Η Πέλλα ταξιδεύει… και συναντά τη Βενετία

Αφορμή η έκθεση “Back and Forth: Camino de Santiago, Via Francigena, Via Egnatia” που εγκαινιάστηκε την Πέμπτη 11 Μαΐου 2017 στο αίθριο του Πανεπιστημίου Iuav της Βενετίας και θα παραμείνει ανοιχτή στο κοινό έως την Παρασκευή 9 Ιουνίου 2017. Μια πραγματικά ευτυχή συγκυρία για την περιοχή της Πέλλας να κάνει γνωστά τα μνημεία και τις αρχαιότητές της σε ένα κοσμοπολίτικο κέντρο του Βορρά, που αυτόν τον καιρό φιλοξενεί και την 57η Μπιενάλε Τέχνης, με τον καλλιτεχνικό κόσμο να συρρέει από όλα τα σημεία του ορίζοντα.

Πρόκειται για μια έκθεση διττή, με αναφορές στο μακρινό παρελθόν και αναγωγές στο μέλλον. Το εργαστήριο «Ιστορικά Μονοπάτια» του παραπάνω Πανεπιστημίου της Βενετίας μας υπενθυμίζει τις διαδρομές του, από το 1999/2000 μέχρι και σήμερα, κατά μήκος των αρχαίων οδών Via Appia (που ένωνε τη Ρώμη με το Μπρίντιζι και κατ’ επέκταση τη Ρώμη με την Εγνατία Οδό), Via Francigena (τον συνεκτικό κρίκο κατά τον Μεσαίωνα της Ρώμης με τη Γαλλία και τον Βορρά) και Camino de Santiago (του πιο σημαντικού μεσαιωνικού δρόμου, που συνέδεε την Ιταλία με την Ισπανία, αυτόν που ακολουθούσαν οι προσκυνητές για να επισκεφθούν τον καθεδρικό ναό του Αγίου Ιακώβου στο Santiago de Compostela στη ΒΔ Ισπανία, όπου σύμφωνα με την παράδοση θάφτηκαν τα λείψανα του αποστόλου). Χάρη σε ένα τεράστιο αρχείο εργασίας του Πολιτιστικού Συνδέσμου “FuoriVia”, φωτογραφίες, χάρτες και βίντεο μεταφέρουν την ιστορία περισσότερων των 1.000 φοιτητών που περπάτησαν σε όλη την Ευρώπη όλα αυτά τα χρόνια. Από το 2015 το Πανεπιστήμιο Iuav της Βενετίας και ο Σύνδεσμος “FuoriVia” περπατούν την αρχαία Εγνατία Οδό (Via Egnatia) και συνεργάζονται για την προώθηση της αποκατάστασης του αρχαίου ρωμαϊκού δρόμου που συνέδεε τη Δύση με την Ανατολή. Στοχεύουν να ολοκληρώσουν το εγχείρημα έως το 2019. Το περασμένο καλοκαίρι (2016) ολοκλήρωσαν το τμήμα που διερχόταν από την Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας. Για πρώτη φορά, ινστιτούτα και φορείς ταξιδεύουν και συναντώνται στη Βενετία για να μιλήσουν για τη φημισμένη οδό που κατασκευάστηκε από τους Ρωμαίους γύρω στο 140 π.Χ., για να ενώσει τη Δυτική με την Ανατολική Μεσόγειο. Χάρτες, φωτογραφικό και οπτικοακουστικό υλικό με τις αρχαίες πόλεις, τα μνημεία, τους σταθμούς για τη διανυκτέρευση (mansiones) και την αλλαγή των αλόγων (mutationes), στοιχεία που αναφέρουν τα αρχαία οδοιπορικά (itineraria) και συναντούσαν στο μακρινό τους ταξίδι οι ταξιδιώτες, έρχονται ξανά στο προσκήνιο.

Παράλληλα με τα εγκαίνια της έκθεσης στο αίθριο του Πανεπιστημίου, πραγματοποιήθηκε στον ίδιο χώρο (Aula Magna) Διεθνές Συνέδριο με τίτλο «Εγνατία Οδός και ιστορικές πολιτιστικές διαδρομές: Γέφυρες μεταξύ Ευρώπης και Μεσογείου», στο οποίο συμμετείχαν ομιλητές από την Ελλάδα, την Αλβανία, την Ολλανδία και την Ιταλία. Πρέπει να σημειωθεί ότι μεγάλο μέρος του συνεδρίου επικεντρώθηκε στην Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας, καθώς συμμετείχαν εκπρόσωποι τόσο από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πέλλας όσο και τον Δήμο Πέλλας. Έτσι, όσοι παρακολούθησαν το συνέδριο είχαν τη δυνατότητα να ενημερωθούν πλήρως για την αρχαία οδό στο συγκεκριμένο τμήμα από την εποχή κατασκευής της μέχρι και την Οθωμανική περίοδο. Οι Δρ. Νικόλαος Παππάς και Γιώργος Σταλίδης (Αρχαιολόγοι, εκπρόσωποι της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πέλλας) αναφέρθηκαν στην πορεία της Εγνατίας Οδού κατά μήκος της Περιφερειακής Ενότητας Πέλλας («Δρόμοι και Μνημεία. Η πορεία της Εγνατίας Οδού στην Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας»), ο Δρ. Γεώργιος Σκιαδαρέσης (Αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης) για την πορεία της Εγνατίας κατά την Οθωμανική περίοδο («Η Οθωμανική πόλη των Γιαννιτσών στον άξονα της Εγνατίας Οδού») και οι Μαρία Τριανταφυλλίδου και Αναστασία Σερκελετζή (εκπρόσωποι του Δήμου Πέλλας) για την Οδό μετά την Απελευθέρωση της Μακεδονίας από τους Οθωμανούς το 1912 και τις δυνατότητες αξιοποίησής της από την οικεία δημοτική αρχή («Η Εγνατία Οδός και τα Γιαννιτσά στο πλαίσιο δημιουργίας μιας δημοτικής πολιτιστικής πολιτικής»).

Από την Ελλάδα συμμετείχαν επίσης ο Χαράλαμπος Τσούγγαρης (Αρχαιολόγος του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης), ο οποίος αναφέρθηκε στην πορεία του αρχαίου δρόμου στα όρια της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης («Θεσσαλονίκη και Εγνατία Οδός»), η Θάλεια Βαλκούμα (εκπρόσωπος της «Εγνατία Οδός Α.Ε.»), η οποία έκανε λόγο για τα οφέλη του σύγχρονου ομώνυμου δρόμου («Αυτοκινητόδρομος Εγνατία Οδός: η πύλη προς την Ανατολή, η είσοδος της Δύσης») και η Ευφροσύνη Μπόσκου (εκπρόσωπος του Δήμου Καβάλας), που μίλησε για το πώς η σύγχρονη οδός μπορεί να αποτελέσει μια διεθνή οδική αρτηρία και να συμβάλει στην ανάπτυξη όλων των περιοχών απ’ όπου αυτή διέρχεται («Προς μια βιώσιμη πολιτιστική διαδρομή της Εγνατίας Οδού: από την τοπική στη διακρατική»).

Εκτός από την έκθεση και το διεθνές συνέδριο, πραγματοποιήθηκαν στον χώρο του Πανεπιστημίου και τα ακόλουθα τρία εργαστήρια: «Εξερευνώντας και ανακαλύπτοντας αρχαίες διαδρομές», με επικεφαλής τον Moreno Baccichet (Καθηγητή Αρχιτεκτονικής και Σχεδιασμού), «Σχεδιασμός και αναγέννηση μονοπατιών πεζοπορίας», με υπεύθυνο τον Leonardo Filesi (Καθηγητή Περιβάλλοντος και Εφαρμοσμένης Βοτανικής) και «Λέγοντας ιστορίες, γράφοντας Ιστορία από μια περιοχή και τα περίχωρά της», με τον Angelo Chemin (Καθηγητή Τοπικής Ιστορίας).

Κλείνοντας, είναι σημαντικό να αναφερθεί αυτό που επισημαίνουν και οι διοργανωτές του όλου εγχειρήματος, ότι: «για να αναγεννήσουμε την αρχαία Εγνατία Οδό, θα πρέπει να έχουμε, σαν τον Ιανό, διπλό βλέμμα: βαθύ, όταν ανατρέχουμε στο παρελθόν· οξύ, όταν στρεφόμαστε στο μέλλον»…

Διαβάστε το δημοσίευμα στην ηλεκτρονική του έκδοση στο sharpdialogue.com.