Ρωμαϊκό ωδείο Πατρών

Ρωμαϊκό ωδείο Πατρών

Ωδείο

Το μνημείο έχει την τυπική διάρθρωση των ανοιχτών ρωμαϊκών ωδείων και ημικυκλική κάτοψη: κοίλο που διαιρείται σε δύο τμήματα: το κάτω τμήμα και το άνω τμήμα, ημικυκλική ορχήστρα και σκηνικό οικοδόμημα (προσκήνιο – σκηνή – παρασκήνια).

Υφίσταται πλήρης φωτογραφική τεκμηρίωση της παθολογίας του μνημείου στη μελέτη «Ρωμαϊκό Ωδείο Πάτρας-Προτάσεις για συντήρηση και δομητική αποκατάσταση» της πολιτικού μηχανικού της Εφορείας μας κ. Μ. Μεντζίνη. Επίσης, όσον αφορά στη σχεδιαστική αποτύπωση, υπάρχουν στο αρχείο της ΣΤ΄ ΕΠΚΑ μόνον δύο κατόψεις του μνημείου, κλίμακος 1:100 και 1:200). Τέλος υπάρχουν παλαιά σχέδια (κατόψεις, όψεις, τομές) κλίμακος 1:50 και 1:20.

1. Ορλάνδος Α.Κ., Το έργο της Αρχαιολογικής Εταιρείας, 1957, Αθήνα 1958, Το έργο της Αρχαιολογικής
   Εταιρείας, 1959, Αθήνα 1960, Το έργο της Αρχαιολογικής Εταιρείας 1961, Το έργο της Αρχαιολογικής
   Εταιρείας, 1961, Αθήνα 1962.
2. Ορλάνδος Α.Κ., Πρακτικά της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, 1961, Αθήνα 1964.
3.  Ορλάνδος, Πρακτικά της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, 1960, Αθήνα 1966.
4. Ζαφειρόπουλος Ν., Πρακτικά της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, 1957, Αθήνα 1962
5.  Ορλάνδος Α.Κ., Πρακτικά της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, 1959, Αθήνα 1965.
6.  Θωμόπουλος Στ., Ιστορία της πόλεως των Πατρών, Πάτρα 1950.
7.  Τριανταφύλλου Κ., Ιστορικό Λεξικό των Πατρών, Πάτρα 1959.
8.  BCH 85 (1961), σ.680.
9.  ΑΔ 16 (1960), σ.136.
10.  BCH 86 (1962), σ.749.
11.  Παπαχατζής Ν., Παυσανίου Ελλάδος Περιήγησις, Βιβλίο 7, Αχαϊκά, Αθήνα 1980.

Πάτρα, περικλείεται από τις οδούς Γερμανού και Σωτηριάδου.

Το μνημείο είναι λίγο αρχαιότερο από το αθηναϊκό Ωδείο του Ηρώδη (161 μ.Χ.). Κατασκευάστηκε το πρώτο μισό του 2ο αι. μ.Χ. Τάφοι όψιμων ρωμαϊκών χρόνων στη σκηνή του Ωδείου οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το μνημείο έπαψε να χρησιμοποιείται στα τέλη του 3ο αι. μ.Χ., μετά από μία καταστροφική πυρκαγιά, που πιθανόν συνδέεται με την επιδρομή των Ερούλων.

Το Ωδείο βρίσκεται πάνω σε ένα χαμηλό φυσικό ύψωμα στην άνω πόλη και χαμηλότερα από το λόφο του μεσαιωνικού κάστρου, όπου και η ακρόπολη της αρχαίας πόλης. Το «κοίλο» στηριζόταν σε έναν ισχυρό εξωτερικοί τοίχο, που ενισχύονταν από αντηρίδες. Το ανώτερο τμήμα του υποστηριζόταν από δέκα ακτινωτά τοποθετημένους θολωτούς θαλάμους και έναν ημικυκλικό θολωτό διάδρομο ανάμεσα στις θολωτές κατασκευές και τον εξωτερικό τοίχο. Η διάμετρος του κοίλου είναι 48μ., ενώ η διάμετρος της ορχήστρας, που είναι ημικυκλική, 10μ.

Το κοίλο, που ανοίγει προς Νότο, διαιρείται σε δύο τμήματα: το κάτω τμήμα και το άνω τμήμα, που χωρίζονται από ένα καμπυλωτό διάδρομο (το διάζωμα). Στο κάτω τμήμα έχει τέσσερις κερκίδες με δεκαέξι σειρές εδωλίων και επτά στο άνω, προσιτές και απευθείας απέξω, με τρεις κτιστές κλίμακες, που οδηγούν στο διάζωμα. Η χωρητικότητά του είναι περίπου 2.200 θεατές.

Ο τοίχος της σκηνής έχει ύψος 8μ. και τρεις αψιδωτές θύρες. Διασώζει μια σειρά κογχών, δώδεκα ορθογώνιες, στο πάνω μέρος και οκτώ αψιδωτές κάτω από αυτές, διακοσμημένες με αγάλματα κατά την εποχή χρήσης του θεάτρου.

Το προσκήνιο ήταν προσιτό από δύο χτιστές σκάλες, μία δεξιά και μία αριστερά, ενώ στον τοίχο του έφερε κόγχες προς το κοίλο.

Η ορχήστρα χωρίζεται από το κοίλο με ένα μικρό και χαμηλό τοίχο από μάρμαρο, γιατί πιθανώς διοργανώνονταν και ναυτικοί αγώνες στο χώρο.

Η νότια πρόσοψη του Ωδείου έχει πέντε θύρες προς τη σκηνή και δύο προς τα παρασκήνια.

Μετά από αναστηλωτικές εργασίες σώζεται ολόκληρο σχεδόν το κοίλο. Στο πάνω από το διάζωμα τμήμα του έχουν αποκατασταθεί επτά κερκίδες, από επτά σειρές εδωλίων. Ο αναλημματικός όμως εξωτερικός τοίχος, στη βόρεια περιφέρεια του κοίλου, δεν διατηρείται στο αρχικό του ύψος και πιθανότατα υπήρχαν μερικές ακόμη σειρές εδωλίων. Αποσπασματικά σώζεται ο τοίχος της νότιας πρόσοψης του Ωδείου.

Το Ωδείο αποκαλύφθηκε το 1889 κατά τη διάρκεια μεταφοράς χώματος για την κατασκευή του νέου λιμανιού της πόλης. Αρχικά ήταν ορατά ένα τμήμα του κοίλου και οι πάροδοι. Η ανασκαφή του μνημείου διήρκεσε από το 1957 έως το 1960. Οι πρώτες εργασίες στερέωσής του πραγματοποιήθηκαν μεταξύ 1938-1943, αλλά η μορφή που έχει σήμερα είναι αποτέλεσμα της αναστήλωσης που έγινε με φροντίδα και δαπάνη του πατρινού αρχιτέκτονα Ιωάννη Βασιλείου με συνεργασία με την Αρχαιολογική Εταιρεία μεταξύ 1959-1961. Τα κτιστά εδώλια του κοίλου, κατά τις αναστηλωτικές εργασίες, επενδύθηκαν με πλάκες λευκού μαρμάρου. Αποκαταστάθηκαν επίσης και οι μεταξύ των κερκίδων χτιστές κλίμακες, των οποίων κάθε βαθμίδα έχει το μισό ύψος ενός εδωλίου. Η επένδυση με μάρμαρο περιορίστηκε στο τμήμα του κοίλου, κάτω από το διάζωμα. Το 2007 έγιναν μικρής κλίμακας εργασίες με υποστύλωση των μαρμάρινων υπερθύρων των παρόδων.

Επίσκεψη και φιλοξενία παραστάσεων-εκδηλώσεων στο πλαίσιο των φεστιβάλ, που διοργανώνονται στην πόλη.

Φιλοξενεί ποικίλες παραστάσεις και εκδηλώσεις κατά το θέρος, που διοργανώνονται στο πλαίσιο των τοπικών φεστιβάλ, εδώ και 30 έτη περίπου.

Το μνημείο ανήκει στη δικαιοδοσία του ΥΠ.ΠΟ.Τ / ΣΤ΄ Ε.Π.Κ.Α., ενώ τα ζητήματα της συντήρησης της νεότερης σκηνής, καθώς και των νεότερων ξύλινων χώρων υγιεινής, καμαρινιών διαχειρίζεται ο Δήμος Πατρέων, ως κύριος φορέας των πολιτιστικών εκδηλώσεων.

ΥΠ.ΠΟ.Τ. / ΣΤ΄ ΕΠΚΑ

ΥΠ.ΠΟ.Τ. / ΣΤ΄ ΕΠΚΑ

38.243156°

21.738312°