, καθώς και τμήμα των τοίχων αντιστήριξης του σκηνικού οικοδομήματος. Πρόκειται για ένα θέατρο μεγάλων διαστάσεων που σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση. (βλ. εδώ)
  • Τον Αύγουστο του 2016, στο πλαίσιο των γιορτών Λόγου και Τέχνης, ο Δήμος Λευκάδας διοργάνωσε διημερίδα, με τίτλο: «Ο Πολιτισμός ως μοχλός Ανάπτυξης. Οι Δυνατότητες της Λευκάδας και η ‘Πρόκληση’ του Αρχαίου Θεάτρου». Στη διημερίδα παραβρέθηκαν, επίσης, ο κ. Αλέξης Χαρίτσης, Αναπληρωτής Υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης και Γιάννης Ζηρίνης, τακτικό μέλος του Σωματείου «ΔΙΑΖΩΜΑ» και εμπειρογνώμων σε θέματα ανάπτυξης. Κατά τη διάρκεια της ημερίδας μίλησε η κα Ολυμπία Βικάτου, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδος  και ο πρόεδρος του Σωματείου «ΔΙΑΖΩΜΑ», κ. Σταύρος Μπένος. Όλοι οι αρμόδιοι φορείς συμφώνησαν στο ότι η ανασκαφή και η ανάδειξη του αρχαίου θεάτρου της Λευκάδας είναι μια πρόκληση, για την υλοποίηση της οποίας θα πρέπει να συνεργαστούν πολλοί φορείς. (βλ. εδώ)
  • Την Τρίτη 15 Νοεμβρίου του 2016, με την παρότρυνση του Σωματείου «ΔΙΑΖΩΜΑ», υπεγράφη μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων και του Δήμου Λευκάδας Προγραμματική Σύμβαση Πολιτισμικής Ανάπτυξης, ύψους 200.000 ευρώ, με αντικείμενο το έργο «ΑΝΑΣΚΑΦΗ – ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΑΡΧΑΙΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ». Αντικείμενο της προγραμματικής σύμβασης είναι ο καθαρισμός, η ανασκαφή, η αποτύπωση και η ανάδειξη της θέσης του αρχαίου θεάτρου της Λευκάδας. (βλ. εδώ) Τη χρηματοδότηση για το έργο διαθέτουν από κοινού η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (100.000 ευρώ) και ο Δήμος Λευκάδας (100.000 ευρώ). Η διάρκεια υλοποίησης της Προγραμματικής Σύμβασης είναι δύο έτη, με δυνατότητα παράτασης δύο επιπλέον ετών.
  • Το καλοκαίρι του 2020 συνεχίστηκαν οι ανασκαφικές εργασίες – εργασίες αποχωμάτωσης στο αρχαίο θέατρο της Λευκάδας, όπου αποκαλύφθηκε η ορχήστρα του θεάτρου και οι πρώτες σειρές εδωλίων περιμετρικά. Σε λίγα σημεία διατηρείται το αρχαίο υλικό των εδωλίων και των κλιμάκων.
  • Στο αρχαίο θέατρο της Λευκάδας είναι σε εξέλιξη μια πολύ δυναμική ανασκαφή υπό τη διεύθυνση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδος, η οποία αναμένεται να δώσει εντυπωσιακά αποτελέσματα. (ΣΤΙΓΜΑ)
  • Εξασφάλιση της πρόσβασης στο θέατρο (απαλλοτριώσεις), ολοκλήρωση της ανασκαφικής έρευνας, εκπόνηση των μελετών αποκατάστασης ένταξη του έργου αποκατάστασης του θεάτρου της Λευκάδας σε Χρηματοδοτικό Πρόγραμμα. (ΕΠΟΜΕΝΟ ΒΗΜΑ)