Generation D: Εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Παίζω και μαθαίνω για το αρχαίο θέατρο»

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Παίζω και μαθαίνω για το αρχαίο θέατρο» αποτελεί πρόταση από το Σωματείο «ΔΙΑΖΩΜΑ», προκειμένου να αξιοποιηθεί στο νέο πλαίσιο της προσχολικής αγωγής και συγκεκριμένα στη δομημένη δραστηριότητα που βασίζεται στην παιδαγωγική προσέγγιση της μάθησης μέσω του παιχνιδιού (play-basedlearning) με εναλλαγή δραστηριοτήτων:

• παιχνίδι σε εσωτερικό ή εξωτερικό χώρο,
• αφήγηση παραμυθιών,
• εικαστικά και κινητικά παιχνίδια.

Απευθύνεται σε παιδιά βρεφονηπιακής ηλικίας (κυρίως 3-4 ετών) των Παιδικών–Βρεφονηπιακών Σταθμών, σε παιδιά προσχολικής ηλικίας (5-6 ετών) αλλά και σε παιδιά πρώτης σχολικής ηλικίας (7-8 ετών).

Σκοπός
Η πρώτη γνωριμία παιδιών βρεφονηπιακής, προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας με το αρχαίο θέατρο (βασικά αρχιτεκτονικά μέρη, υλικό κατασκευής, χωρητικότητα) και η κατανόηση της σημασίας του στην καθημερινή ζωή των πολιτών στην αρχαία Ελλάδα μέσα από τη βιωματική μάθηση και το παιχνίδι.

Στόχοι
Επιδιώκεται τα παιδιά:

• να εξοικειωθούν με τον χώρο ενός αρχαίου θεάτρου.
• να συνδέσουν το αρχαίο θέατρο με την παιδεία της εποχής που το δημιούργησε.
• να γνωρίσουν τις αρχαίες κωμωδίες του Αριστοφάνη μέσω εικονογραφημένων βιβλίων και να τις δραματοποιήσουν.
• να καλλιεργήσουν καλλιτεχνικές δεξιότητες και τη φαντασία τους μέσα από εικαστικές δραστηριότητες και παιχνίδια ρόλων.
• να αναπτύξουν θεμελιώδεις αντιληπτικές ικανότητες και δεξιότητες μέσα από τη μελέτη και την παρατήρηση εποπτικού υλικού.
• να αναπτύξουν τις διεργασίες της αυτενέργειας, της ομαδικότητας και της κοινωνικής συναναστροφής.

Στοιχεία υλοποίησης εκπαιδευτικού προγράμματος

• Τόπος διεξαγωγής: σε εξωτερικό χώρο ή στη σχολική αίθουσα
• Αριθμός παιδιών: 15-20
• Χρόνος: 45-90 λεπτά ανάλογα με το ηλικιακό υπόβαθρο των μαθητών/τριων

Ενδεικτικές προτεινόμενες δραστηριότητες:

1. «Η γεωμετρία του αρχαίου θεάτρου»

Στη δραστηριότητα αυτή, τα παιδιά καλούνται να ζωγραφίσουν τα βασικά αρχιτεκτονικά μέρη ενός αρχαίου θεάτρου (σκηνή, παρασκήνια, προσκήνιο, ορχήστρα, κοίλο-κερκίδες, εδώλια, διάζωμα, κλίμακες, πάροδοι) με τη βοήθεια γεωμετρικών σχημάτων και διαφορετικών χρωμάτων υπό την καθοδήγηση του/της εκπαιδευτικού.

Εναλλακτικά, μπορούν:

α) να κατασκευάσουν μια μικρογραφία ενός αρχαίου θεάτρου από πλαστελίνη ή πολυμερικό πηλό με τη βοήθεια των γεωμετρικών σχημάτων.

β) να “χτίσουν” ένα αρχαίο θέατρο με τουβλάκια.

γ) να αναπαραστήσουν συγκεκριμένα μέρη ενός αρχαίου θεάτρου (την ορχήστρα, τη σκηνή και το κοίλο) στο πάτωμα της σχολικής αίθουσας με τα σώματά τους, σχηματίζοντας έναν κύκλο, ένα ορθογώνιο και καμπύλες γραμμές αντίστοιχα.

2. «Αρχαίο και σύγχρονο θέατρο»

Στη δραστηριότητα αυτή, τα παιδιά καλούνται να παρατηρήσουν εποπτικό υλικό ενός αρχαίου και ενός σύγχρονου θεάτρου και, στη συνέχεια, να τα συγκρίνουν μεταξύ τους (ομοιότητες-διαφορές) υπό την καθοδήγηση του/της εκπαιδευτικού. Τέλος, μπορούν να συζητήσουν τους λόγους της επίσκεψης των ανθρώπων σε ένα θέατρο στο παρελθόν και στο παρόν.

3. «Την Ελλάδα εξερευνώ κι ένα αρχαίο θέατρο συναντώ»

Στη δραστηριότητα αυτή, τα παιδιά καλούνται να περιηγηθούν στην Ελλάδα και να γνωρίσουν διάφορα αρχαία θέατρα. Χρησιμοποιώντας έναν μεγάλο χάρτη της Ελλάδας, θα κολλήσουν εικόνες διαφόρων αρχαίων θεάτρων που απαντούν σε πολλές περιοχές και, παράλληλα, θα γνωρίσουν πόλεις της χώρας μας υπό την καθοδήγηση του/της εκπαιδευτικού ο/η οποίος/α μπορεί να αξιοποιήσει το Πανόραμα Χώρων Θέασης και Ακρόασης που αποτελεί έκδοση του Διαζώματος:

https://diazoma.gr/site-assets/PanoramaTheatre_the_book.pdf

4. «Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ο Αριστοφάνης…»

Στη δραστηριότητα αυτή, τα παιδιά καλούνται να γνωρίσουν τον ποιητή Αριστοφάνη και τις κωμωδίες του μέσα από μια διαδραστική αφήγηση παιδικών βιβλίων.

Ενδεικτικά, προτείνονται τα εξής βιβλία:

• “Όρνιθες”, Φίλιππος Μανδηλαράς, εκδ. Παπαδόπουλος
• “Ειρήνη”, Φίλιππος Μανδηλαράς, εκδ. Παπαδόπουλος
• “Βάτραχοι”, Φίλιππος Μανδηλαράς, εκδ. Παπαδόπουλος
• “Πλούτος”, Φίλιππος Μανδηλαράς, εκδ. Παπαδόπουλος
• “Aριστοφάνη: Όρνιθες” (διασκευή για παιδιά), Σοφία Ζαραμπούκα, εκδ. Πατάκη
• “Αριστοφάνη: Eιρήνη” (διασκευή για παιδιά), Σοφία Ζαραμπούκα, εκδ. Πατάκη
• “Αριστοφάνης: Πλούτος” (διασκευή για παιδιά), Σοφία Ζαραμπούκα, εκδ. Πατάκη.
• “Αριστοφάνης: Βάτραχοι” (διασκευή για παιδιά), Σοφία Ζαραμπούκα, εκδ. Πατάκη.

Στη συνέχεια, μπορούν να ζωγραφίσουν τους ήρωες μιας κωμωδίας ή μια σκηνή που τους έκανε περισσότερο εντύπωση από την αφήγηση της κάθε ιστορίας.

Επίσης, μπορούν να δημιουργήσουν τη μουσειοσκευή μιας αρχαίας κωμωδίας, κατασκευάζοντας μια μακέτα ενός αρχαίου θεάτρου από ανακυκλώσιμα υλικά και χάρτινες φιγούρες των ηρώων της υπό την καθοδήγηση του/της εκπαιδευτικού. Οι μαθητές/τριες θα έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν τις καλλιτεχνικές και γλωσσικές τους δεξιότητες και να εκφραστούν ελεύθερα, παίζοντας με τα μέρη της μουσειοσκευής.

Τέλος, μπορούν να δραματοποιήσουν μια αρχαία κωμωδία ή μέρος της και να προετοιμάσουν τα σκηνικά και τα κοστούμια της παράστασης υπό την καθοδήγηση του/της εκπαιδευτικού.

Συμπληρωματικά, μπορούν να ακούσουν κι από το YouTube τις:

• Ιστορίες του παππού Αριστοφάνη 1# (Ειρήνη) – Δημήτρη Ποταμίτη/μουσική – Γιάννη Ζουγανέλη από:

https://www.youtube.com/watch?v=_zc_0bGRRL0&ab_channel=GiannisZouganelis-OfficialChannel

• Ιστορίες του παππού Αριστοφάνη 3# (Πλούτος) – Δημήτρη Ποταμίτη/μουσική – Γιάννη Ζουγανέλη από:

https://www.youtube.com/watch?v=UIGG-dEXrMs&t=7s&ab_channel=GiannisZouganelis-OfficialChannel

• Ιστορίες του παππού Αριστοφάνη 4# (Όρνιθες) – Δημήτρη Ποταμίτη/μουσική – Γιάννη Ζουγανέλη από: https://www.youtube.com/watch?v=MPi0hSch678&t=317s&ab_channel=GiannisZouganelis-OfficialChannel

 «Ο θεός Διόνυσος και οι ακόλουθοί του»

Στη δραστηριότητα αυτή, τα παιδιά καλούνται να γνωρίσουν τον θεό Διόνυσο και τους ακόλουθούς του. Αρχικά, ο/η εκπαιδευτικός δίνει στους μαθητές πληροφορίες για τον θεό, τα σύμβολά του και τις τρεις γιορτές (Μικρά Διονύσια, Μεγάλα Διονύσια, Ανθεστήρια) που ήταν αφιερωμένες προς τιμήν του στην αρχαιότητα, συνδέοντάς τες με το αρχαίο θέατρο. Έπειτα, θα μιλήσουν για τους συνοδούς του Διονύσου, τους Σατύρους, τους Σειληνούς και τις Μαινάδες, κάνοντας γενικά μια σύντομη περιγραφή τους. Στη συνέχεια, ο/η εκπαιδευτικός αναθέτει στα παιδιά ρόλους (π.χ. θεός Διόνυσος, Σάτυροι, Μαινάδες, Σειληνοί) και οργανώνουν ένα διονυσιακό γλέντι με μουσική, χορό και αυτοσχεδιασμό στο πλαίσιο ενός θεατρικού παιχνιδιού. Ενδεικτικά, η μουσική επένδυση της δράσης μπορεί να γίνει από το YouTube με το κομμάτι «Dance of the Satyrs-Daemonia Nymphe» https://www.youtube.com/watch?v=g5_vYa82P2Q&ab_channel=StergiosAsko. Τέλος, ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να συνδέσει τη δράση αυτή με τον τρύγο των σταφυλιών που πραγματοποιείται το φθινόπωρο, αναφερόμενος/η στη διδασκαλία της αμπελουργίας από τον θεό Διόνυσο προς τους ανθρώπους.

6. «Τα προσωπεία της λύπης και της χαράς»

Στη δραστηριότητα αυτή, τα παιδιά καλούνται να δημιουργήσουν θεατρικά προσωπεία της αρχαίας τραγωδίας και της αρχαίας κωμωδίας από χαρτόνι κανσόν ή πηλό, μαθαίνοντας με τον τρόπο αυτό τα δύο από τα τρία είδη του αρχαίου δράματος, καθώς και ένα από τα βασικά μέρη της σκευής των υποκριτών. Έπειτα, μπορούν να τα φορέσουν και να παίξουν διάφορα θεατρικά παιχνίδια σχετικά με την εναλλαγή συναισθημάτων.

7. «Μια μέρα στο αρχαίο θέατρο…»

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα περιλαμβάνει και την επίσκεψη σε ένα αρχαίο θέατρο, ώστε οι μαθητές/τριες:

• να δουν από κοντά τη δομή ενός αρχαίου θεάτρου.
• να παρουσιάσουν μια αρχαία ή σύγχρονη κωμωδία ή μέρος της, όπου αυτό επιτρέπεται.

Σχεδιασμός

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα σχεδίασε η Αθηνά Πουρσαϊτίδου, Αρχαιολόγος-Μουσειοπαιδαγωγός, ως αρωγό μέλος του σωματείου «ΔΙΑΖΩΜΑ».

 Πληροφορίες

Για πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνήσετε στο τηλέφωνο 693 639 0627 κάθε Τετάρτη από τις 20:00-21:00. Σε περίπτωση που ο/η εκπαιδευτικός υλοποιήσει το πρόγραμμα, μπορεί να γράψει ένα δελτίο τύπου, να το συνοδεύσει και με φωτογραφικό υλικό, εφ’ όσον επιθυμεί και να το αποστείλει στο email του Σωματείου «ΔΙΑΖΩΜΑ»  [email protected] για να αναρτηθεί στο πεδίο «Παίζω και μαθαίνω για το αρχαίο θέατρο».

Μπορείτε να κατεβάσετε το αρχείο με την παραπάνω ανακοίνωση σε μορφή pdf, εδώ.