“Πλάτωνα Απολογία Σωκράτη”, Μία εξαιρετική παράσταση στη Δωδώνη

Πρωϊνά νέα Ιωαννίνων
9 Σεπτεμβρίου 2015

Συντάκτης: Γεώργιος Δ. Καψάλης, Πρύτανης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Είναι αλήθεια ότι η κάθε δίκη προκαλεί συνήθως ένα ξεχωριστό ενδιαφέρον, καθώς τα επιχειρήματα εναλλάσσονται από τις δύο πλευρές των αντιδίκων, επιχειρώντας η καθεμιά από αυτές να είναι ο τελικός νικητής και ο υπερασπιστής της αλήθειας.

Είναι, επίσης, γεγονός ότι κατά την ίδια την εκδίκαση μιας υπόθεσης με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται η απολογία του κατηγορουμένου, καθώς οδεύουμε, εκ των πραγμάτων, κοντά στην έκδοση της απόφασης του δικαστηρίου. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς φιλόλογος, για να γνωρίζει πως η Απολογία του Σωκράτη αποτελεί ένα αριστούργημα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, όπως εκφωνήθηκε από τον ίδιο το 399 π.Χ. στο Δικαστήριο της Ηλιαίας και καταγράφτηκε από τον Πλάτωνα. Πρόκειται για ένα αριστούργημα δομής, μορφής, περιεχομένου, επιχειρηματολογίας, αγωνίας και προσμονής, αισθητικής απόλαυσης αλλά και αδικίας για τον κατηγορούμενο.

Όλες αυτές οι σκέψεις στριφογύριζαν στο μυαλό των θεατών που αποφάσισαν την Τετάρτη στις 26 Αυγούστου να παρακολουθήσουν την παράσταση Πλάτωνα «Απολογία Σωκράτη» στο αρχαίο θέατρο της Δωδώνης, που, όπως έχω ξαναγράψει σε ένα κείμενό μου, είναι διαφορετικό σε κάθε εποχή του χρόνου. Μάλιστα, το κοινό εκείνης της θεατρικής βραδινής συνάντησης ήταν πολυπληθές και υποψιασμένο, έχοντας επιλέξει τη συγκεκριμένη παράσταση και θυσιάζοντας, με θλίψη του, κάποια άλλη εξίσου σημαντική, που θα παιζόταν την ίδια ώρα για το κοινό της πόλης μας. Είναι ιδιαίτερα γοητευτικό το σούρουπο στον χώρο της Δωδώνης, καθώς ο ιερός τόπος αποπνέει μια γαλήνη και ηρεμία που την απολαμβάνει ο καθένας ως την καταπράυνση από τον κάματο της ημέρας που προηγήθηκε. Μπορεί, μάλιστα, αυτή η ονειρική διαδρομή στον αρχαιολογικό χώρο της Δωδώνης να ολοκληρωνόταν ακόμη καλύτερα, αν κατέληγε στα πέτρινα καθίσματα του θεάτρου.

Είχα τη χαρά και την τιμή να μου παραχωρηθεί μία θέση δίπλα από τον βασικό ηθοποιό της παράστασης, τον κ. Βασίλη Καραμπούλα. Με αυτή, μάλιστα, την ιδιαίτερη επιλογή, αναφορικά με τη θέση του ηθοποιού και του θεατή, δημιουργήθηκε μία έντονη αλληλεπίδραση σε ένα πρώιμο στάδιο του έργου ανάμεσα στους δύο παράγοντες της παράστασης. Παρακολουθούσα δίπλα μου τον κ. Καραμπούλα, τον ηθοποιό-ενσαρκωτή του Σωκράτη. Τον έβλεπα ήρεμο, γαλήνιο, αλλά και ανήσυχο. Τον έβλεπα να ανοιγοκλείνει τα μάτια του, σαν να ήθελε να φέρει στο μυαλό του, σε μια μορφή κινηματογραφικής ταινίας, όλα όσα θα ακολουθούσαν. Σε λίγο, αθόρυβα και με αργά βήματα, οδηγήθηκε στη σκηνή, για να αρχίσει να ενσαρκώνει τον Σωκράτη στην ιστορική Απολογία του.

Περισσότερο από κάθε άλλο, επιθυμώ να μείνω σε αυτό που βίωσα από τη συγκεκριμένη παράσταση. Η λέξη «θαυμασμός» δεν μπορεί να αποδώσει αυτό που αισθάνθηκα σε αυτήν την παράσταση. Για μία και μισή ώρα, ένας μοναδικός ηθοποιός να απολογείται στην αρχαία ελληνική γλώσσα και να προσπαθεί με συνεχή επιχειρήματα να πείσει τους δικαστές για την αθωότητά του. Σαφήνεια, καθαρότητα στον λόγο και τη σκέψη, σωστή άρθρωση, σωστός τονισμός των λέξεων, επιχειρηματικός λόγος. Πολύ γρήγορα ξεχάστηκε η μετάφραση του κειμένου στο πίσω μέρος της σκηνής, γιατί ο θεατής ενσάρκωνε και ο ίδιος τον ρόλο του Σωκράτη παράλληλα με τον ηθοποιό. Σκεφτόμουνα την ψυχική δύναμη και την προσπάθεια που κατέβαλε ο συγκεκριμένος ηθοποιός, για να κατακτήσει ένα κείμενο στην αρχαία ελληνική γλώσσα, που εκτείνεται σε περισσότερες από τριάντα σελίδες. Μάλιστα, ως γνωστόν, πρόκειται για ένα πεζό και όχι για ένα ποιητικό κείμενο, που θα είχε ενδεχομένως λιγότερες δυσκολίες. Το σημαντικό, ωστόσο, είναι η συγκλονιστική ερμηνεία, η νοερή μεταφορά του κοινού στο μακρινό παρελθόν που διαδραματίστηκε το γεγονός, αλλά και η ανάδειξη του λόγου, των επιχειρημάτων, της υπεράσπισης του εαυτού σου, της υποστήριξης του δικαίου. Αιώνιο κείμενο, με ακατάλυτες αρχές και αξίες και μια σπάνια ερμηνεία από τον κ. Βασίλη Καραμπούλα με σεβασμό και στο κείμενο και στο κοινό.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο εμπνευστής και ο μαέστρος της παράστασης ήταν ο σκηνοθέτης της ο κ. Δήμος Αβδελιώδης. Δυστυχώς, δεν είχα τη χαρά να τον γνωρίσω από κοντά. Εντυπωσιάστηκα, ωστόσο, για τα ιδιαιτέρως κολακευτικά λόγια, με τα οποία μιλούσε για αυτόν ο ηθοποιός του. Δείγμα αμοιβαίας εκτίμησης και αμοιβαίου σεβασμού. Έπαινος ανήκει και στον Θανάση Δισλή, που, παρά τον περιορισμένο χρόνο συμμετοχής του στο έργο, ανταποκρίθηκε με μεγάλη επιτυχία στον ρόλο του.

Χάρηκα, ιδιαίτερα, που την επομένη της παράστασης, ο κ. Καραμπούλας ανταποκρίθηκε στην πρόσκλησή μου και με επισκέφθηκε στην Πρυτανεία του Πανεπιστημίου μας. Αποφασίσαμε να επιδιώξουμε από κοινού, ώστε να υπάρξει στο προσεχές μέλλον μία παράσταση του έργου στο Πανεπιστήμιό μας, για να το απολαύσουν οι φοιτητές μας και το κοινό της πόλης που δεν μπόρεσε να παρακολουθήσει την παράσταση της Δωδώνης.

• Διαβάστε το δημοσίευμα σε Pdf.