Το θέατρο των Φθιωτίδων Θηβών, η ανασκαφή του οποίου δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη, βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της αρχαίας πόλης των Φθιωτίδων Θηβών, στο βόρειο φυσικό πρανές του λόφου «Κάστρο»,ανατολικά του σημερινού χωριού Μικροθήβες και σε απόσταση 4 χλμ. νότια από το σημερινό δήμο Νέας Αγχιάλου και τον Παγασητικό κόλπο.
Το Θέατρο των Φθιωτίδων Θηβών είναι Ελληνιστικό. Υπάρχει όμως και Ρωμαϊκή φάση, καθώς έγιναν μεγάλης κλίμακας επεμβάσεις για να μετατραπεί το Θέατρο σε Αρένα. Ίσως υπήρχε και παλαιότερη φάση του τέλους του 4ου αι. π.X., όπως υπαινίσσεται η παρουσία νομισμάτων, η στρωματογραφημένη κεραμική, καθώς και ένα τμήμα πώρινου κίονα.
Στην Ελληνιστική φάση ανήκουν: οι βαθμίδες των εδωλίων από ηφαιστειακό λίθο (15), οι 8 κλίμακες ανόδου που χώριζαν το κυρίως θέατρο σε 9 κερκίδες, το πλακοστρωμένο διάζωμα και οι αναλημματικοί τοίχοι των παρόδων. Τα εδώλια έχουν ύψος 0,33μ., μήκος 1,40μ. και πλάτος 0,60μ.
Στη Ρωμαϊκή εποχή ανήκουν: το κτίριο της σκηνής που αποτελείται από 4 δωμάτια με υπόγειο, ένα διάδρομο ανάμεσά τους και το προσκήνιο με μια μνημειακή διώροφη κιονοστοιχία από κίονες με ιωνικά κιονόκρανα και βάσεις, τα παρασκήνια, η περιμετρική κάλυψη του αποχετευτικού αγωγού της ορχήστρας, το προστατευτικό στηθαίο γύρω από την ορχήστρα με εδώλια σε β΄ χρήση, πάνω στα οποία ήταν στερεωμένα προστατευτικά κιγκλιδώματα και σκιάδια. Για να μετατραπεί το θέατρο σε αρένα, χρειάστηκε εκτός από τα προστατευτικά μέτρα, να διευρυνθεί η ορχήστρα, πράγμα που επιτεύχθηκε με την αφαίρεση μιας σειράς καθισμάτων, μάλλον των προεδρικών. Η Ελληνιστική ορχήστρα δεν ερευνήθηκε ανασκαφικά. Στο τέλος των Ρωμαϊκών χρόνων, στην Παλαιοχριστιανική περίοδο, πάνω στο θέατρο, έγινε μια μεταγενέστερη κατασκευή ενός μονόχωρου κτιρίου.
Με μέγιστη χωρητικότητα 3.000 θεατών, το Θέατρο των Φθιωτίδων Θηβών, φιλοξενούσε παραστάσεις αρχαίου δράματος, μουσικούς αγώνες, και κατά τη Ρωμαϊκή Εποχή θηριομαχίες και αγώνες μονομάχων.
Η θέση του αρχαίου θεάτρου στο πρανές του λόφου «Κάστρο» που εξασφάλιζε πολύ καλή ακουστική λειτουργία, σε συνδυασμό με την άπλετη θέα που αντίκριζαν οι θεατές στη «χώρα» της πόλης και το λιμάνι της –την Πύρασο- στον Παγασητικό κόλπο, καθώς και στο περίφημο Κρόκιο πεδίον, καθιστούν το οικοδόμημα βασικό μάρτυρα της αισθητικής, της ευμάρειας και της δύναμης της «λαμπροτάτης πόλης» των Φθιωτίδων Θηβών.
Το Θεάτρο των Φθιωτίδων Θηβών εντοπίστηκε και ερευνήθηκε το 1992 και το 1993 από τη Β. Αδρύμη-Σισμάνη, στα πλαίσια ενός έργου του Γ.E.A., με βάση τις πληροφορίες των περιηγητών του 19ου αι. (W. Leake), των πληροφοριών του F. Stählin και την εύρεση από τους Δ. Θεοχάρη και Γ. Χουρμουζιάδη (1970) μιας επιτύμβιας στήλης με την επιγραφή “BAKXIOΣ ΔIONYΣIOΣ” και ενός πήλινου τραγικού προσωπείου που θεωρήθηκαν ενδείξεις για την ύπαρξη καλλιτεχνικής ζωής στην πόλη των Φθιωτίδων Θηβών.
Η έρευνα στο χώρο του θεάτρου δεν έχει ολοκληρωθεί και φυσικά δεν έχουν γίνει αναστηλωτικές επεμβάσεις. Μόνο μια κεντρική τομή έγινε για να εντοπισθεί και να επιβεβαιωθεί η ύπαρξή του. Ζητούμενο της έρευνας σήμερα είναι η πλήρης αποκάλυψη του σημαντικού αυτού μνημείου, το οποίο εν συνεχεία χρήζει αναστηλωτικών έργων, με σκοπό να καταστεί επισκέψιμο στο Κοινό, αλλά και να φιλοξενήσει παραστάσεις αρχαίου δράματος και άλλες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Το γεγονός ότι το μνημείο έχει κατασκευστεί εξ΄ολοκλήρου από ντόπιο ηφαιστειακό λίθο, ένα ιδιαίτερα ανθεκτικό υλικό το οποίο δεν έχει υποστεί λιθοθηρεία, ενδείκνυται για την μελλοντική αναστήλωση και εν συνεχεία χρήση του μνημείου, ως θεάτρου.
Β. Αδρύμη – Σισμάνη
Δρ. Αρχαιολόγος
Δημοσιεύτηκε 26 Φεβρουαρίου, 2016
Στο πλαίσιο της δυναμικής συνεργασίας ανάμεσα στο «ΔΙΑΖΩΜΑ» και το Megaron Plus,
συζήτηση με θέμα: «ΚΡΥΜΜΕΝΑ ΚΟΧΥΛΙΑ: ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΦΘΙΩΤΙΔΩΝ ΘΗΒΩΝ».
Η εκδήλωση εντάσσεται στον κύκλο διαλέξεων του έτους 2016, με στόχο να φωτίσει τρία λιγότερο γνωστά - πλην όμως εξίσου σημαντικά - αρχαία θέατρα: το αρχαίο θέατρο της Πλατιάνας στην Ηλεία, το αρχαίο θέατρο των Φθιωτίδων Θηβών στη Μαγνησία και το αρχαίο θέατρο της Καλυδώνας στην Αιτωλοακαρνανία.
Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 10 Μαρτίου 2016 και ώρα 19:00 μ.μ. στην Αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών (Βασ. Σοφίας & Κόκκαλη, Αθήνα).
Ομιλητές και θέματα της διάλεξης :
• Βασιλική Σισμάνη - Αδρύμη, Δρ. αρχαιολόγος-πρώην προϊσταμένη του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Θεσσαλικών Σπουδών, με θέμα: «Το Αρχαίο Θέατρο των Φθιωτίδων Θηβών: Η μαγεία της αποκάλυψης ενός μνημείου, οι προοπτικές της ανάδειξής του και οι προσδοκίες».
• Ευστράτιος Παυλίδης, αρχιτέκτων-μηχανικός, με θέμα: «Το Αρχαίο Θέατρο των Φθιωτίδων Θηβών: Ένα μαύρο κρυμμένο κοχύλι».
• Τη συζήτηση θα συντονίζει ο κ. Σταύρος Μπένος, πρόεδρος σωματείου «ΔΙΑΖΩΜΑ».
Μουσική : SnK - Mestiza
Αρχαίο Θέατρο Φιωτίδων Θηβών
Θέατρο
Το μνημείο αποτελείται από την τριμερή χαρακτηριστική διάρθρωση των ελληνιστικών θεάτρων (κοίλο, ορχήστρα και σκηνικό οικοδόμημα), και έχει υποστεί εκτεταμένη ανακατασκευή στα Ρωμαϊκά χρόνια, με σκοπό την πραγματοποίηση θηριομαχιών και μονομαχικών αγώνων.
Υφίσταται μια πρώτη σχεδιαστική αποτύπωση του Θεάτρου, καθώς και φωτογραφική αποτύπωση του συνόλου και των επιμέρους στοιχείων του θεατρικού οικοδομήματος.
Θέση Λόφος «Κάστρο», στα δεξιά του δρόμου Bόλου – Aθηνών, κοντά στο σημερινό χωριό Mικροθήβες, σε απόσταση 4 χιλιόμετρα περίπου από την N. Aγχίαλο και τον Παγασητικό κόλπο.
Το Θέατρο των Φθιωτίδων Θηβών είναι Ελληνιστικό. Υπάρχει όμως και Ρωμαϊκή φάση, καθώς έγιναν μεγάλης κλίμακας επεμβάσεις για να μετατραπεί το Θέατρο σε Αρένα. Ίσως υπήρχε και παλαιότερη φάση του τέλους του 4ου αι. π.X., όπως υπαινίσσεται η παρουσία νομισμάτων, η στρωματογραφημένη κεραμική, καθώς και ένα τμήμα πώρινου κίονα.
Στην Ελληνιστική φάση ανήκουν: οι βαθμίδες των εδωλίων από ηφαιστειακό λίθο (15), οι 8 κλίμακες ανόδου που χώριζαν το κυρίως θέατρο σε 9 κερκίδες, το πλακοστρωμένο διάζωμα και οι αναλημματικοί τοίχοι των παρόδων.
Στη Ρωμαϊκή εποχή ανήκουν: το κτίριο της σκηνής που αποτελείται από 4 δωμάτια, ένα διάδρομο και το προσκήνιο με μια μνημειακή διώροφη κιονοστοιχία από κίονες με ιωνικά κιονόκρανα και βάσεις, τα παρασκήνια, η περιμετρική κάλυψη του αποχετευτικού αγωγού της ορχήστρας, το προστατευτικό στηθαίο γύρω από την ορχήστρα με εδώλια σε β΄ χρήση, πάνω στα οποία ήταν στερεωμένα προστατευτικά κιγκλιδώματα και σκιάδια.
Για να μετατραπεί το θέατρο σε αρένα, χρειάστηκε εκτός από τα προστατευτικά μέτρα, να διευρυνθεί η ορχήστρα, πράγμα που επιτεύχθηκε με την αφαίρεση μιας σειράς καθισμάτων, μάλλον των προεδρικών. Η Ελληνιστική ορχήστρα δεν ερευνήθηκε ανασκαφικά.
Στο τέλος των Ρωμαϊκών χρόνων, στην Παλαιοχριστιανική περίοδο, πάνω στο θέατρο, έγινε μια μεταγενέστερη κατασκευή ενός μονόχωρου κτιρίου. Με μέγιστη χωρητικότητα 3.000 θεατών, το Θέατρο των Φθιωτίδων Θηβών, φιλοξενούσε παραστάσεις αρχαίου δράματος, μουσικούς αγώνες, και κατά τη Ρωμαϊκή Εποχή θηριομαχίες και αγώνες μονομάχων. Η θέση του αρχαίου θεάτρου στο ανατολικό πρανές του λόφου «Κάστρο» που εξασφάλιζε πολύ καλή ακουστική λειτουργία, σε συνδυασμό με την άπλετη θέα που αντίκριζαν οι θεατές στη «χώρα της πόλης και το λιμάνι της –την Πύρασο- στον Παγασητικό κόλπο, καθώς και στο περίφημο «Κρόκιο» πεδίον, καθιστούν το οικοδόμημα βασικό μάρτυρα της αισθητικής, της ευμάρειας και της δύναμης της «λαμπροτάτης πόλης» των Φθιωτίδων Θηβών.
Το Θεάτρο των Φθιωτίδων Θηβών εντοπίστηκε και ερευνήθηκε το 1992 και το 1993 από τη Β. Αδρύμη-Σισμάνη, στα πλαίσια ενός έργου του ΓEA, με βάση τις πληροφορίες των περιηγητών του 19ου αι. (W. Leake), των πληροφοριών του F. Stählin και την εύρεση από τους Δ. Θεοχάρη και Γ. Χουρμουζιάδη (1970) μιας επιτύμβιας στήλης με την επιγραφή “BAKXIOΣ ΔIONYΣIOΣ” και ενός πήλινου τραγικού προσωπείου που θεωρήθηκαν ενδείξεις για την ύπαρξη ηθοποιών και καλλιτεχνικής ζωής στην πόλη.
Η έρευνα στο χώρο του θεάτρου δεν έχει ολοκληρωθεί και φυσικά δεν έχουν γίνει αναστηλωτικές επεμβάσεις. Μόνο μια κεντρική τομή έγινε για να εντοπισθεί και να επιβεβαιωθεί η ύπαρξή του. Ζητούμενο της έρευνας σήμερα είναι η πλήρης αποκάλυψη του σημαντικού αυτού μνημείου, το οποίο εν συνεχεία χρήζει αναστηλωτικών έργων, με σκοπό να καταστεί επισκέψιμο στο Κοινό, αλλά και να φιλοξενήσει παραστάσεις αρχαίου δράματος και άλλες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Το γεγονός ότι το μνημείο έχει κατασκευστεί εξ΄ολοκλήρου από ντόπιο ηφαιστειακό λίθο, ένα ιδιαίτερα ανθεκτικό υλικό το οποίο δεν έχει υποστεί λιθοθηρεία, ενδείκνυται για την μελλοντική αναστήλωση και εν συνεχεία χρήση του μνημείου, ως θεάτρου.
Επίσκεψη Αρχαιολογικού χώρου. Ο χώρος του θεάτρου είναι επισκέψιμος, κατόπιν συνεννοήσεως με τη ΙΓ΄ Ε.Π.Κ.Α.
Δεν υπάρχουν σύγχρονες χρήσεις του Μνημείου.
Το Μνημείο ανήκει στη δικαιοδοσία της ΙΓ’ Ε.Π.Κ.Α.
Τα πνευματικά δικαιώματα έχουν εκχωρηθεί στην ανασκαφέα του Μνημείου, κ. Β. Αδρύμη-Σισμάνη. Δρ. Αρχαιολόγο. Διευθύντρια Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Θεσσαλικών Σπουδών, Βόλος.
39.271739°
22.766560°
| Όνομα | Ημερομηνία | Ποσό (€) |
|---|---|---|
| ΛΑΖΑΡΟΣ ΚΟΛΑΞΗΣ | 10/01/2024 | 100.00 |
| ΛΑΖΑΡΟΣ ΚΟΛΑΞΗΣ | 01/02/2023 | 100.00 |
| ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΕΑΣ ΑΓΧΙΑΛΟΥ ΤΑΞΗ Β1 ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΒΛΕΨΗ ΤΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΩΝ ΓΑΛΛΟΥ ΚΑΛΙΟΠΗΣ ΚΑΙ ΓΟΥΡΓΙΩΤΟΥ ΚΑΛΙΟΠΗΣ | 27/05/2022 | 162.00 |
| ΛΑΖΑΡΟΣ ΚΟΛΑΞΗΣ | 03/02/2022 | 100.00 |
| ΤΣΑΜΗΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ | 3.000.00 | |
| ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ | 1.000.00 | |
| ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΝΕΑΣ ΑΓΧΙΑΛΟΥ | 500.00 | |
| ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ | 500.00 | |
| ΚΟΥΜΠΟΣ ΑΧΙΛΛΕΑΣ - ΜΕΓΑΣ ΚΑΜΠΟΣ | 500.00 | |
| ΖΑΜΠΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ | 400.00 | |
| ΛΑΖΑΡΟΣ ΚΟΛΑΞΗΣ | 800.00 | |
| ΦΥΤΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ (ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ ΑΡΧΑΙΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ 14-05-2011 | 350.00 | |
| ΚΑΡΑΠΑΤΑΚΗΣ ΗΛΙΑΣ | 300.00 | |
| ΖΕΜΠΕΚΗΣ ΦΩΤΙΟΣ | 200.00 | |
| ΜΑΘΗΤΕΣ ΚΑΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΡΧΑΙΑ ΘΕΑΤΡΑ - Γ΄ ΤΑΞΗ 2ΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΑΛΜΥΡΟΥ ΒΟΛΟ | 100.00 | |
| ΤΑΒΕΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ | 100.00 | |
| ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΟΥΡΠΗΣ ΟΙ ΝΗΕΣ | 100.00 | |
| ΒΛΑΧΑΚΗ - ΤΑΒΕΛΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ | 100.00 | |
| ΝΤΑΝΟΒΑΣΙΛΗΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ | 100.00 | |
| ΤΕΡΨΙΑΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ | 100.00 | |
| ΚΑΛΛΙΤΕΡΑΚΗ ΕΥΤΥΧΙΑ | 50.00 | |
| ΣΑΛΤΙΚΗ ΣΟΥΛΑ ΚΑΙ ΔΑΜΙΑΝΟΣ | 50.00 | |
| ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΝΤΑΝΟΒΑΣΙΛΗΣ | 100.00 |
| Δαπάνη | Ημερομηνία | Ποσό (€) |
|---|---|---|
| ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΦΘΙΩΤΙΔΩΝ ΘΗΒΩΝ ΕΞΟΔΑ ΔΑΠΑΝΗΣ ΜΕΛΕΤΗ ΟΔΟΠΟΙΙΑΣ ΔΟΓΚΑΚΗ | 1.416.00 | |
| ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΦΘΙΩΤΙΔΩΝ ΘΗΒΩΝ ΕΞΟΦΛΗΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΕΙ ΑΘΗΝΩΝ – 19/02/2013 | 5.000.00 |
| Περιγραφή | Budget | Target | Remarks |
|---|---|---|---|
| 7950 | 30.000.00 | 30.000.00 | Βοηθητικές εργασίες – συμπληρωματικές μελέτες. Στόχος του κουμπαρά είναι τα 30.000 ευρώ. Το ποσό θα διατεθεί για τις Βοηθητικές εργασίες και τις συμπληρωματικές μελέτες. Το “ΔΙΑΖΩΜΑ” ανέθεσε στο Τμήμα Τοπογραφίας του Τ.Ε.Ι. της Αθήνας την τοπογραφική μελέτη για το έργο «Γεωμετρική τεκμηρίωση αρχαίου θεάτρου Μικροθηβών με τη χρήση τρισδιάστατης σάρωσης». Η εκπόνηση της ολοκληρώθηκε και η μελέτη παραδόθηκε στο “ΔΙΑΖΩΜΑ” και προωθήθηκε στο Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Θεσσαλικών Σπουδών. |
| Funding Level | Πηγή χρηματοδότησης | Περιγραφή των έργων | Remarks |
|---|---|---|---|
| 50.000 | |||
| 30.000 | |||
| 100.000 | Προγραμματική Σύμβαση / Περιφέρεια Θεσσαλίας | Η σύμβαση τροποποιήθηκε ως προς το αντικείμενο της, το οποίο περιλαμβάνει εκτός της συνέχισης των ανασκαφικών εργασιών και την εκπόνηση μελετών για την αποκατάσταση του θεάτρου. Η μελέτη αποκατάστασης ανατέθηκε απόΑρχαιολογικό Ινστιτούτο Θεσσαλικών Σπουδών. |
– Συμπληρωματική αρχιτεκτονική μελέτη, σε επίπεδο μελέτης εφαρμογής, του κοίλου, του σκηνικού οικοδομήματος, του περιμετρικού τοίχου, των αναλημματικών τοίχων των παρόδων, του βάθρου περιμετρικά της ορχήστρας και του διαζώματος του αρχαίου θεάτρου Φθιωτίδων Θηβών Μαγνησίας στον κ. Νίκο Χατζηδάκη, αρχιτέκτονα – μηχανικό.
– Συμπληρωματική Στατική μελέτη σε επίπεδο εφαρμογής για την στερέωση του μνημείου του Αρχαίου Θεάτρου Φθιωτίδων Θηβών στον κ. Χ. Καρναβέζο, πολιτικό μηχανικό.
– Γεωτεχνική μελέτη» στην εταιρεία Έδαφος Σ.Μ. Α.Ε. (εκπρόσωπος Γ. Ντουνιάς),
– Μελέτη αποστράγγισης για τη διαχείριση των επιφανειακών υδάτων στο Αρχαίο Θέατρο Φθιωτίδων Θηβών στην Εταιρεία Hyrdoment Α.Ε. (εκπρόσωπος Γ. Τσοτσώνης).
