«Η Επίδαυρος είναι θέατρο, δεν είναι μουσείο»

Σχετικά Θέατρα

TA NEA
Δευτέρα 19 Ιανουαρίου 2009

Του Γιώργου Δ. Κ. Σαρηγιάννη [email protected]

Ο σκηνοθέτης Γιάννης Χουβαρδάς, καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού, στο δεύτερο έτος της θητείας του μιλάει για το παρόν και το μέλλον του Θεάτρου, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει και το όραμά του.

«Το μετά δεν με απασχολεί αυτή τη στιγμή. Αυτή τη στιγμή με απασχολεί το Εθνικό. Όση ανάγκη με έχει τόση ανάγκη το έχω κι εγώ. Πάντα με τις εξισώσεις αυτές λειτουργώ. Υπάρχει όμως και η ζωή. Η οποία με καλεί συνεχώς. Λόγω έλλειψης χρόνου και ενέργειας, δυσκολεύομαι να ανταποκριθώ. Οπότε αυτό σίγουρα είναι που θα με απασχολήσει στη μετά το Εθνικό φάση μου» λέει ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Γιάννης Χουβαρδάς

Βγήκε πολύ νέος ως σκηνοθέτης και τάραξε τα νερά ρίχνοντας μια σύγχρονη ματιά σε κείμενα κλασικά, ματιά που, όταν άγγιξε το αρχαίο δράμα, ξεσήκωσε αντιδράσεις. Ίδρυσε το «Θέατρο του Νότου» και κόμισε μια νέα αντίληψη στα ελληνικά θεατρικά πράγματα προτείνοντας στο «Αμόρε» ένα μοντέλο επιχορηγούμενου θεάτρου που έγραψε ιστορία. Έγινε σχεδόν ομόφωνα δεκτός ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου το 2007. Σήμερα ο Γιάννης Χουβαρδάς, «στο μέσον του δρόμου»- η δεύτερη χρονιά του-, παλεύει ακόμα για την ολοκλήρωση της αποκατάστασης του Κτιρίου Τσίλερ- η Νέα Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος» εγκαινιάστηκε αλλά η παράδοση της Κεντρικής εκκρεμεί-, παλεύει για μία σύγχρονη όψη και για σύγχρονους τρόπους λειτουργίας στο Εθνικό- ήδη υπάρχει καινούργια ιστοσελίδα, καινούργιο λογότυπο, καινούργια μορφή στα προγράμματα, νέοι τρόποι διάθεσης των εισιτηρίων, ολοκληρώνεται η ψηφιοποίηση του αρχείου-, παλεύει για να κουμαντάρει τον δυσκίνητο γραφειοκρατικό οργανισμό- η από πολλά χρόνια αιτούμενη συλλογική σύμβαση που υπέγραψε με το προσωπικό είναι το μεγάλο ατού στις σχέσεις του με τους εργαζόμενους του Θεάτρου-, παλεύει με το οικονομικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει το Εθνικό, παλεύει για την καλλιτεχνική φυσιογνωμία του- εκεί ακούστηκαν και οι πρώτες, αρκετές διαφωνίες. Αλλά δεν το βάζει κάτω. Απόλυτα ορθολογιστής, ψύχραιμος, ξέρει πάντα, ανά πάσα στιγμή, πού βρίσκεται και τι πράττει.

«Είχα πει από την αρχή, έτσι κι αλλιώς, πως τον τρίτο χρόνο ουσιαστικά διαμορφώνεται η ταυτότητα μιας νέας καλλιτεχνικής διεύθυνσης. Πόσω μάλλον όταν φέτος τα πράγματα είναι τόσο ρευστά όχι μόνο λόγω των καθυστερήσεων όσο και λόγω μιας θεατρικής περιόδου που έχει δεχτεί από τις ταραχές ένα καίριο πλήγμα. Παρ΄ όλα αυτά, αισθάνομαι πως η δεύτερη σεζόν έχει ήδη δώσει κάποιους καρπούς και πως καλλιτεχνικά είμαστε σε πολύ πιο σωστό δρόμο από πέρσι.

Όχι, δεν είμαι της φιλοσοφίας “δώστε μου ένα χρόνο ακόμα, και δώστε μου ένα χρόνο ακόμα”… Είμαι της φιλοσοφίας ότι απλώς χρειάζομαι ένα χρονικό διάστημα που να είναι τόσο όσο να αρχίσει να φαίνεται η δουλειά. Ό,τι γίνεται στο Εθνικό Θέατρο, μέχρι να προκύψει κάτι σοβαρό και συγκροτημένο, είναι ένα work in progress, μία δουλειά εν εξελίξει».

Πώς αντιμετωπίζετε το οικονομικό θέμα; Δεν μπορώ να κρύψω πως δεν είμαι ευχαριστημένος. Η επιχορήγηση για το 2009 ήταν 8 εκατ. ευρώ, για φέτος είναι 8,3 εκατ. Η αύξηση δεν καλύπτει ούτε τη μισθολογική αύξηση που πρέπει να δοθεί στο προσωπικό και τους ηθοποιούς. Αν συνυπολογίσει κανείς πως το Εθνικό έχει να διαχειριστεί ένα τεράστιο καινούργιο κτίριο συν τη στέρηση εσόδων που θα παρουσιαστεί με μαθηματική ακρίβεια λόγω των ταραχών, ο προϋπολογισμός θα βρεθεί σίγουρα στο κόκκινο. Οπότε δύο δρόμοι ανοίγονται: Ή να οραματιστούμε ένα Εθνικό Θέατρο με σημαντικά μειωμένη δραστηριότητα ή να συνεχίσουμε με το όραμα ενός Εθνικού Θεάτρου σύγχρονου, δυναμικού και ευέλικτου. Για τον δεύτερο αυτό δρόμο το Εθνικό χρειάζεται μία επιπλέον ενίσχυση. Αν πάμε στον πρώτο δρόμο, δεν είμαι σίγουρος πως είμαι ο κατάλληλος διευθυντής… Δώσατε στο Εθνικό Θέατρο μία μοντέρνα κατεύθυνση. Δεν λείπουν οι αντιρρήσεις. Από κοινό και ειδήμονες. Για την επόμενη σεζόν καλέσατε τον Σταμάτη Φασουλή να κάνει το «Τρίτο στεφάνι». Αυτό σημαίνει μετατόπιση σε πιο συντηρητικές λύσεις;

Καθόλου. Η παράσταση απλώς θα απευθύνεται στο ευρύτερο κοινό το οποίο επιδιώκουμε να έχουμε στη «Σκηνή Κοτοπούλη» του «Rex». Με τον Σταμάτη ξέρεις πολύ περισσότερο από άλλους τι μπορείς να περιμένεις. Και με τι κέφι, αγάπη και φινέτσα θα προσεγγίσει ένα νεοελληνικό αριστούργημα. Από ΄κεί και πέρα το αποτέλεσμα κρίνεται. Ήμασταν σε επαφή εδώ και αρκετό καιρό – δεν πρόκειται για καμία μετατόπιση.
Φήμες έχουν κυκλοφορήσει για αντικατάστασή σας με αφορμή την καθυστέρηση της ολοκλήρωσης των εργασιών στο θέατρο. Πώς το σχολιάζετε;

Το αφήνω ασχολίαστο. Δεν με αγγίζει και δεν με αφορά. Εγώ, έτσι κι αλλιώς, περαστικός είμαι από ΄δώ μέσα. Σε σχέση με την αφορμή που αναφέρετε νομίζω πως μόνο κακόβουλος μπορεί να είναι όποιος υποκρίνεται πως δεν ξέρει ότι η μόνη που δεν έχει ευθύνη για την καθυστέρηση είναι η καλλιτεχνική διεύθυνση. Διότι καμία συμμετοχή δεν έχει στο ζήτημα. Το αντίθετο. Αν δεν υπήρχε η δική μας συνεχής και επιθετική προσπάθεια να πιέσουμε προς όλες τις κατευθύνσεις, μπορεί να είχαμε και ακόμα μεγαλύτερες καθυστερήσεις.

«Άλλο ιστορία, άλλο θέατρο»

Ρωτώ τον Γιάννη Χουβαρδά τη γνώμη του για τις καλοκαιρινές αντιδράσεις στις πιο μοντέρνες προσεγγίσεις στο αρχαίο δράμα στην Επίδαυρο.
«Η Επίδαυρος θεωρώ- πρώτο και βασικό – ότι είναι ένα καταπληκτικό θέατρο. Και όχι μόνο ένα μνημείο. Και με τίποτα ένα μουσείο. Είναι ένα θέατρο με δικούς του κανόνες και με ιδιαιτερότητες. Από ΄κεί θα πρέπει να ξεκινάει κι εκεί να τελειώνει η συζήτηση. Ούτε από την παράδοση ούτε από τον σεβασμό για τον συγγραφέα- που είναι κάτι πολύ σχετικό, διότι έχω δει παραστάσεις οι οποίες δηλώνουν σεβασμό στον συγγραφέα αλλά στην πραγματικότητα αυτές είναι που ασεβούν και ασελγούν πάνω του.
Είμαστε σε μία εποχή που δεν έχει κανένα νόημα η αναπαραγωγή παλαιών προτύπων που έγραψαν ιστορία. Άλλο ιστορία, άλλο θέατρο. Δεν μπορείς με το ζόρι να υποχρεώσεις τον δημιουργό να σεβαστεί την παράδοση όπως εσύ πιστεύεις πως πρέπει να τη σεβαστεί. Ούτε να τη μεταφυτεύσει στη δική του παράσταση.
Από ΄κεί και πέρα το κοινό αντιδρά. Θετικά, αρνητικά, λιγότερο ή περισσότερο ακραία. Αλλά πρέπει να το αφήσουμε να μιλάει ελεύθερα. Να μην το επηρεάζουν διάφοροι καλοθελητές ή μπροστάρηδες στον Τύπο. Κανένας δημιουργός δεν πιστεύω πως έχει προσέλθει στην Επίδαυρο αβασάνιστα. Είτε λέγεται Βασίλιεφ είτε λέγεται Ευαγγελάτος είτε λέγεται Λιγνάδης.
Οι παραστάσεις θέλουν τον χρόνο τους: να κατασταλάξουν μέσα μας ως σταθμοί σε μία πορεία. Από τη ζύμωση κάτι θετικό θα προκύψει. Ακόμα και αν μετατρέπουν την Επίδαυρο σε αρένα. Ούτε το θέατρο θα πάθει τίποτα, ούτε οι αρχαίοι κλασικοί. Και τα έργα θα παραμείνουν αλώβητα. Και η επόμενη παράσταση θα έρθει να αναδείξει μία άλλη πτυχή».

Παρεμβάσεις με «στόχο»

Ήταν παρών στη διακοπή από παρέμβαση διαμαρτυρίας της επίσημης του «Ρομπέρτο Τσούκο» ο Γιάννης Χουβαρδάς.
Ποια είναι η γνώμη σας γι΄ αυτό που συνέβη, όπως και για την απόφαση των ηθοποιών να μη συνεχίσουν;
Με τις διαμαρτυρίες αυτές, επειδή εκτός από θυμό είχαν σκέψη και στόχο, δεν είχα κανένα πρόβλημα. Το ίδιο ισχύει και με την απόφαση των ηθοποιών, αν και η προσωπική μου άποψη ήταν ότι έπρεπε να συνεχίσουν την παράσταση γιατί ο πολιτικός στίβος τους είναι η σκηνή- ιδίως με ένα ιδιαίτερα πολιτικό έργο όπως ο «Τσούκο». Από ΄κεί και πέρα, αν αυτές οι παρεμβάσεις συνεχίζονταν, θα δημιουργούσαν έναν αδικαιολόγητο εκνευρισμό στον κόσμο, θα έχαναν τον αυθόρμητο, αιχμηρό χαρακτήρα τους και θα έπαιρναν διαστάσεις αντιπαραστάσεων- κάτι που πιστεύω ότι δεν ήταν στις προθέσεις των παιδιών.