Αποτίμηση εκπαιδευτικού προγράμματος «Υιοθεσία αρχαίων θεάτρων. Μαθητές ξεναγούν μαθητές στα αρχαία θέατρα» για το σχολικό έτος 2021-2022

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Υιοθεσία αρχαίων θεάτρων. Μαθητές ξεναγούν μαθητές στα αρχαία θέατρα» εγκρίθηκε για όγδοη συνεχή χρονιά από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων (αρ. πρωτ. Φ.1/ΓΜ/60098/130584/Δ7/ 14-10-2021), αφού προηγήθηκε θετική εισήγηση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.), το οποίο αξιολόγησε το αίτημα επανάληψης της δράσης.

Τα μέτρα για την προστασία από τον COVID-19 δυσκόλεψαν πολύ την εκπαιδευτική κοινότητα κι αυτή τη σχολική χρονιά, παρ’ όλα αυτά η ανταπόκριση για την υλοποίηση του προγράμματος ξεπέρασε κάθε προσδοκία τόσο σε αριθμό σχολείων όσο και σε ποιότητα του παραγόμενου έργου.  Από τα μέχρι τώρα δεδομένα, το πρόγραμμα έχει υλοποιηθεί σε 52 σχολικές μονάδες κι έχουν εμπλακεί 173 εκπαιδευτικοί και 1.384 μαθητές/τριες σε ρόλους ξεναγών, ιστορικών, αρχαιολόγων, δημοσιογράφων, καλλιτεχνών, ηθοποιών. Σχολεία όλων των βαθμίδων και τύπων εκπαίδευσης, Νηπιαγωγεία, Δημοτικά, Γυμνάσια, Γενικά Λύκεια, Καλλιτεχνικά Σχολεία, Μουσικά Σχολεία, Επαγγελματικά Λύκεια, Ενιαία Ειδικά Επαγγελματικά Γυμνάσια-Λύκεια, από τον Έβρο ως τα Ιωάννινα και από τις Σέρρες ως το Ηράκλειο και τα Χανιά πρόσφεραν στην πλατφόρμα για τα εκπαιδευτικά του Διαζώματος Generation D (https://diazoma.gr/generationd/#/) εξαιρετικές δημιουργίες, καρπό του οφέλους από τη βιωματική, ανακαλυπτική, συνεργατική μάθηση, την καλλιέργεια δεξιοτήτων και την ευαισθητοποίηση των μαθητών, πρωτίστως όμως, καρπό της ωραίων στιγμών που προέκυψαν από το ζωντάνεμα των αρχαίων θεάτρων και των χώρων μέσα στους οποίους αυτά βρίσκονται.

Τη φετινή χρονιά οι χώροι θέασης και ακρόασης που «υιοθετήθηκαν» είναι οι εξής: καταρχάς, όλα τα θέατρα της Αττικής, Διονύσου Ελευθερέως, Αμφιαρείου Ωρωπού, Θορικού, Αχαρνών, Ζέας, Ευωνύμου-Τραχώνων και το Τελεστήριο Ελευσίνας. Επίσης, τα θέατρα, Ερέτριας, Ορχομενού Βοιωτίας, Σικυώνας, Άργους, Μαντίνειας, Αρκαδικού Ορχομενού, Ασκληπιείου Επιδαύρου, Σπάρτης, Μεσσήνης, Μακύνειας, Καλυδώνας, Αμβρακίας, Δωδώνης, Βεργίνας, Μίεζας, Δίου, Φιλίππων, Μαρώνειας, Ηφαιστίας Λήμνου, Μυτιλήνης, Απτέρας Χανίων και τα ρωμαϊκά ωδεία Θεσσαλονίκης και Κω. Αλλά και το αρχαίο θέατρο του Κουρίου στην Κύπρο «υιοθετήθηκε» από μαθητές σχολείου, που επιδιώκει να αδελφοποιηθεί με σχολείο της Κύπρου και να συστήσει στους εκεί μαθητές το πρόγραμμα «Υιοθεσία αρχαίων θεάτρων. Μαθητές ξεναγούν μαθητές στα αρχαία θέατρα».

Σχεδιάστηκαν και προτάθηκαν από σχολεία «Πολιτιστικές Διαδρομές» που συνδέουν τους χώρους θέασης και ακρόασης (αρχαία θέατρα, ωδεία, στάδια) με το φυσικό περιβάλλον, με τον αγροδιατροφικό τομέα, με τη σύγχρονη κοντινή πόλη και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της: ιστορικά κτήρια, πολιτιστικά μνημεία, σύγχρονη παραγωγή και δημιουργία, γαστρονομία και παράδοση, δηλαδή στη βάση της φιλοσοφίας του Διαζώματος που είναι η ένταξη των μνημείων φύσης και πολιτισμού στο κέντρο της ζωής, της αειφορίας και της βιώσιμης ανάπτυξης. Το 4^ο Γυμνάσιο Άρτας, το Μουσικό Σχολείο Ιωαννίνων και το Πρότυπο Γυμνάσιο Ζωσιμαίας Σχολής συστήνουν με τον δικό τους ευφάνταστο τρόπο την Πολιτιστική Διαδρομή  «Αρχαία Θέατρα Ηπείρου», το ΓΕ.Λ. Λυγουριού παρουσιάζει «Τα μνημεία του Ασκληπιείου διηγούνται την Ιστορία της Ιατρικής στην Επίδαυρο», το 4^ο ΓΕ.Λ. Τρίπολης συνδυάζει το αρχαίο θέατρο Μαντινείας με τον ιδιόμορφο ναό της Αγίας Φωτεινής, απέναντί του και με ένα οινοποιείο από τα πολύ ενδιαφέροντα της περιοχής καθώς ο οίνος συνδέεται με τον Διόνυσο κι αυτός με τον διθύραμβο που αποτελεί την απαρχή της δραματικής ποίησης. Το 2^ο ΓΕ.Λ. Άργους δημιούργησε μια διαδρομή στον χρόνο θυμίζοντάς μας πως στο αρχαίο θέατρο Άργους πραγματοποιήθηκε η 4^η εθνοσυνέλευση το 1829. Και το Γυμνάσιο Φερών Έβρου, πιστό στη φιλοσοφία των Πολιτιστικών Διαδρομών του Διαζώματος, μας συν-κινεί με τη Διαδρομή «Μαθητές-ξεναγοί στη Γη των Κομνηνών». Οι μαθητές μίλησαν με εκπροσώπους πολιτιστικών συλλόγων και μουσείων, ερεύνησαν, κατέγραψαν και παρουσίασαν το σπουδαίο βυζαντινό μνημείο, την Παναγία Κοσμοσώτειρα, και μαζί την τοπική ιστορία, την παραδοσιακή κουζίνα, τις παραδοσιακές συνταγές, βασισμένες σε παραδοσιακά προϊόντα τοπικών οικοτεχνιών, την εναλλακτική αγροτική δενδροκαλλιέργεια και κτηνοτροφία του τόπου τους. Συνομίλησαν με απόγονο Ανατολικοθρακιωτών προσφύγων (Αρβανιτών) και έπαιξαν μόνοι τους σπάνια παραδοσιακά μουσικά όργανα (θρακιώτικη γκάιντα και νταούλι), για να πλαισιώσουν εβρίτικα παραδοσιακά τραγούδια, ζωντανεύοντας έτσι έναν τόπο που προσκαλεί τον επισκέπτη του να γοητευτεί από την ομορφιά του. Την επομένη χρονιά θα επεκτείνουν τη διαδρομή στον χώρο αλλά και στον χρόνο ταξιδεύοντας προς τα πίσω με αφορμή το αρχαίο θέατρο της Μαρώνειας και την Εγνατία οδό.

Για τους μαθητές των Νηπιαγωγείων όλης της χώρας αλλά και για τα Κέντρα Προσχολικής Αγωγής δημιουργήθηκε το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Παίζω και μαθαίνω για το αρχαίο θέατρο» από την αρχαιολόγο-μουσειοπαιδαγωγό και αρωγό μέλος του Σωματείου «Διάζωμα», Αθηνά Πουρσαϊτίδου, το οποίο εφαρμόσθηκε πιλοτικά  στο 6^ο Νηπιαγωγείο Παλλήνης και στον Παιδικό Σταθμό Δήμου Κηφισιάς «La La Land». Το πρόγραμμα είχε μεγάλη επιτυχία και από την επομένη σχολική χρονιά θα μπορούν όσα σχολεία επιθυμούν, να το υλοποιούν και να προσφέρουν στους λιλιπούτειους μαθητές τους τη χαρά της γνώσης για το αρχαίο θέατρο, με παιγνιώδη τρόπο. Οι εκπαιδευτικοί θα μαθαίνουν τα νέα από το ομώνυμο πεδίο που θα βρίσκεται στην πλατφόρμα για τα εκπαιδευτικά του Διαζώματος Generation D.

Πολύτιμη υπήρξε η συνεργασία μεταξύ σχολείων τα οποία δημιούργησαν δίκτυα και πολλαπλασίασαν την απόλαυση από την «υιοθεσία» αρχαίων θεάτρων. Αναφέρουμε το  Γυμνάσιο με Λ.Τ. Ζίτσας, το Γυμνάσιο Ελεούσας και το 9^ο Γυμνάσιο Ιωαννίνων που συναντήθηκαν στο αρχαίο θέατρο Δωδώνης, το οποίο έχουν «υιοθετήσει», το 1ο Γυμνάσιο Αρτέμιδος, το 2^ο Γυμνάσιο Αρτέμιδος και το Γυμνάσιο Νέας Κυδωνίας Χανίων που έδρασαν από κοινού για να προβάλλουν το θέατρο Βοιωτικού Ορχομενού και το θέατρο Απτέρας Χανίων, το Γυμνάσιο Ερέτριας που ένωσε τις δυνάμεις του με το Γυμνάσιο Σχηματαρίου για το καλό του θεάτρου Ερέτριας και το Γυμνάσιο Μούδρου Λήμνου (Βόρειο Αιγαίο) που ενώθηκε με το 1^ο Γυμνάσιο Κω (Νότιο Αιγαίο) με αφορμή ένα αρχαίο θέατρο, αυτό της Ηφαιστίας στη Λήμνο κι ένα ρωμαϊκό ωδείο, αυτό της Κω.

Η ιστορία των θεάτρων ως κορυφαίων αρχιτεκτονικών οικοδομημάτων που φιλοξένησαν   πνευματικές δημιουργίες, δραστηριότητες πολιτικού χαρακτήρα αλλά και θεάματα μαζικά, συγκίνησε μαθητές και μαθήτριες που υπό την καθοδήγηση εμπνευσμένων εκπαιδευτικών δημιούργησαν μια μεγάλη ποικιλία έργων για την προβολή και την ανάδειξη των χώρων θέασης και ακρόασης: παρουσιάσεις power point, αφίσες, έντυπα, οδηγούς στην ελληνική, στην αγγλική αλλά και σε άλλες γλώσσες, παιχνίδια, όπως σταυρόλεξα, κρυπτόλεξα, κουίζ (9^ο Γυμνάσιο Αχαρνών, ΕΕΕΓυΛ Αγρινίου, 2^ο ΓΕ.Λ. Άργους, 3o ΓΕ.Λ. Ευόσμου, 3^ο Δημοτικό Σχολείο Άργους,  15^ο και 21^ο ΔΣ Σερρών, 4^ο ΓΕ.Λ. Τρίπολης, 2^ο Γυμνάσιο Αλεξανδρούπολης, 2^ο Γυμνάσιο Λέρου, Εκπαιδευτήρια Μπουγά Καλαμάτας, 28^ο ΔΣ Πειραιά, Γυμνάσιο Κρυονερίου Κορινθίας), ευφάνταστες εικαστικές δημιουργίες, κυρίως προσωπεία αλλά και μακέτες θεάτρων, τάματα στον Ασκληπιό, ψηφιδωτά (Καλλιτεχνικό Σχολείο Αθηνών, ΕΕΕΓυΛ Αγρινίου, ΔΣ Μαγούλας Σπάρτης, 2^ο Γυμνάσιο Αλεξανδρούπολης,  Μουσικό Σχολείο Ιωαννίνων, 2^ο Γυμνάσιο Λέρου, 2^ο ΕΠΑΛ Ευόσμου, 3^ο Γυμνάσιο Κηφισιάς, Πρότυπο ΕΠΑΛ Επανομής, 4^ο Γυμνάσιο Άρτας), βίντεο (Γυμνάσιο Λιβαδοχωρίου Λήμνου, 2^ο ΕΠΑΛ Ευόσμου Θεσ/κης, Γυμνάσιο Παμφίλων Λέσβου, 9^ο Γυμνάσιο Αχαρνών, Καλλιτεχνικό Σχολείο Αθηνών,  21^ο και 15^ο ΔΣ Σερρών, 6^ο Γυμνάσιο Αγρινίου) ντοκιμαντέρ (Γυμνάσιο Φερών Έβρου, Καλλιτεχνικό Σχολείο Αθηνών), ψηφιακά έντυπα, βιβλία και αφηγήσεις (4^ο Γυμνάσιο Άρτας, 2^ο Γυμνάσιο Αλεξανδρούπολης, ΕΕΕΓυΛ Αγρινίου, 1ο Γυμνάσιο Αρτέμιδος, 2^ο Γυμνάσιο Λέρου, 2^ο ΓΕ.Λ Άργους), ψηφιακές εφαρμογές (4^ο ΓΕ.Λ. Καλαμάτας, Γυμνάσιο Ελεούσας Ιωαννίνων, Βαρβάκειο Πρότυπο Γυμνάσιο), ιστολόγια (4^ο Γυμνάσιο Άρτας, 1^ο Γυμνάσιο Αρτέμιδος, Γυμνάσιο Κρυονερίου Κορινθίας, 2^ο ΕΠΑΛ Ευόσμου, 1^ο Πρότυπο ΓΕ.Λ. Αθηνών).

Θα πρέπει να τονισθεί η μεγάλη αξία από τις συνεργασίες που καλλιεργήθηκαν μεταξύ καθηγητών μαθημάτων γενικής παιδείας και καθηγητών μαθημάτων ειδικότητας σε Επαγγελματικά Λύκεια, Καλλιτεχνικά και Μουσικά Σχολεία, όπως επισημάνθηκε από τα ίδια τα σχολεία στο δελτίο τύπου τους, αλλά και η συνεργασία των μαθητών/τριών με ειδικούς προσκεκλημένους, προκειμένου να αποκτήσουν γνώσεις πιο ειδικές και να διευρύνουν τους ορίζοντές τους, ακόμα και σε επίπεδο επαγγελματικού προσανατολισμού (α/ Καλλιτεχνικό Σχολείο Αθηνών: διαδικτυακή διάλεξη από την καθηγήτρια Βιολογίας του ΕΚΠΑ, κ. Μαρία Γαζούλη για το Ασκληπιείο Επιδαύρου και δια ζώσης ξενάγηση στο Ασκληπιείο Επιδαύρου από τον καθηγητή αρχαιολογίας κ. Βασίλη Λαμπρινουδάκη. Ο κ. Λαμπρινουδάκης ξενάγησε και πρόσφερε πολύτιμο υλικό από τις μελέτες του και τις δημοσιεύσεις του και στο ΓΕ.Λ. Λυγουριού και στο Αρσάκειο Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης,  β/ 15^ο και 21^ο ΔΣ Σερρών με τον συγγραφέα Χρήστο Σάββα, ο οποίος διασκεύασε δύο αριστοφανικά έργα, τους Όρνιθες και τους Βατράχους, προκειμένου να παρουσιαστούν στα δύο σχολεία. Οι δύο διασκευές, πρωτότυπα έργα που γράφτηκαν για το πρόγραμμα του Διαζώματος, θα κυκλοφορήσουν σε βιβλίο, γ/ το 4^ο Γυμνάσιο Άρτας, το ΔΣ Μαγούλας Σπάρτης, το Γυμνάσιο Κρυονερίου Κορινθίας, το 3ο ΓΕ.Λ. Ευόσμου Θεσ/κης, το 2ο Γυμνάσιο Αλεξανδρούπολης και το Γυμνάσιο Παμφίλων Λέσβου, είχαν πολύτιμη αρωγή από τους αρχαιολόγους των Εφορειών Αρχαιοτήτων, δ/ το 4^ο ΓΕ.Λ. Τρίπολης συνομίλησε με οινοποιό, ε/ το Πρότυπο ΕΠΑΛ Επανομής Θεσ/κης με φιλόλογο-ξεναγό και το 3ο Γυμνάσιο Κηφισιάς με τον  καθηγητή αρχαιολογίας και διευθυντή του αρχαιολογικού χώρου της αρχαίας Μεσσήνης, Πέτρο Θέμελη).

Τα περισσότερα σχολεία υλοποίησαν τη δράση «Μαθητές-ξεναγοί στα αρχαία θέατρα» εντός των αρχαίων θεάτρων, όταν δόθηκε από το Υπουργείο Παιδείας το πράσινο φως για εκπαιδευτικές επισκέψεις και εκδρομές. Δόθηκε, μάλιστα, η ευκαιρία να γίνουν ξεναγήσεις και σε μαθητές άλλων σχολείων. Κάποιες πραγματοποιήθηκαν στον χώρο, όπως αυτή που πρόσφεραν οι μαθητές του Γυμνασίου Λυγουριού στους μαθητές του Καλλιτεχνικού Σχολείου Αθηνών στην Επίδαυρο, αυτή των μαθητών των Εκπαιδευτηρίων Μπουγά στους μαθητές του 3ου Γυμνασίου Τρίπολης, αυτή των μαθητών του Γυμνασίου Ερέτριας στους μαθητές του Γυμνασίου Σχηματαρίου και κάποιες άλλες διαδικτυακά, όπως αυτή των μαθητών του 1ου Γυμνασίου Άρτας στους μαθητές του Ελληνικού Σχολείου Νυρεμβέργης και των μαθητών του Γυμνασίου Νέας Κυδωνίας Χανίων στους μαθητές του σχολείου «Α. Fantis» Saints of Constaine and Helen Cathedral» Brooklyn Νέα Υόρκη. Η τελευταία δράση ικανοποίησε τον στόχο της διάχυσης των πολύτιμων ιστοριών από τη σπουδαία κληρονομιά των αρχαίων θεάτρων μας σε Έλληνες και μη, μαθητές του εξωτερικού. Φυσικά, μαθητές σχολείων στα οποία υλοποιούντο προγράμματα Erasmus+, άδραξαν την ευκαιρία και πρόσφεραν ξεναγήσεις στους μαθητές και στους συνοδούς εκπαιδευτικούς που ήταν εταίροι στα προγράμματα αυτά, όπως για παράδειγμα έκανε το 10o ΓΕ.Λ. Ηρακλείου Κρήτης, το 2^ο Γυμνάσιο Γέρακα ή το Γενικό Λύκειο Μαγούλας Αττικής σε διάφορους χώρους θέασης και ακρόασης, αλλά και σε άλλα μνημεία της φύσης και του πολιτισμού.

Κι επειδή στους χώρους θέασης και ακρόασης ανήκουν και τα αρχαία στάδια, αξίζει να αναφερθεί η επιτυχημένη διοργάνωση Ημερίδας ΑθλοΠΑΙΔΙΩΝ στο Στάδιο της αρχαίας Μεσσήνης από τα Εκπαιδευτήρια Μπουγά Καλαμάτας, στο πλαίσιο της οποίας οι μαθητές  συνόδευσαν τους επισκέπτες μαθητές μέχρι το αρχαίο Στάδιο και κατά την τελετή έναρξης τραγούδησαν τον Ολυμπιακό Ύμνο.

Βεβαίως, εκτός από τις ξεναγήσεις μέσα από τις οποίες οι μαθητές μαθαίνουν από εκπαιδευμένους συμμαθητές τους την ιστορία των χώρων θέασης και ακρόασης, πολλά σχολεία προχώρησαν, με την άδεια από τις Εφορείες Αρχαιοτήτων και στη μέγιστη απόλαυση που προσφέρουν δρώμενα και αδώμενα εντός των αρχαίων θεάτρων και ωδείων. Έτσι, ακούσθηκαν στην ορχήστρα διαφόρων θεάτρων αποσπάσματα από την Ελένη, την Ιφιγένεια εν Ταύροις και τις Φοίνισσες του Ευριπίδη, τον Φιλοκτήτη του Σοφοκλή, από τους Αχαρνείς του Αριστοφάνη, ο παιάνας του Πινδάρου και ο Επιτάφιος του Σεικίλου (1^ο Γυμνάσιο Αρτέμιδος, Μουσικό Σχολέιο Ιωαννίνων, Γυμνάσιο Ελεούσας Ιωαννίνων, Γυμνάσιο Ζίτσας, 9^ο Γυμνάσιο Ιωαννίνων, 1^ο Γυμνάσιο Άρτας, 3^ο Γυμνάσιο Κηφισιάς, Αρσάκειο Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης, 1^ο Γυμνάσιο Άρτας, Εκπαιδευτήρια Μπουγά)  ενώ το Καλλιτεχνικό Σχολείο Αθηνών δημιούργησε μια πολυσύνθετη παράσταση με τη σύμπραξη της σύγχρονης διαδραστικής μουσικής τεχνολογίας (interactive music technology) και της live music performance.

Θα κλείσουμε με τη διάχυση των δράσεων στην τοπική κοινωνία, στόχο που επετεύχθη από το ΕΕΕΓυΛ Αγρινίου το οποίο υλοποίησε μια μεγάλη εκδήλωση στο αρχαίο θέατρο που οι μαθητές του «υιοθέτησαν», με προσκεκλημένους τοπικούς φορείς, τον Δ/ντή Β/θμιας Εκπ/σης Αιτ/ας, τον Καλλιτεχνικό Δ/ντή του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Αγρινίου, εκπαιδευτικούς και μαθητές του Ευηνοχωρίου.

Έχοντας δρέψει τόσους και τέτοιους καρπούς και μάλιστα σε μια δύσκολη περίοδο, είμαστε πολύ αισιόδοξοι για τη συνέχεια.

 

Μαίρη Μπελογιάννη

Φιλόλογος, Δρ αρχαιολόγος

Υπεύθυνη των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του Διαζώματος