Αποτίμηση εκπαιδευτικής δράσης «Υιοθεσία αρχαίων θεάτρων. Μαθητές ξεναγούν μαθητές στα αρχαία θέατρα» για το σχολικό έτος 2017-2018

Η έγκριση από το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων της εκπαιδευτικής δράσης «Υιοθεσία αρχαίων θεάτρων. Μαθητές ξεναγούν μαθητές στα αρχαία θέατρα» για τέταρτη συνεχή χρονιά (αρ. πρωτ. Φ20.2/122823/Δ2/19-07-2017) κι εν συνεχεία η ενημέρωση των σχολείων Π/θμιας και Δ/θμιας Εκπαίδευσης μέσω των Διευθύνσεων Εκπαίδευσης έδωσε την ευκαιρία σε εκπαιδευτικούς και μαθητές να σχεδιάσουν ολιστικά προγράμματα ουσιαστικής γνωριμίας με τους αρχαίους χώρους θέασης και ακρόασης, βίωσης πρωτόγνωρων συναισθημάτων, παραγωγής εμπνευσμένων δημιουργιών και μετάγγισής τους και σε άλλους, συμμαθητές, γονείς, τοπική κοινωνία, με στόχο την κοινωνικοποίηση των μνημείων. Έδωσε, επίσης, την ευκαιρία της συνάντησης των σχολείων με τις Εφορείες Αρχαιοτήτων που εποπτεύουν τα μνημεία αυτά και της συνεργασίας τους, προκειμένου η δράση να προσφέρει στους μεν μαθητές τη μέγιστη απόλαυση, αλλά με σεβασμό στους κανόνες που η προστασία των μνημείων επιβάλλουν, στους δε αρχαιολόγους να ευχαριστηθούν το ζωντάνεμα των μνημείων με τρόπους ευφάνταστους και δημιουργικούς που προτείνουν και υλοποιούν οι μαθητές με την καθοδήγηση, φυσικά, των δασκάλων ή των καθηγητών τους.

Τα αρχαία θέατρα τα οποία κυριάρχησαν στην επιλογή των σχολείων ήταν: του Διονύσου Ελευθέρως, των Δελφών, της Δωδώνης, του Αμφιαρείου Ωρωπού, της Ερέτριας, του Θορικού Λαυρεωτικής και της Απτέρας. «Υιοθετήθηκαν» από μαθητές, επίσης, τα αρχαία θέατρα Ήλιδας, του Αρκαδικού Ορχομενού, της Στράτου, της Μαρώνειας, του Διονύσου Ικαρίας Αττικής, τα ρωμαϊκά ωδεία Νικόπολης, αρχαίας Κορίνθου, Γόρτυνας και Κω και οι χώροι θέασης και ακρόασης της αρχαίας Μεσσήνης και του Δίου.

Ομάδες μαθητών εκπαιδεύτηκαν από τους δασκάλους και τους καθηγητές τους προκειμένου να μπουν στον ρόλο των ξεναγών και να παρασύρουν τους συμμαθητές τους, που θα είχαν τον ρόλο των περιηγητών, σε ένα ταξίδι στην ιστορία του μνημείου, αλλά και στην ιστορία του τόπου και των ανθρώπων, αφού παράλληλα με την ιστορία του μνημείου φωτιζόταν και η ιστορία του τόπου μέσα στον οποίο το μνημείο δημιουργήθηκε και των ανθρώπων που το έζησαν. Ακόμα και ενδυματολογικά φρόντισαν κάποιοι μαθητές-ξεναγοί να ξεχωρίσουν, λόγω του ρόλου που υποδύονταν, με καρφιτσωμένο στο πέτο τους καρτελάκι με το ονοματεπώνυμό τους και την ιδιότητά τους.

Φέτος, στην ξενάγηση που οι μαθητές κάποιων σχολείων, ήδη από την προηγούμενη σχολική χρονιά, πρόσφεραν και σε μαθητές άλλων σχολείων, όπως για παράδειγμα οι μαθητές του Γυμνασίου Βάμου Χανίων οι οποίοι στο πλαίσιο του «όρκου υιοθεσίας» που έχουν δώσει να πάνε «εκείνα που έχει να τους πει» το αρχαίο θέατρο Απτέρας «όσο μακρύτερα μπορούν» ξενάγησαν μαθητές Λυκείου από την Καρδίτσα, από το 1ο Λύκειο Παλαιού Φαλήρου, το Πειραματικό Λύκειο Ηρακλείου, το Λύκειο Σούδας, το Γυμνάσιο Αλικιανού και από Δημοτικά σχολεία των Χανίων, ήρθε να προστεθεί η ξενάγηση σε 1500 Ιταλούς μαθητές Λυκείων Κλασικών Σπουδών από μαθητές του 2ου Γυμνασίου Αρτέμιδος που έγιναν οι ξεναγοί τους στο αρχαίο θέατρο του Διονύσου Ελευθερέως χρησιμοποιώντας την ιταλική γλώσσα και από  μαθητές του 4ου Γενικού Λυκείου Καλαμάτας στο αρχαίο θέατρο Μεσσήνης στην αγγλική γλώσσα. Οι Ιταλοί μαθητές βρέθηκαν στη χώρα μας στο πλαίσιο του τέταρτου «Φεστιβάλ Φιλοσοφίας στην αρχαία Ελλάδα» που διοργανώνει το Festival della Filosofia in Magna Grecia (http://www.diazoma.gr/generationd/#/tag/-LF2Oz58GBtg_xP_3vj-) και το οποίο επιχειρεί να εξοικειώσει τους μαθητές με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, να ενθαρρύνει την ανάπτυξη νέων μορφών επικοινωνίας και «Φιλίας» και να καλλιεργήσει στους μαθητές τη συνείδηση της ευρωπαϊκής ταυτότητας.

Στην προσπάθεια να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα αναφορικά με την ξενάγηση που προσφέρουν μαθητές σε συμμαθητές τους, οι «Εκδόσεις Πατάκη» σε συνεργασία με το «Διάζωμα», οργάνωσαν Εργαστήριο με θέμα «Οι έφηβοι μας συστήνουν τα αρχαία θέατρα» στο πλαίσιο του «Μήνα Εφηβείας» (http://www.diazoma.gr/generationd/#/post/-KzZ-9bI7BmBratAHyK2). Το Εργαστήριο αποτελείται από τρεις φάσεις: στην α’ φάση οι μαθητές γνωρίζουν τις δραστηριότητες του Διαζώματος, εξοικειώνονται με τον τρόπο που παρουσιάζεται ένα ιστορικό γεγονός, ένα μνημείο, ένας αρχαιολογικός χώρος και μετά την παρουσίαση του αρχαίου θεάτρου του Διονύσου Ελευθερέως, στο οποίο θα ξεναγήσουν τους συμμαθητές τους στην γ’ φάση, ενθαρρύνονται, εργαζόμενοι σε ομάδες, να προτείνουν τρόπους γνωστοποίησης του μνημείου στην εκπαιδευτική κοινότητα, αλλά και σε ευρύ κοινό. Στη β’ φάση γίνεται ξενάγηση της ομάδας των μαθητών-ξεναγών στο μνημείο από τον αρχιτέκτονα-αναστηλωτή του, δρ. Κων/νο Μπολέτη και στην γ’ φάση οι μαθητές ξεναγούν τους συμμαθητές τους στο μνημείο. Τη χρονιά αυτή το Εργαστήριο το παρακολούθησε ομάδα μαθητών του Προτύπου Γυμνασίου Ιωνιδείου Σχολής Πειραιά με καθηγητές τους. Εκτός από την ξενάγηση η ομάδα των μαθητών-ξεναγών δημιούργησε το επιτραπέζιο εκπαιδευτικό παιχνίδι «Θεατρόπολις» (http://www.diazoma.gr/generationd/#/post/-LHOEw7CcQ_9G2AyrtuQ).

Πλούσια τα οφέλη και από τις συμπράξεις σχολείων, όπως για παράδειγμα του Pierce-Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος με το 3ο Γυμνάσιο Κορίνθου, αλλά και με τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Κορίνθου και φυσικά την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κορίνθου και την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών, στο πλαίσιο της «υιοθεσίας» του ρωμαϊκού ωδείου της αρχαίας Κορίνθου.  Και φυσικά, συμπράξεις σχολείων με σχολεία του εξωτερικού στο πλαίσιο των προγραμμάτων eTwinning και Erasmus+, όπως το Γυμνάσιο Ερέτριας που έχει εντάξει το αρχαίο θέατρο Ερέτριας στο πρόγραμμα Erasmus+ με θέμα «Art Ventures in Europe» το οποίο υλοποιείται με μαθητές και καθηγητές από τη Γερμανία, την Ιταλία, τη Φινλανδία, την Ισλανδία και την Ισπανία, αλλά και το Γενικό Εκκλησιαστικό Λύκειο-Γυμνάσιο Νεαπόλεως Θεσσαλονίκης που ενέταξε τους χώρους θέασης και ακρόασης του Δίου σε πρόγραμμα eTwinning με θέμα «A recherché de votre Antiogone το οποίο υλοποιεί με δύο σχολεία του Βελγίου καθώς και το Β’ Αρσάκειο-Τοσίτσειο Γυμνάσιο Εκάλης που ενέταξε στο πρόγραμμα eTwinning με θέμα «Eurocomics», που υλοποιεί με δύο ιταλικά σχολεία, τον αρχαιολογικό χώρο Διονύσου Ικαρίας Αττικής, για τον οποίο έχει εκδώσει τον οδηγό «Ικάριον: οδηγός για τον αρχαιολογικό χώρο στον Διόνυσο Αττικής».

Αξίζει να αναφερθεί πως δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις των μαθητών που μίλησαν σε τοπικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς δημοσιοποιώντας το εγχείρημά τους και προσκαλώντας την τοπική κοινωνία να αγκαλιάσει κι αυτή τους αρχαιολογικούς θησαυρούς που βρίσκονται δίπλα της. Το έκαναν οι μαθητές του Γυμνασίου Ερέτριας για το αρχαίο θέατρο της πόλης τους, οι μαθητές του 4ου Γενικού Λυκείου Καλαμάτας για την αρχαία Μεσσήνη, το 2ο Γυμνάσιο Τρίπολης για τον Αρκαδικό Ορχομενό, το 52ο Δημοτικό Σχολείο Ηρακλείου γνωστοποίησε σε τοπικό τηλεοπτικό σταθμό τη δημιουργία μικρού μήκους ταινίας για τον αρχαιολογικό χώρο της Γόρτυνας, ενώ οι μαθητές του 10ου Γενικού Λυκείου Ηρακλείου Κρήτης έστειλαν δελτίο τύπου στον τοπικό τύπο για την «υιοθεσία» του αρχαίου θεάτρου των Δελφών και του Παναθηναϊκού Σταδίου.

Μαθητικές δημιουργίες:

• βίντεο από τους μαθητές του Γενικού Λυκείου Αρχανών για το ρωμαϊκό ωδείο Γόρτυνας, του 1ο Γυμνασίου Χαλανδρίου για το αρχαίο θέατρο Δωδώνης, του Γυμνασίου Φερών για το θέατρο Μαρώνειας, του 4ου Γυμνασίου Δράμας για το ποντιακό, διονυσιακού τύπου, έθιμο των «Μωμόγερων», του 2ου Γυμνασίου Τρίπολης για το θέατρο του Αρκαδικού Ορχομενού, του 1ου Γενικού Λυκείου Φιλιππιάδας για το ρωμαϊκό ωδείο Νικόπολης, του 10ου Γενικού Λυκείου Ηρακλείου Κρήτης για το θέατρο των Δελφών και το Παναθηναϊκό Στάδιο, του Γενικού Εκκλησιαστικού Λυκείου-Γυμνασίου Νεαπόλεως Θεσσαλονίκης για τους χώρους θέασης και ακρόασης Δίου, του 3ου Γυμνασίου Ηρακλείου Κρήτης για το θέατρο των Δελφών, του 1ου Γυμνασίου Σκάλας Ωρωπού για το Αμφιάρειο Ωρωπού, του Pierce-Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος για τη δράση τους στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Κορίνθου, του Γυμνασίου-Λυκείου Αστυπάλαιας για το ρωμαϊκό ωδείο Κω, του Μουσικού Σχολείου Αγρινίου για το θέατρο της Στράτου, του 52ου Δημοτικού Σχολείου Ηρακλείου για την αρχαία Γόρτυνα.

• σύντομος οδηγός για το αρχαίο θέατρο Δωδώνης από τους μαθητές του 1ου Γυμνασίου Χαλανδρίου και για το αρχαίο θέατρο Θορικού Λαυρεωτικής από τους μαθητές του 2ου Δημοτικού Σχολείου Κερατέας.

• fanzines, (είδος εντύπου που έχει τη μορφή μικρού περιοδικού, φτιάχνεται και κυκλοφορεί από ερασιτέχνες εκδότες και δημιουργούς και διανέμεται συνήθως χέρι με χέρι και έξω από τα καθιερωμένα πλαίσια διανομής και διακίνησης εντύπων) δημιούργησαν οι μαθητές του 3ου Γενικού Λυκείου Ευόσμου οι οποίοι συνδύασαν τη δράση της Action Aid «Πλανήτης 2030 – 17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης» και τη δράση του Διαζώματος, πρότειναν ως 18ο στόχο την «Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς» κι έκαναν προτάσεις για την προστασία και την ανάδειξη του αρχαίου θεάτρου Δωδώνης που είχαν «υιοθετήσει».

• κατασκευή του αρχαίου θεάτρου Θορικού Λαυρεωτικής με ζυμάρι από μαθητές του 2ου Δημοτικού Σχολείου Κερατέας. Συνδύασαν τη δράση «Νοιάζομαι και Δρω» με τη δράση του Διαζώματος στο πλαίσιο «υιοθεσίας» του αρχαίου θεάτρου Θορικού Λαυρεωτικής.

• μακέτα του αρχαιολογικού χώρου της αρχαίας Ήλιδας, ομοιώματα εκθεμάτων του Μουσείου της Ήλιδας, πάζλ κεραμικών αγγείων, μουσικά όργανα και προσωπεία από τους μαθητές του 1ου Δημοτικού Σχολείου Αμαλιάδας

Δεν έλειψαν, όπως ήταν φυσικό, οι παρουσιάσεις θεατρικών δρωμένων στην ορχήστρα των αρχαίων θεάτρων που υιοθετήθηκαν από τα σχολεία. Άλλωστε, όταν η Αρχαιολογική Υπηρεσία το επιτρέπει, ποιο σχολείο δεν θα αξιοποιήσει τη μοναδική ευκαιρία να προσφέρει στους μαθητές του την υπέρτατη βιωματική ικανοποίηση τόσο γι’ αυτούς που επιτελούν όσο και γι’ αυτούς που παρακολουθούν την επιτέλεση  ενός δρωμένου παρόμοιου με αυτά του παρελθόντος. Επιλέχθηκαν γνωστά έργα της αρχαίας δραματουργίας, όπως η Ευριπίδεια «Ελένη» (1ο Γυμνάσιο Χαλανδρίου, 4ο Γυμνάσιο Ιωαννίνων, 2ο Γυμνάσιο Τρίπολης), η «Αντιγόνη» του Σοφοκλή (1ο Γυμνάσιο Χαλανδρίου, 1ο ΓΕ.Λ. Φιλιππιάδας,, Γενικό Εκκλησιαστικό Λύκειο–Γυμνάσιο Νεαπόλεως Θεσσαλονίκης), η «Μήδεια» του Ευριπίδη (2ο Δημοτικό Σχολείο Κερατέας), η «Εκάβη» του Ευριπίδη (3ο Γενικό Λύκειο Ευόσμου), ο «Ιππόλυτος» του Ευριπίδη (Βαρβάκειο Πρότυπο Γυμνάσιο), η «Ειρήνη» του Αριστοφάνη (2ο Δημοτικό Σχολείο Κερατέας), ο «Προμηθέας Δεσμώτης» του Αισχύλου (1ο Δημοτικό Σχολείο Αμαλιάδας), αλλά και Σαπφώ και Ερωτόκριτος (1ο Γενικό Λύκειο Φιλιππιάδας). Το Pierce-Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος πρόσφερε στους μαθητές του, που υιοθέτησαν το ωδείο της αρχαίας Κορίνθου, αλλά και στους μαθητές του 3ου Γυμνασίου Κορίνθου, μια θαυμάσια μουσική εμπειρία στον κήπο της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην αρχαία Κόρινθο, με θέα τον αρχαιολογικό χώρο του ωδείου.

Στην πλατφόρμα «Generation D» (http://www.diazoma.gr/generationd/#/categ/s) που φιλοξενεί τις δράσεις των μαθητικών κοινοτήτων με επίκεντρο τα αρχαία θέατρα, αλλά και των παραγωγικών δυνάμεων που τις υποστηρίζουν οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να βλέπουν όλες τις παραπάνω μαθητικές δημιουργίες μέσα στο πλαίσιο του σχολείου που τις υλοποίησε. Ευχή μας να συνεχιστούν και να εμπνεύσουν τις μαθητικές κοινότητες κι άλλων σχολείων, κυρίως αυτών που γειτνιάζουν με έναν αρχαίο χώρο θέασης και ακρόασης.

Μαίρη Μπελογιάννη

Φιλόλογος, Δρ. αρχαιολόγος

Υπεύθυνη για τα εκπαιδευτικά του Διαζώματος