Το ταξίδι μας: Άλσος Μουσών – Tο αρχαίο θέατρο της Άσκρης Βοιωτίας

Σχετικά Θέατρα

Η έρευνα στα αρχαία θέατρα είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα διεπιστημονική διαδικασία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η έρευνα στο Αρχαίο Θέατρο της Άσκρης, ενός θεάτρου που αποκαλύφθηκε το 1890 και μέχρι σήμερα η τεκμηρίωση του παραμένει αινιγματική.

Η πρώτη αρχαιολογική έρευνα στην Αρχαία Άσκρη έγινε το 1882 από τον Π. Σταματάκη, ο οποίος εντόπισε τα θεμέλια του αρχαίου ναΐσκου των Μουσών και πρώτος επισήμανε την ύπαρξη θεάτρου στην πλαγιά του βουνού. Η συστηματική ανασκαφή του χώρου έγινε λίγα χρόνια μετά από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή, υπό τον αρχαιολόγο P. Jamot (1888, 1889 και 1890).

Το θέατρο, που χρονολογείται από τα τέλη του 3ου αιώνα π.Χ. – αρχές 2ου αιώνα π.Χ. εξυπηρετούσε τις ανάγκες των μουσικών και θεατρικών αγώνων που γίνονταν στο άλσος στη διάρκεια της γιορτής αφιερωμένης στις εννέα Μούσες και περιλάμβανε μουσικούς και θεατρικούς αγώνες,. Το κοίλον του θεάτρου ακολουθούσε τη φυσική κλίση της πλαγιάς και οι θεατές κάθονταν σε υποτυπώδεις σειρές καθισμάτων, σκαμμένες στην πλαγιά του βουνού, ενώ μόνο η προεδρία πρέπει να ήταν λίθινη. Στην ανασκαφή του 19^ου αι. αποκαλύφθηκαν η σκηνή διαστάσεων 22×10 μ. και το προσκήνιο που είχε 12 δωρικούς κίονες, τα οποία έχουν πλέον επιχωθεί και δεν είναι ορατά.

Τον Απρίλιο του 2012, ο πρόεδρος του Διαζώματος επισκέφτηκε τον αρχαιολογικό χώρο συνοδευόμενος από την  προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Βοιωτίας, κα Αλεξάνδρα Χαραμή και την αρχαιολόγο κα Δήμητρα Οικονόμου. Μέχρι τότε δεν είχε ερευνηθεί συστηματικά ο αρχαιολογικός χώρος, πέρα από το σκηνικό οικοδόμημα. Για τη διευκόλυνση της έρευνας του θεάτρου, προτάθηκε από τις αρχαιολόγους να γίνει γεωφυσική έρευνα, τα αποτελέσματα της οποίας  θα  μπορούσαν να αποτελέσουν οδηγό στο νέο ανασκαφικό τους πρόγραμμα. Το ΔΙΑΖΩΜΑ δεσμεύτηκε να προτείνει στο Δήμο Αλιάρτου το κατάλληλο Ινστιτούτο, προκειμένου η γεωφυσική έρευνα να πραγματοποιηθεί το συντομότερο δυνατό. Η σύμβαση υπογράφηκε λίγους μήνες μετά. Συγκεκριμένα τον Οκτώβριο του 2010, ανατέθηκε από το Δήμο Αλιάρτου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.) η γεωφυσική διασκόπηση σε μια έκταση συνολικά 10 στρεμμάτων προκειμένου να ανιχνευτεί ο αρχαιολογικός χώρος και να χαρτογραφηθούν τμήματα του αρχαίου θεάτρου που μπορεί να σώζονταν.

Η έρευνα έλαβε χώρα το Νοέμβριο του 2012 από ομάδα ερευνητών του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Γεωφυσικής, του Τμήματος Γεωλογίας-Γεωφυσικής του Α.Π.Θ. σε συνεργασία με το επιστημονικό προσωπικό της Θ’ ΕΠΚΑ.  Εφαρμόστηκε η μέθοδος της ηλεκτρικής χαρτογράφησης και η μέθοδος της ηλεκτρικής τομογραφίας και αξιοποιήθηκαν στην επιλογή του χώρου τα ευρήματα της ανασκαφής του τέλους του 19ου αιώνα, που είχε πραγματοποιήσει η Γαλλική Αρχαιολογική  Σχολή των Αθηνών. Η έρευνα  «κατέγραψε αρκετές διαταραχές των γεωφυσικών πεδίων που αντανακλούσαν την ύπαρξη υπεδάφιων δομών», δηλαδή αρχιτεκτονικών λειψάνων κάτω από το έδαφος. Η ένδειξη αυτή αιτιολογούσε τη συνέχιση της αρχαιολογικής έρευνας στο χώρο. (βλ, εδώ).

Τον Ιούνιο του 2016 ακολούθησε Προγραμματική Σύμβαση Πολιτισμικής Ανάπτυξης ανάμεσα στο Υπουργείο Πολιτισμού και την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, για την ανασκαφή, τεκμηρίωση του αρχαίου θεάτρου, αλλά και τη σήμανση του χώρου, ύψους 50.000 ευρώ. Δυο μήνες μετά ακολούθησε η προκήρυξη της ΕΦΑ Βοιωτίας για την πρόσληψη προσωπικού για την ανασκαφή.

Το Σεπτέμβριο του 2015, τα μέλη του Διαζώματος στην διάρκεια των εργασιών Η’  Γενικής Συνέλευσης που είχε επίκεντρο το σχεδιασμό του προγράμματος «Πολιτιστική Διαδρομή της Στερεάς Ελλάδας», είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν μεταξύ άλλων και για την πρόοδο εργασιών στο μνημείο από την αρχαιολόγο κα Δήμητρα Οικονόμου, λίγο πριν την έναρξη των ανασκαφικών εργασιών στο θεάτρο (βλ. εδώ).

Το διάστημα από τον Οκτώβριο ως Δεκέμβριο του 2016 πραγματοποιήθηκαν οι ανασκαφικές εργασίες στο Αρχαίο Θέατρο της Άσκρης στο πλαίσιο της παραπάνω προγραμματικής σύμβασης. Η έρευνα  ωστόσο ολοκληρώθηκε χωρίς να δώσει επαρκή στοιχεία για την ύπαρξη και τεκμηρίωση του μνημείου. Σύμφωνα με την ομιλία της κας Χαραμή σε εκδήλωση του Διαζώματος για τα Εταιρικά του Μέλη την άνοιξη του 2017 στο Καρπενήσι, η ανασκαφική έρευνα «δεν αποκάλυψε κατάλοιπα τμημάτων του θεάτρου, πάρα μόνο έναν αναλημματικό τοίχο στο νοτιοανατολικό άκρο του θεάτρου». Η κα Χαραμή, πρότεινε ωστόσο τη συνέχιση των εργασιών στον Αρχαιολογικό Χώρο του Ιερού των Μουσών, μέσα από  μια νέα Προγραμματική Σύμβαση, που θα επέτρεπε, με επίκεντρο εργασίας το Ιερό, τη δημιουργία κατάλληλης υποδομής για την εκπόνηση μελετών αναστήλωσης και ανάδειξης του χώρου, που αποτελεί ενιαίο σύνολο με το αρχαίο θέατρο (βλ. εδώ).

Μπορείτε στη συνέχεια να γνωρίσετε το θέατρο μέσα από ένα βίντεο του Διαζώματος και να διαβάσετε αναλυτικά την πορεία εργασιών στο θέατρο από την πρώτη του γνωριμία με το ΔΙΑΖΩΜΑ μέχρι σήμερα.

Ας ταξιδέψουμε μαζί στο Αρχαίο Θέατρο Άσκρης

• Στις 03 Απριλίου 2012 ο πρόεδρος του Σωματείου «ΔΙΑΖΩΜΑ», κ. Σταύρος Μπένος πραγματοποίησε περιοδεία στο αρχαίο θέατρο της Άσκρης, όπου συναντήθηκε με όλους τους τοπικούς φορείς, με θέμα την αποκάλυψη του παραπάνω θεάτρου.
• Τον Οκτώβριο του 2012 υπεγράφη μεταξύ του Δήμου Αλιάρτου και του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Προγραμματική Σύμβαση για την πραγματοποίηση του προγράμματος: «Γεωφυσική διασκόπηση στο θέατρο της αρχαίας Άσκρης», σε συνεργασία με τη Θ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου, ο οποίος ανήλθε στα 8.650,00 ευρώ, καλύφθηκε από τον προϋπολογισμό εξόδων του Δήμου.
• Τον Ιούνιο του 2016 υπεγράφη μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας Προγραμματική Σύμβαση Πολιτισμικής Ανάπτυξης, ύψους 50.000 ευρώ, με αντικείμενο το έργο «ΑΝΑΣΚΑΦΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ, ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΗ – ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΣΤΗΝ ΚΟΙΛΑΔΑ ΤΩΝ ΜΟΥΣΩΝ». Το πρόγραμμα περιελάμβανε τις ακόλουθες ενότητες:  α) αρχαιολογικό καθαρισμό του χώρου του αρχαίου θεάτρου, ανασκαφική έρευνα, όπου αυτό κρίνεται απολύτως απαραίτητο, β) μελέτη αποτύπωσης, τοπογράφησης του αρχαιολογικού χώρου, καθώς και του κατακείμενου αρχαιολογικού υλικού, γ) πλήρη φωτογραφική τεκμηρίωση και αεροφωτογράφιση και δ)  σήμανση – ενημερωτικό υλικό. Τη χρηματοδότηση για το έργο διέθεσε η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας (Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων).

• Από την παραπάνω έρευνα δεν προέκυψαν νεότερα στοιχεία για αρχιτεκτονικά μέλη του αρχαίου θεάτρου. (ΣΤΙΓΜΑ)
• Αποκατάσταση της αρχικής μορφής (γεωμετρίας) του θεάτρου και λειτουργική του σύνδεση με το ευρύτερο περιβάλλον της Κοιλάδας των Μουσών. (ΕΠΟΜΕΝΟ ΒΗΜΑ)

Δείτε την πλήρη Ταυτότητα του θεάτρου, εδώ.