Τα βραβεία Europa Nostra 2019 ανακοινώθηκαν σήμερα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Europa Nostra, που είναι το κορυφαίο ευρωπαϊκό δίκτυο για την πολιτιστική κληρονομιά, ενώ τα βραβεία αυτά αποτελούν τη διάκριση με το μεγαλύτερο κύρος στο συγκεκριμένο πεδίο.
Στον καθηγητή Πέτρο Θέμελη απονέμεται το βραβείο “αφιερωμένης υπηρεσίας” και όπως σημειώνεται στην ηλεκτρονική σελίδα της Europa Nostra, “o καθηγητής Πέτρος Θεμελής είναι αρχαιολόγος που έχει αφιερώσει τη ζωή του στη διατήρηση, ενίσχυση και διαχείριση της αρχαιολογικής κληρονομιάς της Ελλάδας. Ήταν μέλος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Πολιτισμού και είναι ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Ο καθηγητής Πέτρος Θεμελής πραγματοποίησε πολυάριθμες ανασκαφές σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, ανακαλύπτοντας, ερευνώντας και προβάλλοντας σημαντικά αρχαιολογικά μνημεία και ευρύτερα συγκροτήματα. Το πιο αξιοσημείωτο επίτευγμα του είναι η εξερεύνηση, η έρευνα και η διαχείριση των αρχαιολογικών λειψάνων της Μεσσήνης, μιας σημαντικής αρχαίας πόλης στην Πελοπόννησο. Μέσα από συνεχείς εκστρατείες εκσκαφής που πραγματοποιήθηκαν εκεί τα τελευταία 40 χρόνια, ο Καθηγητής Θεμελής κατάφερε να αποκαλύψει την κεντρική περιοχή της Αρχαίας Μεσσήνης και να παρουσιάσει τα κατάλοιπά της με ελκυστικό και κατανοητό τρόπο”.
ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ – ΕΛΛΑΔΑ
Βραβεύτηκε επίσης από την Europa Nostra, στην Ελλάδα, το πρόγραμμα “Μονοπάτια Πολιτισμού”, για το οποίο στην ηλεκτρονική σελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σημειώνονται τα εξής:
“Το Πρόγραμμα «Μονοπάτια Πολιτισμού» είναι ένα ολοκληρωμένο, πολυεπιστημονικό πρόγραμμα επιλογής, συντήρησης, καθαρισμού, σηματοδότησης και σύνδεσης δημόσιων μονοπατιών σε περιοχές ιδιαίτερης περιβαλλοντικής ή πολιτιστικής σημασίας στην Ελλάδα. Η γεωγραφική του έκταση είναι τεράστια, με συνολικά 658 χλμ. αποκατεστημένων περιπατητικών και ποδηλατικών διαδρομών, πολλές από τις οποίες χρονολογούνται στην αρχαία και μεσαιωνική εποχή, σε 13 περιοχές σε ολόκληρη την Ελλάδα. Το πρόγραμμα, που δημιουργήθηκε από την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, υλοποιείται με σχετικά μέτρια επένδυση σε σχέση με τα πολλαπλά, μετρήσιμα οφέλη. Συγκεντρώνει επιστήμονες από πολλούς τομείς (γεωγράφους, αρχαιολόγους, ιστορικούς, δασκάλους, ορνιθολόγους), θεσμικούς παράγοντες και εκπροσώπους των επιχειρηματικών και τουριστικών βιομηχανιών. Το πρόγραμμα, που δημιουργήθηκε σε περίοδο οικονομικής κρίσης για να βοηθήσει την απασχόληση στην επαρχία, διευρύνει την τουριστική περίοδο, δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, βελτιώνει την υγεία και την ποιότητα ζωής των τοπικών πληθυσμών και προβάλλει την παραγωγή τοπικών προϊόντων σε κάθε περιοχή. Το πρόγραμμα έχουν στηρίξει σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας: το Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντη, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, ο Φωκίων Ποταμιάνος & η οικογένειά του, το Ελληνικό Πολιτιστικό Κέντρο στο Παρίσι, η εκστρατεία πληθοπορισμού “Walk with me”, το Ίδρυμα Κωνσταντίνος Κ. Μητσοτάκης, η Φθιωτική Αναπτυξιακή, η AEGEAN, η εταιρεία ELMIN και ο Λόρδος Butler. Στη Νάξο το χρηματικό έπαθλο του Βραβείου της ΕΕ για την Πολιτιστική Κληρονομιά / Βραβείο Europa Nostra για την αποκατάσταση του ναού της Αγ. Κυριακής χρησιμοποιήθηκε για τη χρηματοδότηση των διαδρομών στην περιοχή.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την εφαρμογή του προγράμματος είναι ένα γραπτό αίτημα από τους φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης -Περιφέρειες ή/και Δήμους- οι οποίοι προσφέρουν την πολύτιμη στήριξή τους (συνήθως σε είδος / εργασία) ως την ολοκλήρωση τού έργου και στη συνέχεια αναλαμβάνουν την συντήρησή του.
Οι προσπάθειες και η συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων αποτελούν το κλειδί για την επιτυχία του έργου. Σχολεία, νέοι και εθελοντές από όλη την Ελλάδα καλούνται, συχνά μέσω σεμιναρίων και παρουσιάσεων, να χρησιμοποιήσουν τις διαδρομές και να τις συμπεριλάβουν σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες. «Υιοθετώντας» ένα από τα μονοπάτια, εμπλέκονται ενεργά με την ιστορία, τη συντήρηση και τις δραστηριότητες των πεζοπορικών διαδρομών. “Το έργο έχει μια μεγάλη κοινοτική βάση που περιλαμβάνει πολλούς τοπικούς δήμους και τοπικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.”, σημειώνει η κριτική επιτροπή. “Υπογραμμίζεται η σημασία της συντήρησης των διαδρομών από την πλευρά της τοπικής κοινωνίας και ενισχύεται η συμβολή της στην οικονομική βιωσιμότητα και την ανάπτυξη της τοπικής επιχειρηματικότητας”. Τα μελλοντικά σχέδια του προγράμματος περιλαμβάνουν μεγαλύτερη συμμετοχή του κοινού, και ιδιαίτερη έμφαση σε παιδιά με πάθηση του αυτιστικού φάσματος (ASC), καθώς η έρευνα έχει δείξει ότι μπορούν να επωφεληθούν σε μεγάλο βαθμό από πεζοπορικές δραστηριότητες.
Τα «Μονοπάτια Πολιτισμού» αποτελούν εξαιρετικό παράδειγμα ενσωμάτωσης της πολιτιστικής κληρονομιάς και του φυσικού τοπίου. Όπως ανέφερε η κριτική επιτροπή: “Το έργο συνδυάζει τη φιλοσοφία της ευεξίας με την ιστορία, την πολιτιστική κληρονομιά, τη βιοποικιλότητα και το τοπίο και υπογραμμίζει σημαντικούς δεσμούς μεταξύ του πολιτισμού και της φύσης. Γίνεται αναφορά στην παλαιά παράδοση εμπειρίας του τοπίου με τα πόδια, σε αντίθεση με τα σύγχρονα μέσα κινητικότητας, ενώ τα μνημεία / τοπόσημα κατά μήκος των μονοπατιών επιλέγονται προσεκτικά ώστε να καταστεί δυνατή η ταυτόχρονη εξερεύνηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και της φύσης. Οι διάφορες πλευρές πτυχές του υλικού και άυλου πλούτου της πολιτιστικής κληρονομιάς βιώνονται σε μια ολιστική προσέγγιση των πολιτιστικών τοπίων”.
