Αποστολή Ήπειρος Μια πολιτιστική διαδρομή στα αρχαία μνημεία της Ηπείρου γίνεται πραγματικότητα

Ιστότοπος “ELCULTURE.gr”
Της Νάντιας Δρακούλα
Email: [email protected]
1 Οκτωβρίου 2013

 Πρωί 19ης Σεπτεμβρίου στο μαύρο απόηχο της πρόσφατης δολοφονίας του Παύλου Φύσσα, μέσα στο ταξί για τη Μπουμπουλίνας εκεί απ’ όπου θα ξεκινήσουν τα πούλμαν για να μας μεταφέρουν στην Πρέβεζα. Ο ταξιτζής με έχει ζαλίσει με τις ζοφερές του προβλέψεις για το μέλλον της Ελλάδας και φυσικά για κάθε νότα αισιοδοξίας που ψελλίζω εισπράττω το χαστούκι του παντογνώστη βετεράνου των δρόμων. Ανυπομονώ να μπω στο πούλμαν. Για την εκδρομή…

Και εξηγούμαι˙ επίσημες έρευνες του ΕΟΤ υπογραμμίζουν την ανάγκη για δημιουργία εξειδικευμένων επώνυμων προϊόντων με μορφή διαδρομών ή δικτύων στο χώρο του πολιτιστικού τουρισμού. Το Διάζωμα (η κίνηση πολιτών για τα αρχαία θέατρα) υποκίνησε τη συνεργασία των Υπουργείων Ανάπτυξης-Πολιτισμού-Τουρισμού μαζί με την περιφέρεια Ηπείρου, ώστε να δημιουργηθεί το πρώτο πολιτιστικό δίκτυο. Έτσι λοιπόν με το όραμα αυτό και εξ’ αφορμής της ΣΤ’ Γενικής του Συνέλευσης στις 19 Σεπτεμβρίου περίπου τετρακόσια άτομα, μέλη του Διαζώματος αλλά και καλεσμένοι του, με βάση την Πρέβεζα ζήσαμε για ένα τετραήμερο την παρθενική εμπειρία αυτού του προγράμματος στα αρχαία μνημεία, στις ιστορικές πόλεις της Νικόπολης, της Κασσώπης, της Γιτάνης και της Δωδώνης.

Το πρόγραμμά μας σχεδιάστηκε ως πλούσιο και εξαντλητικό, αλλά ο συλλογικός ενθουσιασμός δεν άφηνε περιθώρια για παράπονα. Πρωινό εγερτήριο στις 7.30 και όλοι έτοιμοι για πρωινό και επιβίβαση στα πούλμαν για την πρώτη ξενάγηση της ημέρας. Η ξενάγηση ξεκινούσε από το ίδιο το πούλμαν, αφού συχνά είχαμε αφηγήσεις και ιστορικές αναδρομές από εξαιρετικούς οδηγούς αλλά και γνώστες των θεμάτων, γέλιο και συγκινητικές στιγμές, ενώ το βλέμμα μας απλωνόταν στα μαγικά τοπία του Ιονίου, στον Αχέροντα ποταμό, στα καταπράσινα βουνά, στις λίμνες με τα νούφαρα, σε εμβληματικά ιστορικά τοπία, όπως το Ζάλογγο, μα πάνω απ’ όλα στις μυστηριώδεις αρχαίες πόλεις στα υπέροχα θέατρα αλλά και τα ρωμαϊκά ωδεία που αποκαλύπτονταν με τη βοήθεια εξειδικευμένων αρχαιολόγων. Κάθε βράδυ τις διαδρομές ολοκλήρωνε μουσικά το κουιντέτο ξύλινων πνευστών Αίολος της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών.

Η εμπειρία των μνημείων ήταν συλλογική. Όπως μου λέει ο ηθοποιός-σκηνοθέτης Κώστας Αρζόγλου, από τα πρώτα μέλη του Διαζώματος, ενώ καθόμαστε στο μεγάλο μαγικό θέατρο της Δωδώνης: «Η άμεση σωματική επαφή που ζούμε εδώ είναι πιο σημαντική από οποιαδήποτε συμμαχία εξ αποστάσεως. Ομολογώ ότι είναι άνθρωποι εδώ που δεν τους γνωρίζω προσωπικά, αλλά αισθάνομαι ότι μας συνδέει κάτι, ένας κοινός παρανομαστής. Ειδικά με το χώρο της Δωδώνης έχω μια ιδιαίτερη σχέση, αφού κάποτε εδώ μια ομάδα ηθοποιών ήρθαμε σε αισθητική κόντρα μεταξύ μας και από τη σύγκρουση αυτή γεννήθηκε το «Ελεύθερο Θέατρο» επί εποχής Χούντας. Σήμερα το θέατρο ψάχνει και ψάχνεται και οι αρχαίοι χώροι ίσως μας δείχνουν έναν τρόπο επικοινωνίας». Στο οδοιπορικό, παρότι είναι οργανωμένο μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια, συμβαίνουν και αναπάντεχα τα οποία χρωματίζουν ζωηρά αυτό που ζούμε. Στο θέατρο της Γιτάνης η Ιουλίτα Ηλιοπούλου απαγγέλει με τον πιο φυσικό τρόπο Οδυσσέα Ελύτη και ο χρόνος σταματάει. Οι δωρήτριες και επίτιμα μέλη του Διαζώματος Ντόρα Αθανασούλα και Πολυτίμη Ανδριοπούλου μου περιγράφουν τον ενθουσιασμό τους για τα γοητευτικά απροσδόκητα που προκύπτουν εκεί που τα πράγματα είναι σωστά φτιαγμένα και εκτελεσμένα.Ο κόσμος που συμμετέχει στο εγχείρημα αυτό είναι πολυσυλλεκτικός, καθηγητές, ηθοποιοί, συγγραφείς, σκηνοθέτες, μουσικοί, δημοσιογράφοι, φυσιογνωμίες της τέχνης όπως ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Μεγάρου Μουσικής Γιώργος Κουρουπός, η Διεθύντρια του Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας Βίκυ Μαραγκοπούλου, φυσιογνωμίες της αρχαιολογίας όπως ο Πέτρος Θέμελης και ο Βασίλης Λαμπρινουδάκης, η Έβη Τουλούπα, ο Κωνσταντίνος Σουέρεφ, ο Κωνσταντίνος Ζάχος, η διευθύντρια της διαχειριστικής αρχής της Περιφέρειας Ηπείρου, Ελένη Ρόκκου, άνθρωποι όλων των ηλικιών από την Αθήνα αλλά και από άλλα μέρη της Ελλάδας.Στην Κασσώπη ψηλά και κάτω από το βράχο που οι Σουλιώτισσες χόρεψαν τον τελευταίο τους χορό απλώνεται μια μοναδική αρχαία πόλη με θέα στο Ιόνιο που κόβει την ανάσα. Εκεί στο θεατράκι που αναστηλώνεται τα ίχνη από τα πρόβατα είναι φρέσκα και σκάμε ένα πλατύ χαμόγελό όταν η ηθοποιός Αλίκη Αλεξανδράκη αναπάντεχα μοιράζεται μαζί μας ένα μονόλογο από την πρόσφατη μεγάλη θεατρική επιτυχία «Γκόλφω» που πρωταγωνιστούσε. Αμέσως το θέατρο παίρνει ζωή και όλα δένουν μεταξύ τους σε μια νοητή συνέχεια. Η ίδια ομολογεί ότι νιώθει τεράστια έκπληξη με την ανακάλυψη αυτών των χώρων που ο περισσότερος κόσμος αγνοεί. «Αν δεν υπήρχε το Διάζωμα δεν υπήρχε περίπτωση να δω κάτι πέρα από τη Δωδώνη ή τη Νικόπολη. Δε με ενδιαφέρει καν να δω τα μνημεία αναστηλωμένα, η φαντασία μας μπορεί να μας οδηγήσει».Το ίδιο απόγευμα στην Κασσώπη η Βαρβάρα Λαζαρίδη, ηθοποιός και υπεύθυνη του θεάτρου της Επιδαύρου στο Φεστιβάλ, απαγγέλει Ηλέκτρα. Η δική της εμπειρία του οδοιπορικού; «Είναι σαν να καλείς φίλους σε ένα γάμο και δεν έχεις παρά να βάλεις τα καλά σου, έτσι και εμείς εδώ βάλαμε τον καλύτερο μας εαυτό και εδώ στην Κασσώπη διασχίσαμε ένα δάσος και βρεθήκαμε σε ένα χώρο τόσο περιποιημένο σαν να τον είχαν σκουπίσει και νοτίσει για να είναι δροσερός. Πιστεύω ότι το έργο του αρχαιολόγου Θέμελη στην Αρχαία Μεσσήνη έχει επηρεάσει πολύ τους αρχαιολόγους».

Ανάμεσα στα γοητευτικά απρόοπτα κάτω από ένα τεράστιο φεγγάρι ο θεός του Ανέμου καθιστά ευανάγνωστη την παρουσία του και παρασέρνει τις παρτιτούρες στων μουσικών, ενώ κόσμος τρέχει στα βράχια για να τις μαζέψει. Το τελευταίο βράδυ στήνεται ηπειρώτικο γλέντι, ενώ στα πούλμαν μέσα οι αυτοσχεδιασμοί και οι παραστατικές τέχνες δίνουν και παίρνουν. Ο μουσικοκριτικός Γιώργος Μονεμβασίτης αναδεικνύεται σε μεγάλη ψυχή της ομήγυρης και σε αστείρευτο κωμικό ταλέντο.

Στο τέλος της εκδρομής μας ζητάω από τον πρωτεργάτη του οράματος αυτού πρώην Υπουργό και νυν πρόεδρο του Διαζώματος, Σταύρο Μπένο, να μου δώσει το δικό του συμπέρασμα από αυτό το τετραήμερο. «Η εμπειρία μας αυτή δείχνει πόσο μεγάλες και αποδοτικές συνέργειες μπορούν να δημιουργηθούν ανάμεσα στην κοινωνία των πολιτών και στο επίσημο κράτος. Αυτό το αίσθημα το έζησα, στην κορυφαία -κατά τη γνώμη μου- στιγμή, στην ομιλία της κ. Ρόκκου. Δείτε το συμβολισμό. Μια δημόσια λειτουργός εξαιρετικής ποιότητας, προϊσταμένη διαχειριστικής αρχής και σε πόστο πολύ ευαίσθητο, αυτό της Περιφέρειας Ηπείρου, ήρθε σε ένα κίνημα πολιτών και παρουσίασε ένα οραματικό σχέδιο το οποίο είχε συλλάβει το Διάζωμα και έχει μπολιάσει το κράτος. Είναι η αντιστροφή των όρων του κράτους που δε συνομιλεί μόνο με τον εαυτό του». Το πρόγραμμα αυτό θα έχει αφενώς τουριστική απήχηση, αφού θα απευθυνθεί στα τουριστικά γραφεία που θα το αξιοποιήσουν και σε δεύτερο επίπεδο θα γίνουν δημόσια έργα που θα την υποστηρίξουν. Η έννοια του «επώνυμου», όπως μου εξηγεί ο κ. Μπένος, έχει σχέση με την ένταση που προκαλεί η αξία των μνημείων και της διαδρομής. Μέχρι τώρα είχαμε επώνυμα μνημεία, αλλά όχι διαδρομές. Αυτό είναι το πρώτο επώνυμο δίκτυο το οποίο φιλοδοξεί να γίνει τουριστικός προορισμός και φυσικά παράδειγμα και για άλλα δίκτυα στη χώρα. Μια επιπλέον δράση που φυτρώνει δίπλα σε αυτόν το φρέσκο καρπό είναι η σύνδεση του δικτύου με τον πρωτογενή τομέα σε συνεργασία με τους αγρότες, τους ιχθυοκαλλιεργητές κτλ. για προϊόντα που θα φέρουν αυτή την «επωνυμία» στους πολιτιστικούς χώρους της διαδρομής. «Αυτό θέλει και η Ευρωπαϊκή Ένωση, ωραίες συνθέσεις που θα αποδίδουν στην πραγματική οικονομία».

Στο γυρισμό μας μέσα στο πούλμαν περνάμε τη γέφυρα του Ρίου αντικρίζοντας τον πορτοκαλί ήλιο που βυθίζεται στο πέλαγος. Στο ραδιόφωνο κάτι παίζει από Στράτο Διονυσίου. Ένα απροσδόκητο συναίσθημα ελπίδας με κατακλύζει και αναρωτιέμαι. Λες;

• Διαβάστε το δημοσίευμα και εδώ.

*Κεντρική φωτογραφία άρθρου & Φωτογραφία 6: Φώτης Καζάζης
Λοιπές φωτογραφίες άρθρου: Νάντια Δρακούλα