Ρωμαϊκό ωδείο Γόρτυνας

Ρωμαϊκό Ωδείο Γόρτυνας

Ωδείο

Το Ρωμαϊκό Ωδείο της Γόρτυνας βρίσκεται στο Δήμο Γόρτυνας, στην Κρήτη. Χτίστηκε στο ψηλότερο τμήμα της Ελληνικής Αγοράς και την απέναντι όχθη του Ληθαίου ποταμού όπου βρισκόταν το μεγάλο θέατρο της Γόρτυνας. Στον εξωτερικό τοίχο του κυκλικού διαδρόμου του Ωδείου βρέθηκε η περίφημη Επιγραφή των Νόμων της Γόρτυνας.

Υφίσταται φωτογραφική και σχεδιαστική τεκμηρίωση (ΚΓ΄ ΕΠΚΑ).

1. L. Pernier, “L’ Odeum nell’ Agora di Gortina presso il Leteo”, Asatene 8-9 (1925-1926), pp. 1-69.

2. I. Sanders, Roman Crete, Warmington 1982, pp. 65-66.

3. A. di Vita, V. La Rosa & M. A. Rizzo (eds), Ancient Crete. A Hundred Years of Italian Archaeology (1884-1984), Roma 1985, p. 47.

4. Α. Κάντα, Φαιστός, Αγία Τριάδα, Γόρτυνα, Αθήνα 1998, σελ. 128-131.

Ο αρχαιολογικός χώρος της Γόρτυνας βρίσκεται στο Δήμο Γόρτυνας.

Το Ωδείο χτίστηκε στο ψηλότερο τμήμα της Ελληνικής Αγοράς και την απέναντι όχθη του Ληθαίου ποταμού όπου βρισκόταν το μεγάλο θέατρο της Γόρτυνας. Στη θέση του πιθανότατα βρισκόταν το ελληνιστικό Βουλευτήριο (4ος – 2ος αι. π.Χ.). Το Ωδείο βρισκόταν μέσα σε κυκλικό κτίριο το οποίο κτίστηκε στα μισά του 1ου αι. π.Χ. στη θέση τετράγωνου οικοδομήματος. Το κτίριο αυτό καταστράφηκε από το σεισμό του 46 (ή 66) μ.Χ. και οικοδομήθηκε ξανά από τον αυτοκράτορα Τραϊανό το 100 μ.Χ. Μετατροπές πραγματοποιήθηκαν τον 3ο και τον 4ο αι. μ.Χ.

Το Ωδείο αποταλείται από το κοίλον, την ορχήστρα και τη σκηνή. Το κοίλον του Ωδείου χωρίζεται στη βάση του σε τρεις κερκίδες από δύο κλίμακες που ξεκινούν από την ορχήστρα. Υπάρχει όμως μια δεύτερη σειρά από τέσσερις κερκίδες που χωρίζονται με vomitoria (καμαροσκέπαστοι διάδρομοι με κλίμακες). Τα εδώλια ήταν επενδυμένα με μάρμαρο. Στον εξωτερικό τοίχο του κυκλικού διαδρόμου (ambulacrum) του Ωδείου μήκους 29μ. και πλάτους 2,58μ. σώθηκε σε δεύτερη χρήση η περίφημη Επιγραφή των Νόμων της Γόρτυνας. Ο εσωτερικός του τοίχος έφερε 18 τόξα που στήριζαν το κοίλο. Από το ambulacrum έφτανε κανείς στο κοίλο και την ορχήστρα είτε από τις παρόδους είτε από τρία vomitoria. Αυτός ο διάδρομος συνέχιζε κυκλικά μέχρι το pulpitum (χώρος με υπερυψωμένο πάτωμα όπου έπαιζαν οι ηθοποιοί) ή τη σκηνή και μέχρι το postscenium (χώρος πίσω από τη σκηνή) διαστάσεων 21,50×2,50μ. Η διάμετρος της ορχήστρας είναι 8,50μ. περίπου και το δάπεδο της είναι πλακοστρωμένο με λευκό και γαλάζιο μάρμαρο. Η υπερυψωμένη ορθογώνια σκηνή έχει πλάτος 3 μ, τρεις θύρες που πλαισιώνονται με τετράγωνες κόγχες, στις οποίες είχαν τοποθετηθεί αγάλματα μερικά από τα οποία βρέθηκαν κατά την διάρκεια των ανασκαφών. Το δάπεδο στο postscenium ήταν από ψηφιδωτό με γεωμετρικά θέματα (διατηρείται μόνο στο δυτικό του άκρο). Υπήρχαν δύο προστώα (portico), το δυτικό με δάπεδο από ψηφιδωτό ήταν πολύ πιο στενό από το νότιο που ήταν πλάτους 5μ. Θα ήταν σκόπιμο να γίνει αναφορά και στη Μεγάλη Επιγραφή της Γόρτυνας που όπως αναφέρθηκε παραπάνω σε δεύτερη χρήση βρίσκεται εδώ. Ο κώδικας των Νόμων ή Δωδεκάδελτος της Γόρτυνας περισσότερο γνωστός ώς η Μεγάλη Επιγραφή ή Βασίλισσα των Επιγραφών είναι η σημαντικότερη προσφορά της Κρήτης των κλασικών χρόνων στον Ελληνικό πολιτισμό και όχι μόνο. Η Επιγραφή αποτελείται από 12 στήλες (δέλτους) σε βουστρουφηδόν γραφή, είχε περί τους 640 στίχους από τους οποίους διασώθηκαν οι 400 και χρονολογείται στο πρώτο μισό του 5ου αιώνα π.Χ. Είναι ο αρχαιότερος Ευρωπαικός Αστικός Κώδικας, χαρακτηρίζεται δε από ένα πνεύμα ελευθερίας και προοδευτικότητας. Αναφέρεται σε ζητήματα Αστικού Δικαίου όπως ζητήματα οικογενειακού και Κληρονομικού Δικαίου, ζητήματα βιασμών αποπλάνησης και μοιχείας, ζητήματα πωλήσεων υποθήκευσης και χρεών, ζητήματα ευθύνης των δούλων και του ιδιοκτήτη τους. Οι νόμοι της Γόρτυνας δεν επιβάλουν βάρβαρες ποινές. Προβλέπουν διεξοδική διαδικασία για τη σωστή απονομή της δικαιοσύνης και απαιτούσαν την αντικειμενική απόδειξη τόσο της ενοχής όσο και της αθωότητας του κατηγορουμένου. Η θανατική ποινή ήταν άγνωστη. Πολλοί θεσμοί του σύγχρονου Ποινικού Δικαίου στηρίζονται στους Νόμους της Γόρτυνας.

Οι τοιχοποιίες έχουν συντηρηθεί, έχουν γίνει εργασίες για την απορροή των ομβρίων υδάτων και τέλος έχουν υποστηριχτεί τα τόξα των διαδρόμων πίσω από το κοίλο.

Οι ανασκαφές ξεκίνησαν το 1884 από τον F. Halbherr, και συνεχίστηκαν τα επόμενα χρόνια μαζί με τον L. Pernier. Το μνημείο συντηρήθηκε –χωρίς αναστηλωτικές επεμβάσεις- στα πλαίσια του έργου «Ανάπλαση, Ανάδειξη, Αποκατάσταση Αρχαιολογικού Χώρου Γόρτυνας» κατά τα έτη 2004-2007 το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το Γ΄ ΚΠΣ. Πριν το 2004 οι συντηρήσεις στο μνημείο ήταν μικρής κλίμακας.

Επισκέψιμος αρχαιολογικός χώρος.

Βρίσκεται στον αρχαιολογικό χώρο της Γόρτυνας και είναι επισκέψιμο.

Το μνημείο ανήκει στη δικαιοδοσία του ΥΠ.ΠΟ./ ΚΓ΄ ΕΠΚΑ.

35.063822°

24.945327°