Δίον: Η έκπληξη του βορρά

Μαγεύτηκα κι εγώ από την ασυνήθιστη ομορφιά του ιερού τόπου του βασιλιά των θεών, όπου ο Φίλιππος Β΄ πανηγύρισε με μεγαλοπρέπεια την άλωση και την καταστροφή της Ολύνθου και ο γιος του, ο Μέγας Αλέξανδρος, προσέτρεξε στον Δία ζητώντας τη συνδρομή του καθώς προετοιμαζόταν για την εκστρατεία του στην Ασία. Εδώ, κυρίως μετά τον 5ο αιώνα π.Χ., οι Μακεδόνες βασιλείς οργάνωναν τα Εν Δίω Ολύμπια, μια γιορτή προς τιμήν των μουσών, εμπλουτισμένη με λαμπρούς θεατρικούς και αθλητικούς αγώνες.

Στην ανατολική πλευρά, όπου βρίσκεται και το Ιερό της Ίσιδας, συγκεντρώνεται ο μεγαλύτερος όγκος των ανασκαφικών ευρημάτων, που αποκαλύπτουν σημαντικά στοιχεία για την αρχαία πόλη. Τείχη, δημόσια λουτρά, ωδεία, ένα υδραγωγείο, οικίες και επαύλεις σχημάτιζαν ένα μεγάλο πολεοδομικό συγκρότημα. Στο νότιο τμήμα δεσπόζει η έπαυλη του Διονύσου, που άρχισε να ανασκάπτεται το 1982. Στην αίθουσα συμποσίων διασώθηκε ακέραιο ένα ψηφιδωτό περίπου 100 τ.μ., στο οποίο απεικονίζεται ο Διόνυσος να βγαίνει μέσα από τα κύματα πάνω στο άρμα του, που σέρνουν δύο θαλάσσιοι πάνθηρες. Σήμερα βρίσκεται στην Αρχειοθήκη του Δίου, απέναντι από το Αρχαιολογικό Μουσείο.

Αν ωστόσο για την περιήγηση στην ιερή πόλη των Μακεδόνων, η οποία μετά τον 5ο αιώνα μ.Χ. αφανίστηκε λόγω σεισμών, απαιτούνται τουλάχιστον πέντε ώρες, για την επίσκεψη στο μουσείο αρκεί μία. Ουσιαστικά το μουσείο, που ανεγέρθηκε το 1983, λειτουργεί συμπληρωματικά προς τον αρχαιολογικό χώρο και χωρίζεται σε τρία επίπεδα. Στο υπόγειο κυριαρχεί το υπόκαυστο, το σύστημα που δείχνει πώς θερμαίνονταν τα ρωμαϊκά λουτρά (θέρμες), όπου ζεστός αέρας κυκλοφορούσε κάτω από τα δάπεδα και ανάμεσα σε διπλούς τοίχους.

Στη μεγάλη αίθουσα του ισογείου, προσβάσιμη για άτομα με κινητικά προβλήματα, παρουσιάζονται τμηματικά ευρήματα από τις μεγάλες θέρμες, τα ιερά της Ίσιδας και της Δήμητρας και τα νεκροταφεία του Δίου. Τα εκθέματα είναι πολλά, ωστόσο ξεχωρίζουν ο ταφικός βωμός με την παλαιότερη έως τώρα επιγραφή του Δίου, του Θεότιμου Παρμένωνος του 5ου αιώνα π.Χ., το χαριτωμένο άγαλμα της Υπολυμπιδίας Αφροδίτης, η οποία έχει μαζεμένα τα μαλλιά της, και η ερμαϊκή στήλη του Ερεννιανού, ένα αριστουργηματικό πορτρέτο του 3ου αιώνα μ.Χ.

Ο αρχαιολογικός χώρος και το μουσείο του Δίου είναι ανοιχτά καθημερινά εκτός Τρίτης από τις 08.30 έως τις 15.30. Η είσοδος κοστίζει 4 ευρώ. Για πληροφορίες: τηλ. 23510-53484 και 23510-53206. Από 1η Απριλίου ισχύει διευρυμένο θερινό ωράριο και διαφορετική τιμή εισιτηρίου. 

Φύση για όλους

Ολόκληρη η περιοχή γύρω από το Δίον προσφέρεται για φυσιολατρικές δραστηριότητες, από αναβάσεις για προχωρημένους και περιπετειώδεις καταβάσεις φαραγγιών (canyoning) μέχρι εύκολες πεζοπορίες. Συναντήσαμε τον έμπειρο συνοδό βουνού της Trekking Hellas Σάκη Πιτένη στην αρχή του μονοπατιού για το καταφύγιο της Κορομηλιάς, το οποίο συνεχίζει ως το καταφύγιο της Πετρόστρουγκας. Σκοπός μας ήταν να μας ξεναγήσει στο ρέμα του Ορλιά, δυτικά του Δίου.

Κατηφορίζουμε μια σύντομη διαδρομή με ψιλές πέτρες και λίγο μετά την ξύλινη σήμανση που γράφει «2ος καταρράκτης», βρισκόμαστε μπροστά σε μια αρκετά μεγάλη βάθρα, βάθους τριών-τεσσάρων μέτρων, με κρυστάλλινα νερά, που το καλοκαίρι είναι ό,τι πρέπει για μια αναζωογονητική βουτιά. Τριγύρω μας, κυρίως φτελιές, κουμαριές, κέδροι και βράχοι. Ο μόνος ήχος που ακούγεται είναι η πτώση του νερού με σταθερό τέμπο.

Μαζί με τους αναρριχητές Χρύσα Ελένογλου και Στέλιο Κυρίτση σταθμεύουμε το αυτοκίνητό μας στους Μύλους, στην επάνω μεριά του Λιτοχώρου. Από εδώ, σε υψόμετρο 350 μ., ξεκινάει τμήμα του ευρωπαϊκού μονοπατιού Ε4, που καταλήγει στην κορυφή του Ολύμπου, τον Μύτικα, περνώντας από τη θέση Πριόνια, την καρδιά του Εθνικού Δρυμού και το καταφύγιο «Σπήλιος Αγαπητός». Η κοπιαστική διαδρομή με τα πολλά ανεβοκατεβάσματα μέχρι τα Πριόνια, διάρκειας πέντε-έξι ωρών, ακολουθεί τη χαράδρα του Ενιπέα, του ποταμού που στα νερά του λουζόταν η Λητώ, η μητέρα του Απόλλωνα και της Άρτεμης. Συναντάμε μια πινακίδα με οδηγίες ασφαλούς πεζοπορίας και, αντί να στρίψουμε αριστερά για το Ε4, συνεχίζουμε ευθεία.

Περπατώντας για ένα τέταρτο πάνω σε τσιμενταύλακες, κάτω από τους οποίους περνάει το νερό που τροφοδοτεί το μισό Λιτόχωρο, ανάμεσα σε κουμαριές και κέδρους, ακούμε τον φουσκωμένο ποταμό, τα πυκνά κελαηδίσματα και τον απρόσμενο θόρυβο από ένα κοντινό πεδίο βολών. Φτάνουμε στον Βύθο. Ο Στέλιος και η Χρύσα φορούν τον απαραίτητο εξοπλισμό, πουδράρουν τα χέρια τους και αρχίζουν εναλλάξ την top rope αναρρίχηση. Με φόντο τις επιβλητικές κορυφές του Μύτικα και του Στεφανιού, δίπλα από μια γλυστροκουμαριά που κρεμόταν στο κενό, σκαρφαλώνουν σαν σε προπόνηση.

Πράγματι, ο συγκεκριμένος βράχος ενδείκνυται για αρχάριους, σε αντίθεση με την απέναντι πλαγιά που σου κόβει την ανάσα με την απότομη κλίση της στα 900 μ. Η Ζηλνιά, η ράχη δηλαδή που υψώνεται δυτικά του Λιτοχώρου και προσφέρεται για παραδοσιακή αναρρίχηση, μαζί με την αντικρινή κορυφή, την Γκόλνα, σχηματίζουν τη φυσική είσοδο στο φαράγγι του Ενιπέα. Αφήνοντας για λίγο τους αναρριχητές, προσπερνώ το καντηλάκι του Αγίου Γεωργίου και καταλήγω στην πρώτη βάθρα του ποταμού. Μια πινακίδα απαγορεύει το μπάνιο. Φυσάει δυνατά, τα κλαδιά των κέδρων κουνιούνται πέρα δώθε, λες και με αποχαιρετούν.

Στην Τοπόλιανη, τέσσερα χιλιόμετρα νότια του Λιτοχώρου, από το 2018 λειτουργεί στο κτήμα Ιπποκρήνη το Olympus Horse Riding Club. Σε μια έκταση 7,5 στρεμμάτων με θέα μέχρι τη Χαλκιδική, η εκπαιδεύτρια Άννη Καπετανάκη, με ειδίκευση από την Ελληνική Εταιρεία Θεραπευτικής Ιππασίας, μεταφέρει σε μικρούς και μεγάλους την αγάπη της για τα άλογα και ταυτόχρονα αναλαμβάνει περιπτώσεις αυτισμού και κατάθλιψης. Το πρωινό που την επισκεπτόμαστε, το μικρό ξύλινο σαλέ της μοσχοβολάει τσάι. Την ακολουθούμε στο κτήμα, όπου φιλοξενούνται συνολικά δώδεκα άλογα, και εκεί μας περιμένει η πιο ευχάριστη έκπληξη. Δεν είναι άλλη από το αγαπημένο αλογάκι των παιδιών, τον Ορφέα…

Για πεζοπορία: Trekking Hellas Όλυμπος, τηλ. 6974-301684, trekking.gr, από 40 ευρώ το άτομο για γκρουπ 4 ατόμων.
Για αναρρίχηση: Οlympos Indoor & Outdoor Activities, Χρύσα Ελένογλου: τηλ. 6944-780563 και Στέλιος Κυρίτσης: 6942-587533, 40 ευρώ το άτομο για επίπεδο αρχαρίων. Ιδανικά το γκρουπ να είναι μέχρι 4 άτομα. Απαιτούνται αναρριχητικά παπούτσια (κόστος ενοικίασης από 20 ευρώ).
Για ιππασία: Olympus Horse Riding Club, τηλ. 6940-532474, olympushorseridingclub.gr. Από 15 ευρώ το άτομο για 20 λεπτά.

Απρόσμενες οινικές εμπειρίες 

Παρά τη μακρά αμπελουργική της ιστορία, η Πιερία είναι από τις νεότερες οινικές περιοχές της Ελλάδας, με τη ζώνη ΠΓΕ να θεσπίζεται μόλις το 2008. Σήμερα παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, με παλιούς και νεότερους φερέλπιδες οινοποιούς και αμπελουργούς να γίνονται πρεσβευτές του τόπου τους. Ένας εξ αυτών είναι ο Απόστολος Κούρτης, γέννημα-θρέμμα της Ράχης, ενός μικρού χωριού νοτιοδυτικά της Κατερίνης, που παραδοσιακά καλλιεργούσε καπνά και μετέπειτα κεράσια. Ο ίδιος σταμάτησε την καπνοκαλλιέργεια και το 1997 φύτεψε σε υψόμετρο 300 μ. τον πρώτο του αμπελώνα στο Χοντρυπάδι, που σημαίνει «παχύ δάσος» και «εύφορο ξέφωτο».

Στο πετρόχτιστο δίπατο οινοποιείο, που θυμίζει παλιό χαγιάτι, παράγει ετησίως περίπου 15.000 φιάλες από αμπέλια βιολογικής καλλιέργειας. Εκεί, μαζί με τον κοντοχωριανό του Νίκο Φωτιάδη, της βραβευμένης φάρμας με τους μαύρους χοίρους που τρέφονται με ελιές Ολύμπου, η οποία μετράει σχεδόν έναν αιώνα ιστορίας, μας ετοίμασαν ένα λουκούλλειο γεύμα, σαν και αυτά που προσφέρει στις θερινές οινογευσίες στην πλακόστρωτη αυλή του: σπάλα τριών κιλών μαύρου χοίρου καρυκευμένη με τσάι Ολύμπου και σιγομαγειρεμένη στη γάστρα μαζί με πατάτες, αλάτι από τις αλυκές του Κίτρους και κρασί, σαλάτα με χορταρικά εποχής και φυσικά το Oniros, το καμάρι του κτήματος, ένα πολύπλοκο κόκκινο κρασί από Syrah, Cabernet Sauvignon, Ξινόμαυρο και Αγιωργίτικο.

Λίγο βορειότερα από τη Ράχη, στο Κίτρος, η οικογένεια Χρυσοστόμου, που μαζί με τους άλλους πρόσφυγες από την Ανατολική Ρωμυλία αποίκισαν το χωριό το 1925, εδώ και δώδεκα χρόνια αξιοποιεί το ιδιαίτερο τοπικό μικροκλίμα, το οποίο ευεργετείται από τη θαλασσινή αύρα, και παράγει με μεράκι κρασιά που συνήθως εξαντλούνται στα όρια του νομού. Σήμα κατατεθέν ο ερυθρός Μουσαίος, χαρμάνι από 65% Ξινόμαυρο και 35% Λημνιώνα, που ωριμάζει επί 16 μήνες σε δρύινα γαλλικά βαρέλια.

Κτήμα Κούρτη: Ράχη Πιερίας, kourtiswinery.com, τηλ. 6974-471230, επισκέψεις κατόπιν συνεννόησης.
Φάρμα Φωτιάδη: Εξοχή Πιερίας, farma-fotiadi.gr, δεν είναι επισκέψιμη, αλλά τα προϊόντα της θα τα βρείτε στις περισσότερες αλυσίδες σούπερ μάρκετ.
Κτήμα Χρυσοστόμου: Κίτρος Πιερίας, chrisostomou.gr, τηλ. 6947-433162, επισκέψεις κατόπιν συνεννόησης.

Σημειωματάριο

Μετάβαση
Το Δίον απέχει από τη Θεσσαλονίκη 88 χλμ. (1 ώρα) και από την Αθήνα 425 χλμ. (4 ώρες και 30 λεπτά). Υπολογίστε για καύσιμα και διόδια 18 ευρώ και 90 ευρώ αντίστοιχα για την απλή μετάβαση…

Μπορείτε να δείτε το πλήρες δημοσίευμα στην ηλεκτρονική του έκδοση, εδώ.