Το Ίδρυμα Μποδοσάκη παρουσιάζει το Σχέδιο Δράσης για την Κοινωνία των Πολιτών στην Ελλάδα
Η κλιματική κρίση στο επίκεντρο της 7ης συνάντησης του Άνω Διαζώματος
«ΔΕΣΜΟΙ. Χαρτογραφώντας ιστορίες που μας συνδέουν με τον Έβρο» – Ένα νέο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα για τον Έβρο
3ο Διεθνές Συνέδριο Αρχαίας Ελληνικής και Βυζαντινής Τεχνολογίας
Passion/Πάθος: Το 4o Musikaloy Festival
Οι γνώσεις μας για το Αρχαίο Θέατρο Ιεράπετρας ή Ιεράπυτνας μέχρι το 2008 στηρίζονταν κυρίως σε μαρτυρίες περιηγητών του 19ου αι. και σε αρχιτεκτονικά ευρήματα που είχαν εντοπιστεί στον αρχαιολογικό χώρο. Η πληρέστερη περιγραφή του θεάτρου οφείλεται στον Onorio Belli, ο οποίος σε μια επιστολή του το 1856 αναφέρει ότι ήταν λαξευμένο στο βουνό και πως η σκηνή του ήταν πλούσια διακοσμημένη. Στα μέσα του 19ου αι. ο Spratt εντόπισε το θέατρο, το οποίο ήταν πια ελάχιστα ορατό. Στη σύγχρονη εποχή, αρχιτεκτονικά του κατάλοιπα είχαν εντοπιστεί σε ακίνητο στην περιοχή των Βιγλιών. Επίσης, σε προπολεμικές φωτογραφίες είναι ορατά στο σημείο αυτό ερείπια σε αρκετό ύψος, που όμως ανατινάχτηκαν, σύμφωνα με μαρτυρίες, από το στρατό Κατοχής κατά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Μικρής κλίμακας σωστική έρευνα το 1980 από την ΚΔ΄ ΕΠΚΑ έφερε στο φως ίχνη ρωμαϊκών κτισμάτων.
Τα παραπάνω στοιχεία έδιναν επαρκή δεδομένα για την έναρξη μιας νέας προσπάθειας για την αποκάλυψη του θεάτρου. Στις 15 Δεκεμβρίου 2008 ο πρόεδρος του Διαζώματος, κ. Σταύρος Μπένος, συνοδευόμενος από τον τ. Δήμαρχο Μανώλη Μαστοράκη και τον τ. Αντιδήμαρχο κ. Μάνο Μαρκόπουλο επισκέφτηκαν τον αρχαιολογικό χώρο προκειμένου να συζητήσουν τρόπους ανάδειξης του μνημείου. Η συνάντηση εργασίας ολοκληρώθηκε το βράδυ της ίδιας ημέρας και στη διάρκεια ανοιχτής εκδήλωσης, με θέμα: «Οι καλύτεροι φρουροί των μνημείων είναι οι πολίτες», ο Δήμαρχος Μανώλης Μαστοράκης δήλωσε ότι ο Δήμος θα ήταν πρόθυμος να συμβάλει οικονομικά και με τη διάθεση ανθρώπινου δυναμικού για την πραγματοποίηση των εργασιών αποκάλυψης του θεάτρου (βλ. εδώ).
Το 2011 η ΚΔ΄ ΕΠΚΑ, ως η αρμόδια Εφορία Αρχαιοτήτων για την αποκάλυψη του μνημείου, προχώρησε σε δοκιμαστική ανασκαφή του οικοπέδου. Τα ευρήματα ήταν ενθαρρυντικά, και με την παρότρυνση του Διαζώματος, το Δεκέμβριο του 2012 υπογράφηκε Προγραμματική Σύμβαση για το έργο: «Ανασκαφική έρευνα στο αρχαίο θέατρο Ιεράπετρας», μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού, της Περιφέρειας Κρήτης και του Δήμου Ιεράπετρας. Το έργο χρηματοδοτήθηκε από το Δήμο Ιεράπετρας με το ποσό των 50.000€. (βλ. εδώ). Το αντικείμενο της σύμβασης ήταν η ανασκαφική έρευνα στο χώρο, όπου τοποθετείται το αρχαίο θέατρο της Ιεράπετρας, σύμφωνα με τη γεωφυσική διασκόπηση που έγινε από το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας Κρήτης και τις άλλες ενδείξεις που αναφέρθηκαν.
Τον Ιούνιο του 2013 ξεκίνησαν από την Εφορία Αρχαιοτήτων Λασιθίου εργασίες για τον εντοπισμό του θεάτρου που ως τότε δεν ήταν ακόμη ορατό. Έγινε αποψίλωση του οικοπέδου, επιφανειακός καθαρισμός και χαράχτηκαν δοκιμαστικές τομές. Μετά από ένα μήνα εργασιών άρχισε να αποκαλύπτεται ένα μεγάλο κλιμακωτό κτίσμα χτισμένο με ακανόνιστες πέτρες και άφθονο ασβεστοκονίαμα. Σε βάθος μεγαλύτερο των 2 μ. εντοπίστηκαν τα θεμέλια ενός μικρού κτίσματος που είχε γίνει μέσα στο αρχαίο καταστρέφοντάς το. Τα ευρήματα στο εσωτερικό του ήταν σφαίρες, σύρματα, πλαστικά που ερμηνεύτηκε πως ανήκαν σε πρόχειρο φυλάκιο του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου.
Με τις ανασκαφικές εργασίες να έχουν προχωρήσει αρκετά το Σάββατο 5 Νοεμβρίου του 2016 πραγματοποιήθηκε μια ενδιαφέρουσα ημερίδα με θέμα «Ένα αρχαίο θέατρο βγαίνει στο φως» στον Δήμο Ιεράπετρας στο πλαίσιο συνεργασίας του Δήμου Ιεράπετρας με το Σωματείο «ΔΙΑΖΩΜΑ» και την Εφορία Αρχαιοτήτων Λασιθίου (βλ. εδώ). Παρουσία εκπροσώπων από τον χώρο της αυτοδιοίκησης, φορέων, συλλόγων και πλήθους κόσμου, η κα. Χρύσα Σοφιανού, Προϊσταμένη της Εφορίας Αρχαιοτήτων Λασιθίου και ο κ. Σταύρος Μπένος, πρόεδρος του Σωματείου «ΔΙΑΖΩΜΑ» αναφέρθηκαν στις εξελίξεις της έρευνας στο Αρχαίο Θέατρο της Ιεράπετρας και ανέπτυξαν γενικότερα θέματα που αφορούν τη διαχείριση και ανάδειξη του κορυφαίου αυτού είδους της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής. Την εκδήλωση χαιρέτησαν ο τ. Δήμαρχος Ιεράπετρας, κος. Θεοδόσιος Καλαντζάκης, καθώς και η τ. Αντιπεριφερειάρχης της Περιφερειακής Ενότητας Λασιθίου, κα. Πελαγία Πετράκη (βλ. εδώ).
Η μέχρι σήμερα αρχαιολογική έρευνα έδειξε πως το Αρχαίο Θέατρο Ιεράπυτνας αποτελεί τυπικό δείγμα ρωμαϊκού χώρου θεαμάτων, χρονολογείται στις αρχές του 2ου μ. Χ. αιώνα και ίσως κατασκευάστηκε στα χρόνια της αυτοκρατορίας του Αδριανού. Ήταν σε χρήση μέχρι το τέλος του 3ου αι. και πιθανόν εγκαταλείφτηκε στις αρχές του 4ου με την εξάπλωση του Χριστιανισμού. Φαίνεται πως έχει υποστεί μεγάλη καταστροφή στο πέρασμα του χρόνου. Ο μεγάλος σεισμός το 375 ή 365 που κατέστρεψε πολλές κρητικές πόλεις ίσως προξένησε καταστροφές στη σκηνή, όπως και η συστηματική αφαίρεση του δομικού υλικού στους χρόνους που ακολούθησαν αλλά και οι ανατινάξεις κατά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο.
Οι ανασκαφικές εργασίες μέσω της Προγραμματικής Σύμβασης του 2012 έχουν ολοκληρωθεί και συνεχίζονται μέσω νέας Προγραμματικής σύμβασης.
Κοινός στόχος της Πολιτείας και της Κοινωνίας των Πολιτών για το άμεσο μέλλον είναι η εύρεση της απαραίτητης χρηματοδότησης για την πλήρη ανάδειξη του μνημείου προκειμένου, το Αρχαίο Θέατρο Ιεράπυτνας να ξαναβρεί την παλιά του χρήση και να γίνει και πάλι σημείο αναφοράς για τα πολιτιστικά δρώμενα της Ιεράπετρας.
Ας ταξιδέψουμε στο Αρχαίο Θέατρο Ιεράπετρας. Δείτε στη συνέχεια την Πρόοδο Εργασιών του θεάτρου:
Επισκεφτείτε τη σελίδα του θεάτρου στον ιστότοπο του Διαζώματος, εδώ.
