ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΩΜΑΤΕΙΟΥ «ΔΙΑΖΩΜΑ» – «Υιοθεσία αρχαίων θεάτρων. Μαθητές ξεναγούν μαθητές στα αρχαία θέατρα»

Το Διάζωμα είναι μια Κίνηση Πολιτών, η οποία έχει ως σκοπό την ανάδειξη των αρχαίων θεάτρων, την εξεύρεση πόρων για την αποκατάστασή τους, την ένταξή τους στην καθημερινότητά μας και, μέσα από τον σχεδιασμό καινοτόμων ολιστικών προγραμμάτων πολιτιστικού τουρισμού, όπως οι Πολιτιστικές/Περιβαλλοντικές Διαδρομές και τα Αρχαιολογικά Πάρκα, την ένταξη των μνημείων φύσης και πολιτισμού στο κέντρο της ζωής, της αειφορίας και της βιώσιμης ανάπτυξης (βλ. Αρχές του Διαζώματος, βλ. εδώ).

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Υιοθεσία αρχαίων θεάτρων. Μαθητές ξεναγούν μαθητές στα αρχαία θέατρα» ξεκίνησε το 2014 και απευθύνεται σε μαθητές/τριες και εκπαιδευτικούς σχολείων Πρωτοβάθμιας (Νηπιαγωγείο, Δημοτικό) και Δευτεροβάθμιας (Γυμνάσιο, Λύκειο) Εκπαίδευσης όλης της χώρας καθώς και των ελληνόγλωσσων σχολικών μονάδων του εξωτερικού (βλ. κατάλογο με στοιχεία επικοινωνίας συντονιστών, βλ. εδώ). Αφορά: Σχολεία Γενικής Εκπαίδευσης, Σχολεία Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Μουσικά Γυμνάσια-Λύκεια, Καλλιτεχνικά Γυμνάσια-Λύκεια, Αθλητικά Σχολεία, Σχολεία Εκκλησιαστικής Εκπαίδευσης, Σχολεία Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης.

Το πρόγραμμα μπορεί να αξιοποιηθεί στο πλαίσιο μαθημάτων του Προγράμματος Σπουδών. Συγκεκριμένα:

• για τα σχολεία Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης μπορεί να συνδυαστεί με τα μαθήματα: Ιστορία, Γλώσσα, Πληροφορική, Μαθηματικά, Αισθητική Αγωγή, Θεατρική Αγωγή, Μελέτη Περιβάλλοντος, Φυσική Αγωγή, Ξένες Γλώσσες.
• για τα σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης μπορεί να συνδυαστεί με τα μαθήματα: Ιστορία, Γλωσσική Διδασκαλία, Αρχαία Ελληνική Γραμματεία (μτφ.), Αρχαία Ελληνική Γλώσσα, Λογοτεχνία, Θρησκευτικά, Μουσική, Καλλιτεχνικά, Φυσική Αγωγή, Πληροφορική, Τεχνολογία, Φυσική, Χημεία, Ξένες Γλώσσες.

Επίσης, μπορεί είτε να αξιοποιηθεί στα Εργαστήρια Δεξιοτήτων και συγκεκριμένα στις θεματικές: Ζω καλύτερα – Ευ ζην (Ψυχική και Συναισθηματική Υγεία), Φροντίζω το περιβάλλον (Παγκόσμια και τοπική φυσική κληρονομιά καθώς και Παγκόσμια και τοπική Πολιτιστική Κληρονομιά), Ενδιαφέρομαι και ενεργώ (Εθελοντισμός) και Δημιουργώ και καινοτομώ (Επιχειρηματικότητα – Γνωριμία με επαγγέλματα) τόσο για τα Δημοτικά όσο και για τα Γυμνάσια, είτε να υλοποιηθεί ως δράση στο πλαίσιο Πολιτιστικών, Περιβαλλοντικών ή Αγωγής Υγείας Προγραμμάτων καθώς και στο πλαίσιο ευρωπαϊκών εκπαιδευτικών προγραμμάτων (e-Twinning, Erasmus+ ΚΑ1 και KA2 κ.λ.π.).

Σκοπός του εκπαιδευτικού προγράμματος είναι να δημιουργηθούν οι συνειδητοί κληρονόμοι της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς που θα προστατεύσουν τα μνημεία και θα αγωνισθούν για τη διάσωσή τους, για να συνεχίσουν αυτά να μας διδάσκουν στο διηνεκές.

Οι στόχοι του προγράμματος είναι:

1/ Γνωστικοί:

Οι μαθητές όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης ενθαρρύνονται:

• να μάθουν για τους αρχαίους χώρους θέασης και ακρόασης (θέατρα, ωδεία, στάδια) της περιοχής τους ή άλλων περιοχών στις οποίες πραγματοποιούν τις εκδρομές τους καθώς και για το τοπίο εντός των οποίων βρίσκονται οι χώροι αυτοί
• να μάθουν για τη γέννηση και εξέλιξη του θεάτρου
• να διερευνούν, να αναζητούν πληροφορίες σε πηγές, να ελέγχουν την αξιοπιστία των πηγών, να αποδελτιώνουν, να καλλιεργούν την κριτική τους σκέψη, να συναγάγουν συμπεράσματα, να εκφράζουν την άποψή τους και να την υποστηρίζουν με επιχειρήματα
• να αποκτήσουν ικανότητες ορθής χρήσης του προφορικού και του γραπτού λόγου, προκειμένου να παρουσιάσουν το μνημείο σε ακροατήριο αλλά και να το προβάλλουν αξιοποιώντας τα κειμενικά είδη που έχουν διδαχθεί
• να οργανώσουν συνεργατικά προγράμματα με άλλες μαθητικές κοινότητες του εσωτερικού ή του εξωτερικού

2/ Κοινωνικοσυναισθηματικοί:

Οι μαθητές όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης ενθαρρύνονται:

• να οργανώσουν δράσεις βίωσης του θεάτρου με διδασκαλία παραστάσεων, όπου οι Εφορείες Αρχαιοτήτων που είναι υπεύθυνες για τους χώρους αυτούς, το επιτρέπουν
• να συνειδητοποιήσουν μέσω της βιωματικής μάθησης την αξία της διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς
• να ευαισθητοποιηθούν σε θέματα προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς και στη συνέχεια να ευαισθητοποιήσουν κι άλλους συμμαθητές τους, τους γονείς τους, την τοπική κοινωνία
• να διοργανώσουν σε συνεργασία με τις Εφορείες Αρχαιοτήτων, τους Δήμους ή άλλους φορείς, επιστημονικούς, καλλιτεχνικούς, αθλητικούς, δράσεις με στόχο την ανάδειξη του μνημείου και την ένταξή του στο κέντρο της ζωής και της βιώσιμης ανάπτυξης

3/ Ψυχοκινητικοί:

Οι μαθητές όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης ενθαρρύνονται:

• να αναπτύξουν το πνεύμα της φιλίας και της συνεργασίας σχεδιάζοντας από κοινού το πρόγραμμα δράσης τους
• να καλλιεργήσουν δεξιότητες, όπως είναι: η επικοινωνία, ο διάλογος, η ενσυναίσθηση, η κριτική σκέψη, η έκφραση της γνώμης τους, η επιχειρηματολογία

Ενδεικτικές δραστηριότητες στο πλαίσιο της υλοποίησης του εκπαιδευτικού προγράμματος

Εκτός από την ξενάγηση στο αρχαίο θέατρο/ωδείο/στάδιο και τον ευρύτερο αρχαιολογικό χώρο που θα ετοιμάσει ομάδα μαθητών για τους συμμαθητές τους, μπορούν να γίνουν και κάποια από τα παρακάτω:

• δημιουργία εντύπου με την ιστορία του μνημείου στην ελληνική και σε άλλες γλώσσες
• δημιουργία οδηγού με την ξενάγηση που ετοίμασαν οι μαθητές για το μνημείο και τον ευρύτερο αρχαιολογικό χώρο (στην ελληνική γλώσσα ή και σε άλλες γλώσσες ή σε γραφή braille)
• δημιουργία παρουσίασης με λογισμικό power point ή βίντεο ή ντοκιμαντέρ για τον χώρο θέασης και ακρόασης που έχει επιλεγεί, στην ελληνική γλώσσα, στην ελληνική με αγγλικούς υπότιτλους ή στην αγγλική, στη γαλλική, στη γερμανική, στην ιταλική, σε άλλες γλώσσες ή στη νοηματική γλώσσα
• δημιουργία καινοτόμων πολιτιστικών προϊόντων με σκοπό την προβολή του μνημείου
• εικαστικές δημιουργίες
• άρθρα στον τοπικό τύπο για την ανάγκη προστασίας του μνημείου
• επιτέλεση δρωμένων παρόμοιων με αυτά του παρελθόντος, θεατρικών, μουσικών και αθλητικών, ανάλογα με το είδος του χώρου θέασης και ακρόασης (αρχαίο θέατρο/ωδείο/στάδιο), εφόσον έχει χορηγηθεί άδεια από την Εφορεία Αρχαιοτήτων που έχει την ευθύνη του μνημείου
• ξενάγηση στο αρχαίο θέατρο/ωδείο/στάδιο από την ομάδα των μαθητών σε μαθητές άλλου/ων σχολείου/ων
• συμπράξεις σχολείων, εντός και εκτός Ελλάδας, αλληλογνωριμία μαθητών, επισκέψεις και ξεναγήσεις είτε δια ζώσης είτε εικονικές, δράσεις μουσικές, θεατρικές, αθλητικές μέσα σε αρχαία θέατρα/ωδεία/στάδια, μια συμβολική ημέρα, όπως είναι η 18^η Απριλίου που έχει ορισθεί από την UNESCO και το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και τοποθεσιών-ICOMOS ως Διεθνής Ημέρα Μνημείων
• σχεδιασμός και υλοποίηση πολιτιστικών/περιβαλλοντικών διαδρομών που θα συνδέουν τους χώρους θέασης και ακρόασης (αρχαία θέατρα/ωδεία/στάδια) με το φυσικό περιβάλλον, με τον αγροδιατροφικό τομέα, με τη σύγχρονη κοντινή πόλη και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της: ιστορικά κτήρια, πολιτιστικά μνημεία, σύγχρονη παραγωγή και δημιουργία, γαστρονομία και παράδοση, δηλαδή τη διαδρομή που λειτουργεί στη βάση της φιλοσοφίας του Διαζώματος που είναι η ένταξη των μνημείων φύσης και πολιτισμού στο κέντρο της ζωής και της βιώσιμης ανάπτυξης. Οι διαδρομές αυτές θα μπορούν να αποτελέσουν προτάσεις για:

α) εκπαιδευτική επίσκεψη που θα συμπληρώνει το μάθημα σε διάφορα γνωστικά αντικείμενα ή θα το ολοκληρώνει

β) εκπαιδευτικό περίπατο ή εκδρομή

γ) βιωματικό μάθημα

δ) πυρήνα πολιτιστικού, περιβαλλοντικού, αγωγής υγείας ή άλλου προγράμματος εγκεκριμένου από το Υπουργείο Παιδείας

• συνάντηση του σχολείου που υλοποιεί τη δράση με την τοπική κοινωνία, μεταφορά του βιώματος και ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας με την ξενάγηση που θα κάνουν οι μαθητές της ομάδας, η οποία μπορεί να διανθιστεί με ομιλία από κάποιον διακεκριμένο καλεσμένο σε κατηγορίες όπως είναι η τέχνη, οι επιστήμες, ο πολιτισμός, ο εθελοντισμός, με μουσική παράσταση από κάποιον καλλιτέχνη ή καλλιτεχνική ομάδα, με παρουσίαση δράσεων εθελοντισμού/κοινωνικής προσφοράς του σχολείου ή άλλων κοινωνικών ομάδων, με παρουσίαση ιδεών των μαθητών για την τουριστική προώθηση της περιοχής τους
• συνεργασίες εκπαιδευτικών και αρχαιολόγων που θα σχεδιάσουν από κοινού εκδηλώσεις επιλέγοντας μια θεματική από τον χώρο του πολιτισμού, της επιστήμης ή της τεχνολογίας
• δημιουργία blog στο οποίο οι μαθητές θα αναρτούν τις δράσεις τους αναφορικά με τον χώρο θέασης και ακρόασης που έχουν «υιοθετήσει»
• δημιουργία δικτύου σχολείων με κεντρική θεματική τα αρχαία θέατρα, με την αρωγή των Υπευθύνων Πολιτιστικών Θεμάτων ή Σχολικών Δραστηριοτήτων
• δημιουργία ηλεκτρονικού φακέλου με ψηφιακό υλικό (βίντεο, κουίζ, ψηφιακή αφήγηση, ψηφιακό παιχνίδι, ψηφιακή αφίσα, ψηφιακό έντυπο) στην ελληνική, αλλά και σε ξένες γλώσσες για ένα αρχαίο θέατρο, με στόχο την αποστολή του σε ελληνόγλωσσα σχολεία του εξωτερικού, αλλά και σε Έλληνες μαθητές που φοιτούν σε ξενόγλωσσα σχολεία, με σκοπό να ενθαρρυνθούν και να παρουσιάσουν τα ελληνικά μνημεία στους ξένους συμμαθητές τους
• διάχυση του προγράμματος, μετά την υλοποίησή του, σε άλλα σχολεία με σκοπό τη γνωστοποίησή του

Διαδικασία υλοποίησης του εκπαιδευτικού προγράμματος

Το πρόγραμμα πραγματοποιείται με απόφαση του Συλλόγου Διδασκόντων και τη σύμφωνη γνώμη της Διεύθυνσης της σχολικής μονάδας. Θα πρέπει να έχει προηγηθεί η ενημέρωση των γονέων/κηδεμόνων των μαθητών/τριών που επιθυμούν να συμμετέχουν στη δράση και να έχει εξασφαλιστεί η ενυπόγραφη δήλωση συναίνεσης αυτών, έχοντας υπόψη ότι η συμμετοχή των παιδιών τους δεν είναι υποχρεωτική.

Οι ενδιαφερόμενοι εκπαιδευτικοί μαζί με την ομάδα των μαθητών/τριών που θα συγκροτήσουν, θα επιλέξουν το αρχαίο θέατρο/ωδείο/στάδιο που το σχολείο τους θα «υιοθετήσει» και στη συνέχεια οι μαθητές/τριες με την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών θα συγκεντρώσουν και θα επεξεργασθούν το υλικό για το μνημείο αυτό και τον περιβάλλοντα αρχαιολογικό χώρο. Θα ετοιμάσουν την ξενάγηση και θα την υλοποιήσουν σε μαθητές του σχολείου τους. Για την πραγματοποίηση επίσκεψης στον αρχαιολογικό χώρο, εκτός του ότι θα πρέπει να εφαρμοσθούν οι διατάξεις που αφορούν στις σχολικές επισκέψεις και μετακινήσεις των μαθητών/τριών, απαιτείται αίτηση στην αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων, στην ευθύνη της οποίας ανήκει το αρχαίο θέατρο/ωδείο/στάδιο καθώς και επικοινωνία με τους υπευθύνους του αρχαιολογικού χώρου για την επίσκεψη (επισυνάπτεται ενδεικτικός κατάλογος χώρων θέασης και ακρόασης με αναφορά στα μνημεία, στον δήμο και την τοποθεσία καθώς και στην Εφορεία Αρχαιοτήτων όπου αυτά ανήκουν), βλ. εδώ.

Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αντλούν πλούσιο υποστηρικτικό υλικό από:

• από την ιστοσελίδα του «Διαζώματος» www.diazoma.gr. Ενδεικτικά αναφέρονται οι ενότητες: «Τα θέατρα» (με υποενότητες, Ταυτότητα Αρχαίων θεάτρων, Περιηγήσεις), «eΒιβλιοθήκη», «GenerationD», «Δίκτυο Αρχαίων Θεάτρων»

• τον εκπαιδευτικό φάκελο του Υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο «Αρχαίο θέατρο στον κύκλο του χρόνου» που έχει αποσταλεί στις κατά τόπους διευθύνσεις της Π/θμιας και Δ/θμιας Εκπαίδευσης και έχει αναρτηθεί στον κόμβο του Υπουργείου Πολιτισμού www.ancienttheater.culture.gr και στην ιστοσελίδα του Διαζώματος

• και για τους χώρους θέασης και ακρόασης της Κύπρου, από:

τον σύνδεσμο

http://www.visitcyprus.com/files/Cyprus_10000_ebrochure/Cyprus_10000_years_of_history_10-2015_GR.pdf για το ελληνορωμαϊκό θέατρο Κουρίου και το ωδείο Πάφου

και τον σύνδεσμο http://www.mcw.gov.cy/mcw/da/da.nsf/All/F96798F81F53A7A3422578B60044EDDE?OpenDocument για το ελληνιστικό-ρωμαϊκό θέατρο στη θέση Λόφος Φάμπρικας στη Νέα Πάφο Κύπρου

Η ενότητα «GenerationD» (http://www.diazoma.gr/generationd/#/) του Διαζώματος αποτελεί την εκπαιδευτική πλατφόρμα που φιλοξενεί και προβάλλει τις μαθητικές δημιουργίες από τις εκπαιδευτικές δράσεις και τα προγράμματα που υλοποιούνται στα σχολεία από το 2010 κι εξής, με όχημα τα αρχαία θέατρα, ωδεία και στάδια και τη συνάντηση της εκπαιδευτικής κοινότητας με αυτά. Ενδεικτικά, αναφέρονται παρουσιάσεις με τη χρήση λογισμικών παρουσίασης (π.χ. με power-point) της ιστορίας, της αρχιτεκτονικής δομής και της χρήσης μέσα στον χρόνο όλων των χώρων θέασης και ακρόασης, η πραγματοποίηση μουσικοθεατρικών δρωμένων, Μαθητικών Φεστιβάλ Μουσικής και Θεάτρου, έντυπα (ελληνικά και ξενόγλωσσα), αφίσες, οδηγοί ξενάγησης, άρθρα στον τύπο, έντυπο ή ηλεκτρονικό, βίντεο, μικρού μήκους ταινίες, επιτραπέζια εκπαιδευτικά παιχνίδια κ.λπ.

Επισημαίνεται πως για την αξιοποίηση και τη χρήση οποιουδήποτε υλικού θα πρέπει να τηρείται το θεσμικό πλαίσιο «περί πνευματικής ιδιοκτησίας» (Ν.4481/2017).

Κατά την υλοποίηση των δράσεων θα πρέπει να είναι εξασφαλισμένη η προστασία των προσωπικών δεδομένων των συμμετεχόντων/συμμετεχουσών μαθητών/τριών, εκπαιδευτικών και γονέων/κηδεμόνων [ν. 4624/2019, Γενικός Κανονισμός (ΕΕ) 2016/679 για την Προστασία Δεδομένων-GDPR]. Επίσης, δεν θα πρέπει να επιτραπεί η φωτογράφιση, η βιντεοσκόπηση και η ηχογράφηση των μαθητών/τριών.

Τονίζεται ότι η συμμετοχή των μαθητών και των εκπαιδευτικών στο εν λόγω πρόγραμμα είναι δωρεάν και προαιρετική.

Μετά την υλοποίηση του προγράμματος οι εκπαιδευτικοί αποτυπώνουν σε δελτίο τύπου τις φάσεις υλοποίησης. Το δελτίο τύπου και το παραγόμενο υλικό τα αναρτούν στην ιστοσελίδα του σχολείου τους και τα αποστέλλουν στην υπεύθυνη για τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Διαζώματος, δρα Μαίρη Μπελογιάννη, για να τα αναρτήσει και στην εκπαιδευτική πλατφόρμα «GenerationD» (http://www.diazoma.gr/generationd/#/). Στη συνέχεια, αποστέλλονται από το Διάζωμα: έπαινος για το σχολείο, έπαινος για τους μαθητές και βεβαιώσεις για τους εκπαιδευτικούς και για τους διευθυντές/ντριες που υλοποίησαν το πρόγραμμα.

Ακολουθούν:

1/ φύλλο αξιολόγησης του εκπαιδευτικού προγράμματος για τους εκπαιδευτικούς (κατεβάστε το φυλλο αξιολόγησης)

2/ φύλλο αξιολόγησης της δράσης από μαθητές (κατεβάστε το φυλλο αξιολόγησης)

(Για περισσότερες πληροφορίες: Σωματείο Διάζωμα, τηλ. επικ. 2108254256, e–mail: info@diazoma.gr και Μαίρη Μπελογιάννη, φιλόλογος, δρ. Αρχαιολόγος, εθελόντρια, υπεύθυνη για τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Διαζώματος, τηλ. επικ. 6945851474, e–mail: margofiv@otenet.gr)