Τεκμηρίωση και αποκατάσταση του κοίλου του Αρχαίου θεάτρου της Θάσου

Σχετικά Θέατρα

23 Σεπτεμβρίου 2015

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ

ΜΕΛΕΤΗΤΗΣ:
ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ, ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΜΗΧ/ΚΟΣ Α.Π.Θ. – ΑΝΑΣΤΗΛΩΤΗΣ
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΡΓΟΥ:ΜΑΡΙΑ ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ – ΠΑΤΕΡΑ, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ, ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ ΕΦΟΡΕΙΑΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΔΡΑΜΑΣ
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ: ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΑΔΕΔΟΣ, ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ – ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ, ΟΜΟΤΙΜΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Α.Π.Θ.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2015

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ & Η ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ
Το αρχαίο θέατρο της Θάσου είναι εκ των πραγμάτων ένα αξιόλογο και σημαντικό μνημείο. Αναφέρεται στις πηγές ήδη από τον 5ο αι. π.Χ. και συνδέεται με την άνθηση του θεάτρου στην πόλη από πολύ νωρίς ήδη στα μέσα του 4ου π.Χ. αι. Kατά τη ρωμαϊκή περίοδο δέχθηκε ριζικές επεμβάσεις προκειμένου να προσαρμοστεί στα δεδομένα των θεαμάτων της εποχής. Όλες οι διατηρούμενες κατασκευές στο κοίλο προέρχονται από την περίοδο αυτή.

Εκτός της ιστορικής και αρχαιολογικής του αξίας είναι ένα άμεσα βιούμενο κοινωνικό αγαθό ως επισκέψιμος αρχαιολογικός χώρος. Η παρουσία του σε συνδυασμό με τις άλλες σημαντικές αρχαιότητες αποτελεί στρατηγικό πλεονέκτημα του νησιού για την προσέλκυση τουρισμού. Η χρήση του ως χώρου διεξαγωγής θεατρικών παραστάσεων ήδη από την δεκαετία του 1950 αποδίδει εξάλλου στο αρχαίο θέατρο μια υψηλής σημασίας πολιτιστική διάσταση και το αναδεικνύει σε ενεργό φορέα εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας για το κοινό, τους κατοίκους και τους επισκέπτες.

Το κοίλο του θεάτρου, που αποκαλύφθηκε στις αρχές του 20ου αι., παρουσίαζε αρκετά μεγάλη λιθολόγηση, διατηρώντας όμως και στοιχεία της μορφής και της δομής του στη βάση και στην άνω απόληξή του.

Στο β’ μισό του 20ου αι. το κοίλο του αρχαίου θεάτρου δέχεται δύο επεμβάσεις χωρίς να έχει τεκμηριωθεί επαρκώς. Η πρώτη υλοποιείται το 1958 από τον Δ. Λαζαρίδη και περιορίζεται στην πρόχειρη ανάκτηση των τριών πρώτων σειρών καθισμάτων, καθώς και σε τοπικές επεμβάσεις ανάταξης μελών στη ευρύτερη περιοχή της βάσης του κοίλου.

Κατά την περίοδο 1997-2001 διενεργείται μεγάλης κλίμακας επέμβαση αποκατάστασης στο κοίλο του θεάτρου, η οποία, όπως προέκυψε από την σημερινή τεκμηρίωση, αλλοίωσε σημαντικά τη μορφή του.
ΠΡΟΤΑΣΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΚΟΙΛΟΥ

Στόχοι και αρχές της επέμβασης

Στόχοι της επέμβασης είναι:
α. Αποκατάσταση των αλλοιώσεων στη μορφή και τη δομή του κοίλου που προκλήθηκαν από τις πρόσφατες
επεμβάσεις.
β. Η προστασία και συντήρηση του αυθεντικού αρχαίου οικοδομικού υλικού και των κατασκευών.
γ. Η ανάδειξη της ιστορικής, αρχαιολογικής και αισθητικής αξίας του μνημείου.
δ. Η βελτίωση της αναγνωσιμότητας και του διδακτικού ρόλου του μνημείου για τους επισκέπτες του.
ε. Η λειτουργική αξιοποίηση του κοίλου για τη διεξαγωγή παραστάσεων στο αρχαίο θέατρο.

Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων η προτεινόμενη επέμβαση επιδιώκει τη συντήρηση και αποκατάσταση του κοίλου, σύμφωνα με τις γενικά παραδεκτές σήμερα αρχές που απορρέουν από τους διεθνείς Χάρτες και Συμβάσεις σε συνδυασμό με τις ειδικές συνθήκες και τα δεδομένα της συγκεκριμένης περίπτωσης.

Οι βασικές αρχές της επέμβασης είναι:
α. Η διατήρηση της αυθεντικότητας του μνημείου μέσω της προστασίας και συντήρησης του υπάρχοντος αυθεντικού
αρχαίου υλικού.
β. Ο σεβασμός των ιστορικών φάσεων του μνημείου. Νεότερες επεμβάσεις και στοιχεία χωρίς καλλιτεχνική αξία, που
έχουν αλλοιώσει ή έχουν αντικαταστήσει αξιόλογα αυθεντικά, μπορούν να απαλειφθούν, εφόσον υφίσταται
τεκμηρίωση της πρότερης κατάστασης.
γ. Η χρήση ιδίων υλικών και τρόπων δομής στις επεμβάσεις. Όπου τα παραδοσιακά υλικά και οι τρόποι δομής κρίνονται
ανεπαρκείς είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν νέα υλικά συμβατά με τα αρχικά και σύγχρονες κατασκευαστικές
μέθοδοι.
δ. Η κατά το δυνατόν αντιστρεψιμότητα των επεμβάσεων.
ε. Η ένταξη των νέων κατασκευών με τρόπο διακριτικό, αλλά και διακριτό από τις αυθεντικές κατασκευές.

Προτεινόμενες επεμβάσεις αποκατάστασης

Η προτεινόμενη επέμβαση προβλέπει τη μερική αποκατάσταση της τελευταίας οικοδομικής φάσης του κοίλου (Ρωμαϊκή φάση ΙΙ – ΙΙΙ) για την οποία διαθέτουμε αρκετό αυθεντικό οικοδομικό υλικό και επαρκή τεκμηρίωση της μορφής της.

Η πρόταση περιλαμβάνει τρία διακριτά τμήματα επεμβάσεων:

A. Το πρώτο αφορά στην ανάκτηση της κάτω ζώνης του κοίλου, κατά τρόπο ώστε να αποκατασταθεί η μορφή και η γεωμετρία του. Για την επίτευξή του προτείνεται:

Η απόσπαση της μεταλλικής κατασκευής που έχει τοποθετηθεί στο κοίλο, η οποία αποδίδει παραποιημένα τα χαρακτηριστικά χαράξεων στις κερκίδες αλλά και επιμέρους στοιχείων της γεωμετρίας του, όπως το πλάτος των κλιμάκων.

Η επανατοποθέτηση των ταυτισμένων αρχαίων εδωλίων στην αρχική θέση τους και η ενίσχυση της γνησιότητας του εν λόγω τμήματος με τη χρησιμοποίηση όλου του σωζόμενου, διάσπαρτου και μη, αυθεντικού υλικού. Η έδραση των εδωλίων θα γίνεται σε λιθόκτιστες υποδομές κατά τρόπο ώστε να αναπαράγεται το πνεύμα και το ύφος των πρωτότυπων κατασκευών. Ωστόσο θα είναι ενισχυμένες για να εξασφαλίζεται η ευστάθεια του προτεινόμενου προς ανάκτηση τμήματος του κοίλου.

Η αποκατάσταση της ενδιάμεσης, κενής εδωλίων, ζώνης του κοίλου, που προκύπτει μετά τις δυο προηγούμενες ενέργειες, με νέα μαρμάρινα εδώλια, σε ένα ποσοστό χρήσης νέου υλικού της τάξης του 42% επί του συνολικού χρησιμοποιούμενου υλικού. Κατά τη γνώμη μας το ποσοστό αυτό των συμπληρώσεων είναι μέσα στα όρια του επιτρεπτού με δεδομένη την ιδιαιτερότητα της περίπτωσης και την αναγκαιότητα να αποκατασταθούν τα μορφολογικά και γεωμετρικά χαρακτηριστικά του κοίλου χωρίς να διαταραχθεί η χρηστική του αξία και η δυνατότητα να φιλοξενεί θεατές για τη διεξαγωγή θεατρικών παραστάσεων. Η χωρητικότητα ολόκληρης της ανακτημένης ζώνης του κοίλου, η οποία προορίζεται για χρήση κατά την διεξαγωγή θεατρικών παραστάσεων είναι 1700 καθήμενοι θεατές περίπου, κατά τι μικρότερη της υπάρχουσας της οποίας η χωρητικότητα υπολογίζεται στα 1800 άτομα.

Η εν λόγω πρόταση σέβεται τις αρχές και καλύπτει τους στόχους που τέθηκαν εξ αρχής για την αποκατάσταση του κοίλου, ωστόσο κρίνεται σκόπιμο να παρουσιαστεί και μια δεύτερη εναλλακτική πρόταση σχετικά με την ενδιάμεση, κενή εδωλίων, ζώνη του ανακτημένου τμήματος του κοίλου: δηλαδή η διαμόρφωσή της με λιθόκτιστες υποδομές χωρίς μαρμάρινη επικάλυψη.

Η δεύτερη αυτή εναλλακτική πρόταση διατηρεί πανομοιότυπα χαρακτηριστικά με την πρώτη ως προς τη φιλοσοφία της επέμβασης, το εύρος και τη γεωμετρία της προτεινόμενης προς ανάκτηση ζώνης και τον τρόπο διάταξης των μελών. Η μόνη διαφοροποίηση έγκειται στο ότι η ενδιάμεση, κενή εδωλίων, ζώνη διαμορφώνεται μόνο με την ανάκτηση των λιθόκτιστων υποδομών της, χωρίς να τοποθετούνται σε αυτήν νέα μαρμάρινα εδώλια.

B. Το δεύτερο τμήμα επεμβάσεων αφορά σε ήπιες επεμβάσεις συντήρησης και αποκατάστασης στην άνω αδιατάρακτη ζώνη του κοίλου, στη μορφή που αυτή αποκαλύφθηκε ανασκαφικά, ώστε να διατηρηθούν αναλλοίωτα τα πρωτότυπα χαρακτηριστικά των κατασκευών της. Οι επεμβάσεις σε αυτό το τμήμα δεν έχουν σκοπό την αποκατάσταση της γεωμετρίας του, αλλά τη στερέωση των διατηρούμενων in situ κατασκευών και την ενίσχυση της αυθεντικότητάς του με την επανατοποθέτηση μελών στη θέση τους.

Γ. Το τρίτο τμήμα αφορά σε μικρής κλίμακας επεμβάσεις στο ήδη αποκαταστημένο στηθαίο της αρένας και στον υπερυψωμένο διάδρομο πίσω από αυτό, βάσει των στοιχείων που προέκυψαν από την τεκμηρίωση.
Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι η προτεινόμενη επέμβαση στο κοίλο του αρχαίου θεάτρου Θάσου αποκαθιστά τη μορφή του, αναβαθμίζει την αισθητική του και ενισχύει τη διδακτική του αξία.

Εικ.1: η μελέτη αποκατάστασης του κοίλου του αρχαίου θεάτρου της Θάσου.

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΤΗΣ ΘΑΣΟΥ – PDF

(αρχείο μεγέθους 48 MB)