Το αναπτυξιακό στοίχημα της Ηπείρου με «εφαλτήριο» τα… Αρχαία Θέατρα

του Παναγιώτη Δ. Υφαντή

Οι προσπάθειες να εκτοξευθεί η τουριστική κίνηση και η ροή εσόδων στην περιοχή. Το πολλαπλό στοίχημα ανάδειξης και διασύνδεσης των μνημείων με τις επιχειρήσεις και την απασχόληση. Το cluster επιχειρήσεων και τα σχέδια για νέα τοπικά προϊόντα.

Με «κλειδί» την πρωτοποριακή -σε ευρωπαϊκό επίπεδο- «Πολιτιστική Διαδρομή στα Αρχαία Θέατρα της Ηπείρου» επιχειρεί να ξεκλειδώσει την πόρτα του μέλλοντός της η πιο φτωχή (με κριτήριο συμβολής στο ΑΕΠ) από τις 13 Περιφέρειες της χώρας.

Πρόκειται για την Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση (ΟΧΕ) «Πολιτιστική Διαδρομή στα Αρχαία Θέατρα της Ηπείρου», η οποία, επί της ουσίας, αποτελεί το μεγαλύτερο αναπτυξιακό στοίχημα των τελευταίων δεκαετιών για την Ήπειρο καθώς στοχεύει να αναδείξει με καινοτόμο τρόπο τα μνημεία, συνδέοντάς τα με τη ζωή των τοπικών κοινωνιών, την επιχειρηματικότητα και την απασχόληση.

Πρόκειται για ένα στρατηγικό σχέδιο με το οποίο η Ήπειρος καινοτομεί σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο καθώς είναι η πρώτη φορά που προσεγγίζεται ολιστικά η ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς μιας περιοχής και η αξιοποίησή της ως εργαλείο ανάπτυξης που θα δημιουργεί ζήτηση για προϊόντα και υπηρεσίες, νέες θέσεις απασχόλησης και θα παράγει έσοδα για μια από τις φτωχότερες γεωγραφικές περιοχές της Ευρώπης.

Το πρωτοποριακό πρόγραμμα εκπονήθηκε από την Περιφέρεια Ηπείρου σε συνεργασία με το Σωματείο «Διάζωμα» που επικεντρώνεται στην ανάδειξη των αρχαίων θεάτρων και προσέλκυσε αμέσως το ενδιαφέρον της Κομισιόν. Είναι χαρακτηριστικό πως εξασφάλισε από το 2013 το πράσινο φως του αρμόδιου επιτρόπου για να προ ενταχθεί στα έργα της Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020, πριν καν ενταχθεί το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ήπειρος 2014-2020».

«Ήταν στρατηγική μας απόφαση να επενδύσουμε στην ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και τον τουρισμό προκειμένου η Ήπειρος να αποκτήσει ισχυρή ταυτότητα που θα της επιτρέψει να αλλάξει σελίδα αξιοποιώντας την κορυφαία ποιότητα των προϊόντων του πρωτογενή τομέα, το μοναδικό φυσικό περιβάλλον, τους αρχαιολογικούς χώρους και τα αρχαία θέατρα» λέει ο Περιφερειάρχης Ηπείρου Αλέξανδρος Καχριμάνης.

Έτσι, σε δύσκολους καιρούς η Περιφέρεια Ηπείρου αποφάσισε να επενδύσει το 1/10 (31 εκατ. ευρώ) του Επιχειρησιακού της Προγράμματος 2014-2020 στον Πολιτισμό και τον τουρισμό, για να αποτελέσουν τους βασικούς «νευρώνες» σε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο με το οποίο η Ήπειρος θα επιχειρήσει να αλλάξει τη μοίρα της.

Μια αναπτυξιακή επιλογή η οποία φάνταζε μονόδρομος για μια περιοχή όπως η Ήπειρος η οποία:

· Είναι από τις πιο αραιοκατοικημένες Περιφέρειες της χώρας με πληθυσμό 336.856 (3,1% του πληθυσμού της Ελλάδας) και πυκνότητα 36,6 κατοίκων ανά τετ. χιλ. ή 10 φορές λιγότερο από τη Σαντορίνη η οποία «βουλιάζει» τα καλοκαίρια.

· Είδε τον πληθυσμό της να μειώνεται σημαντικά σε δύο από τις περιοχές που διατρέχει η διαδρομή: Δήμος Δωδώνης -7,6%, Δήμος Γητάνων -17,5% από το 2001 μέχρι το 2011 όταν και πραγματοποιήθηκε η πιο πρόσφατη απογραφή της ΕΛΣΤΑΤ.

· Αντιπροσωπεύει μόλις το 2,2% του ΑΕΠ της χώρας με κατά κεφαλή ΑΕΠ των κατοίκων της 14.000 Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης (ΜΑΔ), ουραγός μαζί με την Ανατολική Μακεδονία-Θράκη.

· Βλέπει τον πληθυσμό της να γερνάει: το 2011 σε κάθε 100 κατοίκους εργάσιμης ηλικίας αντιστοιχούσαν 58,2 άτομα οικονομικά εξαρτημένα (κυρίως ηλικιωμένοι και παιδιά)

· Η ανεργία (στοιχεία Eurostat 2015) έφθανε το 24,7% με το ποσοστό των άνεργων γυναικών να διαμορφώνεται στο 29% ενώ δεν έβρισκαν δουλειά 6-10 νέους (58,6%) ηλικίας 15-24 ετών.

· Αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα στην υποστήριξη της αναπτυξιακής της πορείας καθώς 3 στους 10 απασχολούμενους έχουν ολοκληρώσει μόνο την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, 4 στους 10 τη δευτεροβάθμια ενώ 30,3% είναι πτυχιούχοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Η επιλογή των Αρχαίων Θεάτρων
Ο πρόεδρος του σωματείου «Διάζωμα» και επί σειρά ετών υπουργός Σταύρος Μπένος εξηγεί γιατί επιλέχθηκαν τα Αρχαία Θέατρα για να αποτελέσουν την πολιτιστική διαδρομή που φιλοδοξεί να αφυπνίσει όχι μόνο τουριστικά αλλά συνολικά τον κοιμώμενο παραγωγικό γίγαντα στο βορειοδυτικό άκρο της χώρας.

«Ισχύει η θεωρία του δέντρου. Πρώτα δημιουργείται ο ισχυρός κορμός και στη συνέχεια τα κλαδιά και τα φύλλα. Στην επιλογή να αποτελέσουν τα Αρχαία Θέατρα τον κορμό της πολιτιστικής διαδρομής βοήθησε το γεγονός πως βρίσκονται κατανεμημένα ιδανικά και στις τέσσερις περιφερειακές ενότητες της Ηπείρου Άρτας, Θεσπρωτίας, Ιωαννίνων, Πρέβεζας» σημειώνει ο Στ. Μπένος.

Η μεγαλύτερη καινοτομία του προγράμματος, σύμφωνα με τους εκπροσώπους της περιφέρειας Ηπείρου και του «Διαζώματος» είναι το γεγονός πως δημιούργησε πρωτόγνωρες για τα ελληνικά δεδομένα συνέργειες καθώς συνεργάζονται σαυτό ο δημόσιο τομέας (Περιφέρεια Ηπείρου), ένα σωματείο όπως το «Διάζωμα» που ενσωματώνει κορυφαίες π[προσωπικότητες και εταιρικά μέλη, Πανεπιστήμια, κορυφαίοι Έλληνες και ξένοι μελετητές, φορείς, μεγάλες και μικρές επιχειρήσεις αλλά και μεμονωμένοι πολίτες.

Σύμφωνα με τον Αντιπεριφερειάρχη της Περιφερειακής Ενότητας Πρέβεζας και υπεύθυνο Τουρισμού της Περιφέρειας Ηπείρου Στράτο Ιωάννου, η πολιτιστική διαδρομή αποτελεί ένα καινοτόμο πρόγραμμα διεθνούς εμβέλειας που αναδεικνύει την αίγλη των αρχαίων μνημείων με όλους τους σύγχρονους τρόπους και τα αξιοποιεί ως πυρήνες ενός νέου τουριστικού προϊόντος που θα φέρει στην περιοχή επισκέπτες από διαφορετικές χώρες, κοινωνικές και οικονομικές ομάδες και θα εξασφαλίσει ροή εσόδων για πολλά χρόνια.

Η Διαδρομή
Η Πολιτιστική Διαδρομή περιλαμβάνει:

· Και τις 4 Περιφερειακές Ενότητες της Ηπείρου (Άρτας, Θεσπρωτίας, Ιωαννίνων, Πρέβεζας)

· 5 αρχαιολογικούς χώρους που περιλαμβάνουν ισάριθμα αρχαία θέατρα: Δωδώνης (Δήμος Φιλιατών Ιωάννινα), Αμβρακία (Άρτα), Νικόπολη και Κασσώπη (Πρέβεζα), Γήτανα (Θεσπρωτία)

· 9 αρχαίους χώρους θέασης

· Διατρέχει διαδρομή 344 χλμ. και

· 2.300 χρόνια ιστορίας

Στις περιοχές των Δήμων που διατρέχει η Πολιτιστική Διαδρομή ζουν 92.302 κάτοικοι (ΕΛΣΤΑΤ 2011) ή το 27,4% του συνολικού πληθυσμού της Ηπείρου. Στις ίδιες περιοχές δραστηριοποιούνται 7.832 επιχειρήσεις αντιπροσωπεύοντας το 26% των επιχειρήσεων που είχαν έδρα την Ήπειρο.

Το σχέδιο προβλέπει πως τα αρχαία θέατρα στα οποία βρίσκονται σε εξέλιξη έργα ανάδειξης και διαμόρφωσης υποδομών πρόσβασης και υποδοχής επισκεπτών θα αποτελέσουν την αφορμή για να γνωρίσουν οι ταξιδιώτες όλους τους κρυμμένους θησαυρούς της Ηπείρου: μοναδικές περιοχές φυσικού κάλλους και εθνικούς δρυμούς όπως το Φαράγγι Βίκου-Αώου ή των Τζουμέρκων, υδροβιότοπους όπως τη λιμνοθάλασσα του Αμβρακικού, ποτάμια όπως ο Αώος, ο Βοϊδομάτης, ο Άραχθος και ο Καλαμάς, τα εκπληκτικά πετρόκτιστα γεφύρια της, συμπλέγματα χωριών όπως το Ζαγόρι με τη μοναδική παραδοσιακή αρχιτεκτονική τους, λίμνες και δρακόλιμνες, το εκπληκτικό τοπίο της Λίμνης των Ιωαννίνων και την καστρόπολη του Ιτς Καλέ με το ολοκαίνουργιο μοντέρνο μουσείο αργυροτεχνίας, τα διάσπαρτα βυζαντινά μνημεία που είναι η αιτία για να θεωρείται ο Μυστράς του Βορρά αλλά και οι παραλίες της στις ακτές του Ιονίου. Όλα αυτά σε συνδυασμό με την μοναδική γαστρονομία της ηπείρου και υπό τους ήχους της παγκόσμιας γνωστής μουσικής της παράδοσης (δεξιοτέχνες του κλαρίνου, πολυφωνικά σύνολα).

Όλα τους μνημεία φύσης και Πολιτισμού τα οποία συμπεριλαμβάνονται στον φάκελο που συγκροτεί η Περιφέρεια Ηπείρου ώστε να ενταχθούν στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ.

Τέσσερις πυλώνες
Η Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση της Πολιτιστικής Διαδρομής οργανώνεται σε τέσσερις βασικούς πυλώνες:

1. Υποδομές: Αρχαιολογικές (έργα αποκάλυψης, αναστήλωσης, ανάδειξης των αρχαίων θεάτρων) και όλες τις άλλες.

Για την επιτάχυνση των έργων η Περιφέρεια έχει εντάξει στο δικό της πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων έργα που αφορούν σε έργα πρόσβασης στους αρχαιολογικούς χώρους και υποδοχής επισκεπτών (διαμόρφωση πάρκινγκ, πωλητήρια και εντευκτήρια)

2. Αξιοποιούνται όλοι οι σύγχρονοι τρόποι ανάδειξης και προώθησης των μνημείων.

– Οργανώνεται ψηφιακά η Διαδρομή με τη χρήση ψηφιακών δεδομένων (ψηφιακές φωτογραφίες, βίντεο και χάρτες υψηλής ανάλυσης) και εφαρμογών εικονικής περιήγησης.

Στο πλαίσιο αυτό η Περιφέρεια Ηπείρου κατάκτησε μια ακόμα πρωτιά αφού έγινε η πρώτη στην Ελλάδα που προκήρυξε έργο για τη δημιουργία ψηφιακών εφαρμογών για την ανάδειξη του Πολιτισμού.

– Αξιοποιείται το σύγχρονο Μάρκετινγκ για την προώθηση των Μνημείων. Η Διαδρομή διαθέτει, ήδη, λογότυπο και ιστοσελίδα στην οποία ο επισκέπτης θα έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει τη δική του διαδρομή και να την «ανεβάσει» στον ιστότοπο ώστε να την χρησιμοποιούν και άλλοι.

3. Ο τρίτος καινοτομικός πυλώνας αφορά στη συγκρότηση ενός cluster επιχειρήσεων οι οποίες θα συνδέσουν τα προϊόντα τους με την Πολιτιστική Διαδρομή. Έχουν δημιουργηθεί τοπικά σύμφωνα ποιότητας με 7 κριτήρια που θα πρέπει να πληρούν οι επιχειρήσεις προκειμένου να ενταχθούν στο cluster, αποκτώντας ταυτόχρονα το δικαίωμα να χρησιμοποιούν και το λογότυπο της διαδρομής.

Ήδη, 50 επιχειρήσεις έχουν καταθέσει αίτημα ένταξης στο cluster το οποίο το αμέσως επόμενο διάστημα θα αποκτήσει το πρώτο του Δ.Σ.

Σύμφωνα με τον Περιφερειάρχη Ηπείρου Αλ. Καχριμάνη, στόχος είναι να τυποποιηθούν προϊόντα κορυφαίας ποιότητας, ονομασίας προέλευσης, εμπνευσμένα από τα αρχαία θέατρα δημιουργώντας ένα νέο δυναμικό χαρτοφυλάκιο προϊόντων της Ηπείρου.

Πρώτη προτεραιότητα αποτελεί η τυποποίηση κτηνοτροφικών προϊόντων που θεωρούνται κορυφαίας ποιότητας. Ο ίδιος έθεσε ως στόχο την αξιοποίηση των 5.000 αρωματικών φυτών που διαθέτει η Ήπειρος και αποτελούν έναν από τους ανεκμετάλλευτους θησαυρούς της.

Υπενθυμίζεται πως τα 2/3 των εξαγωγών της Ηπείρου είναι τρόφιμα και κυρίως γαλακτοκομικά προϊόντα. Ταυτόχρονα αποτελεί έναν από τους βασικούς παραγωγούς προϊόντων ιχθυοκαλλιέργειας (αντιπροσωπεύει το 15% της παραγωγής θαλάσσιων ιχθυοκαλλιεργειών) ενώ είναι πρώτη στην Ελλάδα στις υδάτινες ιχθυοκαλλιέργειες στα αναρίθμητα ιχθυοτροφεία που διαθέτει στο εκτεταμένο δίκτυο λιμνών και ποταμών της.

4. Ο τέταρτος πυλώνας αφορά τη συγκρότηση της αναπτυξιακής εταιρείας «Ήπειρος .Α.Ε» η οποία θα αναλάβει τη διασύνδεση της Πολιτιστικής Διαδρομής με τις επιχειρήσεις.

Πρόκειται, ουσιαστικά, για τον Φορέα που θα αποτελέσει την οργάνωση και διαχείριση της Ηπείρου ως ενιαίου τουριστικού προορισμού (Destination Management Organisation-DMO).

Το αναπτυξιακό στοίχημα της Ηπείρου με «εφαλτήριο» τα… Αρχαία Θέατρα – euro2day.gr