Το αρχαίο θέατρο της Μαντινείας βρίσκεται στο δυτικό άκρο της αρχαίας αγοράς, η οποία οριζόταν δυτικά από το θέατρο, στα βόρεια από παλαιότερη αγορά, στα νότια από το Βουλευτήριο και στα ανατολικά από επιμήκη στοά. Ο Παυσανίας (8, 9, 2) κάνει έμμεση αναφορά στο θέατρο: «και Ήρας προς τῷ θεάτρῳ ναόν ἐθεασάμην» (Είδα και της Ήρας ναό κοντά στο θέατρο).
Το θέατρο αποκαλύφθηκε στις ανασκαφές της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής τον 19ο αιώνα και η χρονολόγησή του τοποθετείται από τον 5ο π.Χ. ως τον 4ο αιώνα π.Χ. Η ανέγερση του θεάτρου μπορεί να συσχετισθεί με την επανίδρυση της πόλης μετά το 370 π.Χ., ενώ την τελική μορφή του θα πήρε κατά την αυτοκρατορική περίοδο.
Πρόκειται για ένα μικρό θέατρο που έχει κτιστεί στο κέντρο της πόλης, όπως και το θέατρο της Τεγέας, και αποτελεί μέρος της αγοράς και βασικό μέρος της δημόσιας ζωής, αφού στο χώρο αυτό συγκεντρώνονταν οι πολιτικές, θρησκευτικές, πολιτιστικές και κοινωνικές δραστηριότητες της αρχαίας πόλης.
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του θεάτρου είναι πως το κοίλο δεν εδράζεται σε φυσικό λόφο, αλλά σε μια τεχνητή επίχωση, που συγκρατείται από ισχυρό ανάλημμα ημικυκλικού σχήματος και διαμέτρου 66,3 μ. με πολυγωνικό σύστημα τοιχοποιίας. Αν και στην τελική μορφή του το θέατρο θα είχε 32 σειρές εδωλίων, σήμερα διατηρούνται μόνο οι κατώτερες σειρές, οι οποίες διαιρούνται από οκτώ κλίμακες, σε επτά κερκίδες. Η ορχήστρα αποτελεί τμήμα κύκλου και έχει ακτίνα 10,85 μ. Η αρχαιολογική έρευνα αποκάλυψε πίσω από την ορχήστρα και ανατολικά του κοίλου αρχιτεκτονικά λείψανα της σκηνής του μνημείου.
Στο πλαίσιο ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου Μαντίνειας, το οποίο εκτελείται από την ΕΦΑ Αρκαδίας κατά το διάστημα 2011-2015 με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ πραγματοποιήθηκαν εργασίες καθαρισμού και ευπρεπισμού του Θεάτρου. Ο αρχαιολογικός χώρος Αγοράς Μαντίνειας είναι οργανωμένος και επισκέψιμος για το κοινό.
Αρχαίο θέατρο Μαντίνειας
Θέατρο
Το αρχαίο Θέατρο της Μαντινείας εντοπίζεται στο δυτικό άκρο της Αγοράς και είναι από τα λίγα θέατρα που έχουν κατασκευαστεί σε επίπεδο έδαφος με τεχνητή επίχωση και όχι σε λόφο. Το υλικό κατασκευής του είναι ντόπιος ασβεστόλιθος και λευκό μάρμαρο. Η σκηνή, η ορχήστρα του και οι πρώτες σειρές των εδωλίων του κοίλου βρίσκονται σε καλή κατάσταση διατήρησης. Στην αρχική του μορφή η χωρητικότητά του υπερέβαινε τους 6.000 θεατές.
Το αρχαίο θέατρο της Μαντίνειας βρίσκεται στο δυτικό τομέα της αρχαίας αγοράς. Πρόκειται για ένα µικρό θέατρο, που είχε διττή λειτουργία. Το θέατρο, λειτουργούσε αφ’ ενός ως ένας ανοικτός χώρος παρακολούθησης δρώμενων, αφ΄ετέρου προοριζόταν για δημόσιες συνελεύσεις των αντιπροσώπων των πολιτών, παρόμοια με το Εκκλησιαστήριο – Θέατρο στην Αγορά της αχαϊκής αποικίας του Μεταποντίου της Κάτω Ιταλίας, όπως αυτή διαμορφώθηκε στα µμέσα του 6ου αι. π.Χ., αλλά και με το θέατρο της Ήλιδας του 4ου αι π.Χ.
Tο κοίλο του θεάτρου εδραζόταν σε μια τεχνητή επίχωση πάνω στο φυσικό έδαφος, την οποία συγκρατούσε ένα ισχυρό ανάληµµα διαµέτρου 66,30 µ. Στην παρειά του αναλήμματος είχε εφαρμοστεί πολυγωνικό σύστημα τοιχοποιίας με λιθοπλίνθους. Από τις 32 σειρές εδωλιών που υπολογίζεται πως υπήρχαν, σήμερα σώζονται µόνο οι κατώτερες σειρές, οι οποίες χωρίζονται, µε οκτώ κλίµακες, σε επτά κερκίδες. Για την κατασκευή τους χρησιμοποιήθηκε ντόπιος ασβεστόλιθος και λευκό µάρµαρο.
Στη χωµάτινη ορχήστρα, ακτίνας 10,85 µ., αποκαλύφθηκαν πρόσφατα οι λίθινες ορθογώνιες βάσεις δύο θρόνων επισήμων. Πίσω από την ορχήστρα διατηρούνται τα θεµέλια του συγκροτήµατος σκηνής – προσκηνίου για τα σκηνικά και τους ηθοποιούς.
Το αρχαίο θέατρο της Μαντινείας βρίσκεται στο δυτικό άκρο της αρχαίας αγοράς, η οποία οριζόταν δυτικά από το θέατρο, στα βόρεια από παλαιότερη αγορά, στα νότια από το Βουλευτήριο και στα ανατολικά από επιμήκη στοά. Ανατολικά του βρίσκεται η σύγχρονη εκκλησία της Αγίας Φωτεινής. Η Μαντινεία απέχει 14 χιλιόμετρα από την Τρίπολη.
Η έλλειψη συστηματικής ανασκαφικής έρευνας και μελέτης του μνημείου εμποδίζουν προς το παρόν την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων για τη χρονολόγησή του. Τεχνικά στοιχεία, όπως το πολυγωνικό σύστημα τοιχοποιίας στην εξωτερική παρειά του αναλήμματος και αρχαιολογικά ευρήματα, όπως πήλινα δελτία ταυτότητας για τους εκπροσώπους των Μαντινέων στις συνελεύσεις, θα επέτρεπαν μια χρονολογική τοποθέτηση του θεάτρου στον 5ο αι. π.Χ., ωστόσο η ανέγερση της πρώτης οικοδομικής φάσης του μπορεί να συσχετισθεί με την επανίδρυση της πόλης μετά το 370 π.Χ., ενώ η τελική διαμόρφωση να συντελέστηκε κατά την αυτοκρατορική περίοδο.
Σώζονται οι κατώτερες σειρές εδωλίων και η ορχήστρα, η οποία είναι τμήμα κύκλου ακτίνας 10,85 µ. καθώς και τμήμα της σκηνής. Τα λίθινα αρχιτεκτονικά µέλη του κοίλου διατηρούνται γενικώς σε καλή κατάσταση. Τα σωζόµενα τµήµατα των δυο αναληµµάτων των παρόδων, καθώς και το περιφερειακό ανάληµµα έχουν υποστεί παραμορφώσεις (2015).
Το θέατρο αποκαλύφθηκε στις ανασκαφές που διενήργησε η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή τον 19ο αιώνα. Οι αρχαιολογικές εργασίες έφεραν στο φως τη σκηνή, την ορχήστρα και μερικά από τα χαμηλότερα εδώλια του κοίλου.
Στο πλαίσιο ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου Μαντίνειας, το οποίο εκτελείται από την ΕΦΑ Αρκαδίας κατά το διάστημα 2011-2015 με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ πραγματοποιήθηκαν εργασίες καθαρισμού και ευπρεπισμού του Θεάτρου. Ο αρχαιολογικός χώρος Αγοράς Μαντίνειας είναι οργανωμένος και επισκέψιμος για το κοινό.
Εφορεία Αρχαιοτήτων Αρκαδίας
Επίσκεψη αρχαιολογικού χώρου – παρουσίαση σύγχρονων παραστάσεων.
Το μνημείο ανήκει στη δικαιοδοσία του Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού / Εφορεία Αρχαιοτήτων Αρκαδίας.
37°37’6.34″Β
22°23’31.37″Α
–
