Πρόσκληση ενδιαφέροντος για συμμετοχή στο διαγωνιστικό μέρος του προγράμματος «Ακούμε τους Νέους 2025»
«ΕΒΡΟΣ-ΜΕΤΑ». Ξεκινά η υλοποίηση της Ολοκληρωμένης Χωρικής Επένδυσης του Έβρου
ΕΥΒΟΙΑ ΜΕΤΑ: Επελέγη ο ανάδοχος για τον νέο μεγάλο οδικό άξονα Στροφυλιά – Ιστιαία
ΕΥΒΟΙΑ ΜΕΤΑ: Ξεκίνησε η αναδάσωση με μαύρη πεύκη για το Νέο Δάσος στην περιοχή αρμοδιότητας του Δασαρχείου Λίμνης
Το Ίδρυμα Μποδοσάκη παρουσιάζει το Σχέδιο Δράσης για την Κοινωνία των Πολιτών στην Ελλάδα
Από την Ε’ Γενική συνέλευση του σωματείου “ΔΙΑΖΩΜΑ” την Κυριακή 7 Οκτωβρίου 2012 στο χώρο του Παλαιού Ελαιουργείου της Ελευσίνας.
Παρουσίαση – ομιλία του Αντιπροέδρου του Δ.Σ. του Διαζώματος καθηγητή κ. Πέτρου Θέμελη.
ΔΙΑΖΩΜΑ-ΕΛΕΥΣΙΝΑ, 7-10-2012
Από τα έργα του 2ου, κυρίως του 3ου ΚΠΣ, αλλά και του εν εξελίξει ΕΣΠΑ προέκυψαν και προκύπτουν ιδιαίτερα σημαντικές υποδομές σε επισκέψιμους αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και Μουσεία, η συντήρηση και λειτουργία των οποίων απαιτεί τη χάραξη νέας στρατηγικής και τον σχεδιασμό του κατάλληλου θεσμικού πλαισίου για την «διατήρηση των κεκτημένων και στην μετά ΕΣΠΑ εποχή».
Για να χαραχθεί νέα στρατηγική και να σχεδιασθεί νέο θεσμικό πλαίσιο απαιτείται, νομίζω, καταρχήν να κατανοήσουμε, πολιτεία, τοπικές αρχές, πολίτες, αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, μηχανικοί, συντηρητές, κ.ά. ότι όλοι είμαστε συνυπεύθυνοι για την προστασία και την ομαλή λειτουργία των αρχαιολογικών χώρων, των μνημείων γενικώς καθώς και των μουσείων. Έχουμε υποχρέωση να μετακινηθούμε από τη νοοτροπία των ιδιοκτητών (του παρελθόντος) στο αίσθημα της συλλογικής ευθύνης για το παρελθόν.[1]
Οι ριζικές αλλαγές που συντελούνται στο σύγχρονο κόσμο τις τελευταίες δεκαετίες έχουν προκαλέσει συζητήσεις που οδηγούν στην υιοθέτηση νέων μεθόδων όσον αφορά στη στρατηγική αντιμετώπισης του μνημειακού πλούτου και στην αλλαγή του χαρακτήρα των αρχαιολογικών χώρων και των μουσείων, στοχεύουν σε διάλογο με το ευρύ κοινό, αναλαμβάνοντας παιδευτικό, κοινωνικό και πολιτιστικό ρόλο. Αναπτύσσονται νέες τάσεις με στόχο να καταστήσουν τους χώρους και τα μουσεία λειτουργικά, φιλικά, αυτοδιοικούμενα και αυτάρκη.
H νέα διεθνής οπτική απαιτεί επανεξέταση όλων των προϊόντων και των υπηρεσιών στον τομέα του πολιτισμού που παρέχονται από το κράτος και αναζήτηση αποδοτικότερων μεθόδων για τη διανομή τους, απαιτεί τη χάραξη ενός νέου σχεδίου διαχείρισης. Το σχέδιο αυτό μπορεί να εννοηθεί ως ένα πλάνο εργασίας (working instrument) για την ιεράρχηση και την προώθηση μιας σειράς ενεργειών που στοχεύουν στην προστασία, την αποκατάσταση, την ανάδειξη των μνημείων, την υποδειγματική λειτουργία και την αυτοδιοίκηση ενός αρχαιολογικού χώρου και ταυτόχρονα στη συμβολή του στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής όπου βρίσκεται.
Πιστεύω ότι μείζονες χώροι και μουσεία οφείλουν να εξασφαλίζουν τη βιωσιμότητά τους χωρίς συνεχείς κρατικές επιχορηγήσεις, να γίνουν ανταγωνιστικά, να παρέχουν υπηρεσίες ανταποκρινόμενες στις προσδοκίες ενός απαιτητικού και ποικιλόμορφου κοινού, να μεριμνούν για την αύξηση των εσόδων τους, να διαχειρίζονται τα του οίκου τους με διαφάνεια και υπό τον έλεγχο του κράτους. Οι διευθυντές τους να επιλέγονται με ανοιχτό διαγωνισμό με βάσει εμπειρία, επιστημονικά προσόντα και γνώσεις διαχείρισης (management) και να ενεργούν ως πρόεδροι διοικητικών συμβουλίων για ορισμένο χρονικό διάστημα.
Πέρα από την άποψή μου για την υιοθέτηση από την Πολιτεία ενός νέου μοντέλου διαχείρισης καταρχήν των μείζονος σημασίας και μεγάλης επισκεψιμότητας αρχαιολογικών χώρων και των μουσείων που συνοπτικά ανέφερα, νομίζω ότι ορισμένοι αρχαιολογικοί χώροι που καλύπτουν την έκταση μιας ολόκληρης πόλης, για παράδειγμα το Δίον, η Νικόπολις, καθώς και καστροπολιτείες όπως η Μεθώνη, η Πύλος, το Χλεμούτζι (που αποτελεί ήδη παράδειγμα προς μίμηση), θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως ανοικτά μουσεία με την έννοια της παραμονής ορισμένων επιλεγμένων χαρακτηριστικών ευρημάτων κατά χώραν, μέσα στο αποκατεστημένο αρχιτεκτονικό και φυσικό περιβάλλον τους και όχι της βίαιης απόσπασης, της μεταφοράς και του εγκλεισμού τους σε Μουσεία. Με την απομάκρυνσή του συνόλου των ευρημάτων από τον φυσικό τους χώρου διασπάται αναπόφευκτα η λειτουργική, η ιστορική, η κοινωνική και η αισθητική-καλλιτεχνική συνάφεια περιέχοντος και περιεχομένου, με αποτέλεσμα και τα αρχιτεκτονήματα να απομένουν γυμνά και εν πολλοίς ακατανόητα και τα τέχνεργα να καταντούν συλλεκτικά αντικείμενα σε βιτρίνες, όπως τα εκθέματα των περισσότερων ανά τον κόσμο μουσείων, τα οποία αποτελούν προϊόντα αρπαγής, εμπορίας ή αρχαιοκαπηλίας. Με τον τρόπο αυτό θα αποφεύγαμε, εν μέρει τουλάχιστον, το τεράστιο πρόβλημα της ανέγερσης ορισμένων νέων μουσείων, κοστοβόρων, ενεργοβόρων και εκ προοιμίου βλαπτικών για το φυσικό περιβάλλον των μνημείων.
Πέτρος Θέμελης
Οκτώβριος 2012
[1] Μέσα στο πλαίσιο του παγκόσμιου εθνο-τοπίου (ethno-scape) όπου ζούμε.