Αρχαίο θέατρο Νέας Πλευρώνας

Αρχαίο Θέατρο Νέας Πλευρώνας

Θέατρο

Η Νέα Πλευρώνα βρίσκεται 5 χλμ. περίπου βορειοδυτικά. της πόλης του Μεσολογγίου. Το θέατρο βρίσκεται σε επαφή με τη δυτική πλευρά της οχύρωσης της Νέας Πλευρώνας. Πρόκειται για ένα από τα πιο ενδιαφέροντα θέατρα της Αιτωλίας, τόσο λόγω της μοναδικής θέας που προσφέρει προς την πεδινή παραλιακή ζώνη στα δυτικά του Μεσολογγίου, όσο και λόγω μιας σημαντικής κατασκευαστικής ιδιαιτερότητας που παρουσιάζει.

Υπάρχει πλήρης φωτογραφική τεκμηρίωση και προσωρινή σχεδιαστική αποτύπωση με βάση το σχέδιο του Ε. Fiechter.

1. W. J. Woodhouse, Aetolia. Its Topography and Antiquities, Oxford 1897 (repr. New York, 1973), 115-124
2. R. Herzog & E. Ziebarth, Das Theater von Neu-Pleuron, MDAI (A) 33 (1898), 314-325.
3. E. Fiechter, Die Theater von Oiniadai und Neu Pleuron, Antike griechische Theaterbauten II, Stuttgart 1931
4.  A. v. Gerkan, Rez. Zu Friechter, Antike Theaterbauten, Oiniadai, Neu Pleuron, Gnomon IX (1933), 145ff
5.  Ευθ. Μαστροκώστας, Αρχαιότητες και μνημεία Αιτωλοακαρνανίας, ΑΔ 16 (1960), σελ. 195 – Λάζαρος Κολώνας, Νέα Πλευρώνα, ΑΔ 48 (1993), Μέρος Β΄ 1, Χρονικά, 140
6.  Αιτωλοακαρνανία. Αρχαία Θέατρα. Μύθοι – Θεοί – Ήρωες, Στ. Σαλάπας – Μ. Μανικάρου (επιμ.), Εκδόσεις Ίφιτος, Αγρίνιο 1999
7. Π. Μάξιμος, Αρχαία ελληνικά θέατρα. 2.500 χρόνια φως και πνεύμα, Αθήνα 2000 – Λ. Κολώνας, Το έργο της Επιτροπής Προστασίας, Έρευνας και Ανάδειξης τριών Αρχαίων Πόλεων του Ν. Αιτωλοακαρνανίας: «Πάλαιρος, Οινιάδες, Πλευρώνα», στο Έργο των Επιστημονικών Επιτροπών Αναστήλωσης, Συντήρησης και Ανάδειξης Μνημείων του Τ.Δ.Π.Ε.Α.Ε., Αθήνα, 2006, 343-345
8. Λ. Κολώνας, Νέα Πλευρώνα, ΥΠ.ΠΟ – Τ.Δ.Π.Ε.Α.Ε., Αθήνα 2008 (αρχαιολογικός οδηγός)

Η Νέα Πλευρώνα βρίσκεται 5 χλμ. περίπου ΒΔ. της πόλης του Μεσολογγίου και καταλαμβάνει δύο λόφους της ΝΔ. απόληξης της οροσειράς του Αρακύνθου (Ζυγός). Την οχύρωση της Νέας Πλευρώνας οι ντόπιοι την αποκαλούν «Κάστρο της Κυρά Ρήνης».

Το θέατρο βρίσκεται σε επαφή με τη δυτική πλευρά της οχύρωσης της Νέας Πλευρώνας, περίπου στο μέσον αυτής και σε απόσταση 130 μ. περίπου από την κεντρική πύλη Α. Πρόκειται για ένα από τα πιο ενδιαφέροντα θέατρα της Αιτωλίας, τόσο λόγω της μοναδικής θέας που προσφέρει προς την πεδινή παραλιακή ζώνη στα δυτικά του Μεσολογγίου, όσο και λόγω μιας σημαντικής κατασκευαστικής ιδιαιτερότητας που παρουσιάζει.

Συγκεκριμένα, το προσκήνιό του έχει διαταχθεί μπροστά και σε επαφή με το τείχος, το κοίλο βλέπει προς τα δυτικά, ενώ τη λειτουργικότητα της σκηνής του θεάτρου συμπληρώνει ο Πύργος 3, που βρίσκεται σε επαφή με αυτή καθώς και οι εκατέρωθεν πτέρυγες του τείχους. Από τον πύργο αυτό και προφανώς από τον υπόγειο¬ισόγειο χώρο του προσκηνίου, ήταν δυνατή η έξοδος από το τείχος μέσω μικρής πυλίδας που βρίσκεται στη Β. πλευρά του.

Ο πύργος 3, διαστάσεων 6,50 μ. Χ 3,30 μ., που σώζεται σε ύψος 5.70 μ. περίπου, θα πρέπει να αποτελούσε βοηθητικό χώρο της σκηνής και των παρασκηνίων, ενδεχομένως αποδυτήρια των ηθοποιών. Οι πάροδοι του θεάτρου, πλάτους 2,40 μ., αποτελούνται από διαδρόμους που ορίζονται από τους αναλημματικούς τοίχους του κοίλου και παράλληλα προς την εσωτερική παρειά του τείχους τοιχία. Όπως αποδείχθηκε από ανασκαφική έρευνα στη βόρεια πάροδο οι είσοδοι των παρόδων προς το θέατρο έφεραν τοξωτό υπέρθυρο. Κατά την έρευνα αποκαλύφτηκαν οι βάσεις στήριξης των παραστάδων, διαστάσεων 0,53 μ. Χ 0,35 μ. και 0,48 μ. Χ 0,45 μ., ορισμένα τμήματά τους, καθώς και πέντε λίθοι του τόξου.

Η ορχήστρα του θεάτρου έχει διάμετρο 11,60 μ., είναι διαμορφωμένη με χώμα στο φυσικό έδαφος, χωρίς περιμετρικό αγωγό συγκέντρωσης των ομβρίων υδάτων, τα οποία παροχετεύονταν σε μικρό αγωγό που ξεκινά από το νότιο άκρο της ορχήστρας και δια του τείχους καταλήγει εξωτερικά της οχύρωσης.

Το κοίλο είναι διαμορφωμένο στο πρανές και από τα δομικά κατάλοιπα πλην των 15 ορατών σειρών εδωλίων υπολογίζουμε ότι πρέπει να είχε συνολικά 25 με 30 σειρές εδωλίων. Ορισμένα εδώλια είναι λαξευμένα στο φυσικό βράχο. Το κοίλο φέρει τέσσερις κλίμακες, εκ των οποίων οι δύο σε επαφή με τους πλευρικούς αναλημματικούς τοίχους του (στα Β. και Ν.), καθώς και άλλες δύο κεντρικές που το χωρίζουν σε τρεις κερκίδες.

Αν και το θέατρο δεν έχει ερευνηθεί στο σύνολο του φαίνεται ότι μετά τη δέκατη σειρά εδωλίων πρέπει να υπήρχε διάζωμα που χώριζε το κάτω κοίλο από το άνω κοίλο (επιθέατρο) του θεάτρου. Ίχνη της κλίμακας ανόδου στο επιθέατρο είναι σήμερα ορατά στον κεντρικό άξονα του θεάτρου μετά τη δέκατη σειρά εδωλίων. Τα εδώλια σε άλλα σημεία είναι κατασκευασμένα από ορθογώνιους λαξευμένους λίθους, και σε άλλα, κυρίως στις δύο χαμηλότερες σειρές, στο κέντρο του θεάτρου, είναι λαξευμένα στο φυσικό βράχο.

Στο μέτωπο της πρώτης σειράς των εδωλίων και σε τρία σημεία, εκ των οποίων το ένα στο μέσο και τα άλλα δύο προς τις κεντρικές κλίμακες ανόδου, είναι ορατά τα ίχνη των λαξευμάτων της θέσης των καθισμάτων επίσημων προσώπων (αυτά αντιστοιχούν από ένα σε κάθε κερκίδα). Αβαθή λαξεύματα σώζονται και στην άνω επιφάνεια των εδωλίων, όπου προσαρμόζονταν οι μαρμάρινες επικαλύψεις τους, από τις οποίες δυστυχώς δεν διασώθηκαν στοιχεία.

Το θέατρο σε ό,τι αφορά τις δέκα ορατές σειρές εδωλίων η κατάσταση από πλευράς συντήρησης είναι ικανοποιητική και μετά τις παρεμβάσεις που έγιναν εκεί δεν αντιμετωπίζει προβλήματά άμεσης συντήρησής του. Τα υπόλοιπα τμήματα του θεάτρου επείγει να αντιμετωπιστούν με την αναστήλωσή τους μέσα από μία μελέτη που θα πρέπει να εκπονηθεί για τον σκοπό αυτό.

• Μεταφορά εκτός θεάτρου και σε παρακείμενο ελεύθερο χώρο όλου του άτακτου δομικού υλικού που υπήρχε στην ορχήστρα για την αξιοποίηση του σε μελλοντική αναστήλωση του θεάτρου.
• Αποσυμφόρηση των παρόδων μέσα από συστηματική ανασκαφική έρευνα. -Δοκιμαστική ανασκαφή το 1993 από τον καθηγητή Σ. Γώγο και τον υπογράφοντα το παρόν στο γέμισμα του Πύργου 3.
• Εντοπισμός και καθαρισμός του αποχετευτικού αγωγού του θεάτρου. – Αποκάλυψη όλων των περιμετρικών αναλημματικών τοίχων του άνω κοίλου, καθώς και στοιχείων των κερκίδων από την δέκατη σειρά και άνω.
• Συγκόλληση διάσπαρτων αρχιτεκτονικών μελών, καθώς και ανάταξη των πεσμένων εδωλίων των κερκίδων.
• Έχει γίνει διερεύνηση για την εκπόνηση μελέτης για την αναστήλωση του θεάτρου, σύμφωνα με την οποία απαιτούνται 130.000 €.

Απλή επίσκεψη (παλαιότερα είχε δοθεί για θεατρικές παραστάσεις).

Κατά τον 19ο και ενδεχομένως στις αρχές του 20ου αιώνα στην ορχήστρα λειτούργησε ασβεστοκάμινος.

Το μνημείο ανήκει στη δικαιοδοσία του Υπουργείου Πολιτισμού και στην αρχαιολογική υπηρεσία αρμόδια για το νομό Αιτωλοακαρνανίας (ΛΣΤ΄ Ε.Π.Κ.Α. Μεσολογγίου), ενώ τα δικαιώματα δημοσίευσης μετά τις εργασίες προστασίας, έρευνας και ανάδειξής του που διαχειριζόταν από το 2002 έως το 2008 η Επιστημονική Επιτροπή του έργου «Προστασία, έρευνα & ανάδειξη τριών (3) αρχαίων πόλεων του Νομού Αιτωλοακαρνανίας: Πλευρώνα – Οινιάδες – Πάλαιρος» του Τ.Δ.Π.Ε.Α.Ε., διατηρεί ο κος Λάζαρος Κολώνας, Επίτιμος Γενικός Διευθυντής Αρχαιοτήτων & Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΥΠ.ΠΟ.

Το μνημείο ανήκει στη δικαιοδοσία του Υπουργείου Πολιτισμού και στην αρχαιολογική υπηρεσία αρμόδια για το νομό Αιτωλοακαρνανίας (ΛΣΤ΄ Ε.Π.Κ.Α. Μεσολογγίου).

38.413971°

21.408593°