Σταύρος Μπένος: «Πάντα η μεγάλη εικόνα ήταν καθοδηγητής μου»
Ολοκλήρωση του Masterplan «ΕΒΡΟΣ ΜΕΤΑ» – Για έναν Έβρο δυνατό και ανθεκτικό, που αξίζει να ανθίσει και πάλι.
Aποκαλυπτήρια της προτομής Πέτρου Θέμελη στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αρχαίας Μεσσήνης
Πέτρος Θέμελης: Το θαύμα και το τραύμα
Ετήσιο μνημόσυνο καθηγητή Πέτρου Θέμελη και αποκαλυπτήρια της προτομής του – Κυριακή 27 Οκτωβρίου 11.30 π.μ στον Αρχαιολογικό Χώρο Αρχαίας Μεσσήνης
19 Νοεμβρίου 2014
Παρουσίαση, 23 Ιουλίου 2014
Ομιλία – παρουσίαση κ. Δημήτρη Διαμαντόπουλου
Εικ. 1 Ευχαριστούμε πάρα πολύ και ήθελα να ξεκινήσω λέγοντας ότι πραγματικά αυτά που ειπώθηκαν σήμερα μας έχουνε συγκινήσει. Και σας κοιτάζω και εσάς Πάτερ Χαράλαμπε και την εκκλησία γιατί ξέρετε εμείς οι αρχιτέκτονες για να κάνουμε κάτι δεν φτάνει να το μελετήσομε πρέπει να το δούμε και να γίνεται. Και γίνεται όταν το αγκαλιάσουνε οι άνθρωποι που τους αφορά αυτό, και στη συγκεκριμένη περίπτωση έχουμε να κάνουμε με ένα εξαιρετικά πολύπλευρο και περίπλοκο θέμα. Δηλαδή αναφέρθηκε ο κύριος Μπένος πριν από λίγο στην περίπτωση των πεζοδρομήσεων γύρω από την Ακρόπολη. Εκεί η έκταση των διαμορφώσεων ήτανε περίπου όσο είναι και η έκταση αυτής της περιοχής. Δηλαδή οι πεζοδρομημένες και διαμορφωμένες περιοχές ήτανε περίπου 48 στρέμματα. Και εδώ είναι επίσης περίπου 45 στρέμματα, και ο πολεοδομημένος χώρος μαζί είναι 106 στρέμματα. Εκεί όμως υπήρχε και μία ολόκληρη ανώνυμη εταιρία η Ε.Α.Χ Α που είχε συσταθεί από τα δύο Υπουργεία, το Υπουργείο Πολιτισμού και το Υ.ΠΕ.Κ.Α ,στελεχωμένη με πολλούς υπαλλήλους για να μπορέσουν να στηρίξουνε και να υλοποιήσουνε αυτό το έργο, καθώς βέβαια και κάποια άλλα έργα αλλά το κύριο έργο ήτανε αυτό. Και τους πήρε και χρόνια κιόλας για να γίνει.
Λοιπόν αυτό που θέλω να πω είναι ότι το έργο αυτό που θα δείτε σήμερα και που θα τελειώσει, όταν θα το δείτε (υλοποιημένο) και όχι τώρα, είναι ένα σύνθετο έργο, και η μελέτη που έχει γίνει είναι μία πρωτοποριακή μελέτη στο είδος της. Είναι μία από τις λίγες τέτοιου είδους μελέτες, δεν γνωρίζω αν υπάρχουνε άλλες που είναι τόσο πολυσύνθετες και έχουνε καλύψει το σύνολο των αναγκών και με ποικίλες υποστηρικτικές μελέτες. Γι’ όλες αυτές τις μελέτες δούλεψε πάρα πολύς κόσμος, βλέπετε εδώ τα μέλη και τους συνεργάτες, του αρχιτεκτονικού μας γραφείου, που είναι ο Ορέστης Βιγγόπουλος, (αρχιτέκτων μέλος της Πλειάς) , ο σύζυγος της κυρίας Ελένης Ηλιοπούλου που είναι η πολεοδόμος μας, είναι η Κατερίνα Γκιουλέκα, (αρχιτέκτων μέλος της Πλειάς),είναι ο Εμμανουήλ Λέκκας (αρχιτέκτων συνεργάτης), και βλέπετε επίσης και όλους τους ειδικούς μελετητές που είναι για τα στατικά ο κύριος Φαίδων Καρυδάκης, για τα μηχανολογικά ο κύριος Στέφανος Νικολάου, για την Φυτοτεχνική μελέτη ο κύριος Λευτέρης Κατσουλάκος και βεβαίως είναι εδώ και ο αρχιτέκτων ειδικός αναστηλωτής με τη σύζυγό του ο κύριος Θέμης Μπιλής και η κυρία Μαρία Μαγνήσαλη που και αυτοί κάνανε την μελέτη για την αποκατάστασης του Θεάτρου στα πλαίσια της συνολικής μελέτης. (Συμμετείχαν επίσης ο Γιώργος Αρτεμάκης, και ο Νίκος Μάνης, για την σύνταξη των τοπογραφικών, την μελέτη οδοποιίας κλπ.)
Θέλω να διευκρινίσω επίσης το εξής. Ότι εμείς στην αρχή δεν είχαμε εντολή να κάνουμε πολεοδομική ανάπλαση όλης της περιοχής, αλλά πολύ γρήγορα συνειδητοποιήσαμε με το “Διάζωμα” ότι το αντικείμενο δεν ήτανε μόνο να διαμορφωθούνε οι δημόσιοι χώροι γύρω από τις αρχαιότητες και οι περιοχές σε άμεση επαφή μ’ αυτές ,αλλά ότι ήτανε επίσης και το να λυθούνε πολεοδομικά προβλήματα σε όλο το τμήμα της συνοικίας της Σκριπούς που εφάπτεται στον αρχαιολογικό χώρο, ώστε να δημιουργηθεί πολεοδομικό περιβάλλον που να εναρμονίζεται με αυτό το μοναδικό μνημειακό σύνολο. Και που με αυτόν τον τρόπο να μπορέσουνε να χρηματοδοτηθούνε και όλα αυτά τα έργα συνολικά.. Άρα λοιπόν αποφασίσθηκε να διευρυνθεί το μελετητικό αντικείμενο έτσι ώστε να διεκδικηθεί χρηματοδότηση για το σύνολο και ως εκ τούτου με ισχυρότερα ερείσματα. Δηλαδή όχι μόνο για το άμεσο αλλά και το ευρύτερο περιβάλλον των μνημείων. Και για την ρυμοτομία τα κυκλοφοριακά, την κατασκευή των δρόμων και των κοινόχρηστων χώρων, τα μηχανολογικά, για την βελτίωση των υποδομών, τις φυτεύσεις , όλα τα θέματα που θα συμβάλουνε στο να διαμορφωθεί αυτός ο χώρος όπως πρέπει. Λοιπόν θα μπω στη μελέτη συνοπτικά, γιατί σας την έχουμε παρουσιάσει και άλλες φορές. Δεν διαφέρει από τις προηγούμενες παρουσιάσεις που έχομε κάνει εκτός από το ότι πια είναι ολοκληρωμένη με κατασκευαστικά σχέδια που περιλαμβάνουν μέχρι και την βίδα. Το μόνο πράμα που μένει είναι να ολοκληρωθούνε οι προϋπολογισμοί ανάλογα με το πως θα κατανεμηθεί το έργο στην υλοποίησή του σε διάφορες φάσεις. Και βεβαίως θα έρθω και στο θέμα που έθιξε ο κύριος Υπερήφανος, το οποίο είναι ένα πάρα πολύ βασικό θέμα διότι στην πρόθεσή μας να λύσομε όλα τα προβλήματα, διαπιστώσαμε εγκαίρως ότι έπρεπε ότι κάνομε να είναι συμβατό με τους ανώτερους βαθμούς πολεοδομικού σχεδιασμού που είναι το γενικό πολεοδομικό σχέδιο και το ρυμοτομικό σχέδιο. Προλάβαμε στο πιεστήριο, στο Υπουργείο (που είχε ήδη υποβληθεί προς έγκριση) το γενικό πολεοδομικό σχέδιο έτσι ώστε να πάψει να είναι αρτηρία η οδός Μυνία ( με αλλαγή του χαρακτηρισμού της σε πεζόδρομο) Στη συνέχεια μεριμνήσαμε στο να γίνει η πολεοδομική μελέτη που θα σας παρουσιάσει η κυρία Ηλιοπούλου. Έγινε από το γραφείο μας σε συνεργασία μαζί της, Η μελέτη περιλαμβάνει και την αναθεώρηση του ρυμοτομικού σχεδίου η οποία σας βεβαιώνω δεν ήτανε μία καθόλου εύκολη δουλειά ώστε να γίνει σωστά, με τα λιγότερα προβλήματα, και με το καλύτερο αποτέλεσμα. Και όταν λέω τα λιγότερα προβλήματα, εννοώ και τα λιγότερα προβλήματα σε σχέση με το παλιό ισχύον ρυμοτομικό, σε σχέση με τις όποιες πράξεις αναλογισμού για μικρό- απαλλοτριώσεις που πρέπει να γίνουνε, που είναι μόνο αυτές που είναι τελείως απαραίτητες για να ανοίξουνε οι δρόμοι, όπως είπατε και εσείς πάτερ Χαράλαμπε. Γιατί είναι βασικό να ανοίξουνε οι δρόμοι. Και είναι βασικό να πάψει να υπάρχει διαμπερής κυκλοφορία (οχημάτων) μέσα από την οικιστική ενότητα αυτής της συνοικίας, εκτός από την κυκλοφορία που είναι απαραίτητη για την εξυπηρέτηση και την προσέγγιση των κατοικιών.
Λοιπόν νομίζω ότι μπορώ να προχωρήσω στην παρουσίαση (των σχεδίων). Θα είμαι συνοπτικός αλλά θα διατρέξω ενδεικτικά λίγο-πολύ το σύνολο της δουλειάς. Δηλαδή δε θα σας δείξω όλες τις (κατασκευαστικές )λεπτομέρειες βεβαίως , αλλά θα σας δείξω χαρακτηριστικές λεπτομέρειες για να αντιληφθείτε την εργασία που έχει γίνει, και πόσο έχουνε καλυφθεί τα διαφορετικά θέματα.
Λοιπόν προχωράω. Αυτά είναι τα εισαγωγικά, νομίζω ότι δε χρειάζεται να τα επαναλάβω, τα ξέρετε καλύτερα από εμένα, αλλά το power point που έχουμε είναι το ίδιο που έχει γίνει και για το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο και επειδή δε μπορούμε να κάνομε άλλο power point κάθε φορά, έχομε αναγκαστεί να συμπεριλάβουμε και ορισμένα στοιχεία από τις προηγούμενες μελέτες (τα προηγούμενα στάδια ) γιατί θα υπάρχουνε και άνθρωποι που δεν τα έχουνε δει στα Κεντρικά Υπουργεία.
Λοιπόν εδώ παρουσιάζομε την περιοχή, δεν νομίζω ότι σας χρειάζεται να μιλήσω γι’ αυτά. Βλέπομε τις περιοχές, τα επιμέρους μνημεία…, Βλέπομε πως η περιοχή του Αρχαιολογικού Πάρκου είναι η κατάληξη του Ακοντίου Όρους που έχει και τις υπόλοιπες αρχαιότητες. Εικ. 2,3. Και πως αυτή η περιοχή (που μελετάμε) στην πραγματικότητα είναι μέρος του υπολοίπου (δηλαδή του ευρύτερου αρχαιολογικού χώρου) αλλά είναι και μέρος της πόλης. Και αυτή είναι η ιδιαιτερότητά της. Είναι άλλο να κάνεις μία ανάπλαση σε περιοχή που είναι μόνο αρχαιολογικός χώρος και φυσικό τοπίο, και είναι τελείως διαφορετικό όταν (η ανάπλαση αυτή) είναι σε επαφή με την πόλη,με τις ανάγκες της ,και τις λειτουργίες της .
Ενδεικτικά εικόνες των μνημείων. Εικ. 4,5,6.
Βλέπετε ότι η περιοχή περιλαμβάνει την απόληξη του Ακόντιου Όρους μέχρι τις οδούς Ακροπόλεως και Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αυτά (που βλέπετε) είναι η πρόταση, και όχι όπως είναι σήμερα. (Περιλαμβάνει) την οδό Βυζαντίου, την οδό Γυμναστηρίου, την οδό 28ης Οκτωβρίου και ότι βρίσκεται μέσα σ’ αυτή (την περιοχή). Πριν μπω στην περιγραφή του πάρκου θέλω να πω ότι διανοίγονται όλοι οι δρόμοι που προβλέπονταν από το παλαιό ρυμοτομικό σχέδιο, και είναι σε κατάλληλη θέση, και όσοι (νέοι) δρόμοι χρειάζεται να γίνουνε (σήμερα). Βεβαίως θα μιλήσουμε μετά για το ρυμοτομικό σχέδιο που ισχύει σήμερα, και αυτό που προτείνεται, γιατί πολλά από όσα προβλέπονταν (στο ισχύον) δεν ήτανε σε κατάλληλη θέση (ώστε να υλοποιηθούν). (Κυρίως σε σχέση με τα μνημεία)
Κύριο στοιχείο είναι ότι η οδός Μυνία αντί να είναι ένας δρόμος που διαιρεί, τέμνει και κατακερματίζει τον χώρο, οφείλει να γίνει συνδετική ραχοκοκαλιά που ενοποιεί τον χώρο. Σήμερα η οδός Μινύα είναι μια ευθύγραμμη οδός ,που διοχετεύει την κυκλοφορία των οχημάτων από την 28ης Οκτωβρίου στην 10η Σεπτεμβρίου και προς τον Διόνυσο κλπ. Η κυκλοφορία αυτή προβλέπετε να πάει περιμετρικά. Και σήμερα (με την ευθύγραμμή χάραξή της) περιορίζει ασφυκτικά το αρχαίο Θέατρο δυσκολεύοντας και την αποκατάσταση του σκηνικού οικοδομήματος σ’ αυτή την περιοχή, αλλά και όχι μόνο. Ο περιορισμός αυτός ,δυσκολεύει επίσης και τη λειτουργικότητα του αρχαιολογικού χώρου, δηλαδή την επισκεψιμότητα, και ιδίως την απόδοση του Θεάτρου στην ζωή σαν ένα μνημείο με ζωντανή πολιτιστική αξιοποίηση.
Ένα δεύτερο στοιχείο είναι η Μεγάλου Αλεξάνδρου, η οποία σήμερα κατηφορίζει σε αυτό το σημείο, και που βασικό και αναγκαίο είναι να μετατοπιστεί βορειότερα έτσι ώστε όλο το μέτωπο ανάμεσα στην περιοχή του Θεάτρου και την περιοχή της Σκριπούς να απελευθερωθεί από την κυκλοφορία των αυτοκινήτων. Εξάλλου είναι και ένας δρόμος που θυμίζω ότι έχει μία ιδιαίτερη όχληση που οφείλετε και στο είδος των οχημάτων που προέρχονται από τον οικισμό της Δραγατσούλας, και καλό θα ήτανε (και στην νέα του θέση) να είναι ένας δρόμος ήπιας κυκλοφορίας . Εξάλλου το Υπουργείο Πολιτισμού θα τον προτιμούσε να είναι μόνο ένας δρόμος για την πρόσβαση των αρχαιοτήτων που βρίσκονται δυτικότερα. (Στο όρος.)
Λοιπόν αυτές είναι δύο βασικές κινήσεις. Δηλαδή η μία κίνηση είναι η μετατροπή της οδού Μυνία σε δρόμο ήπιας κυκλοφορίας στο νότιο τμήμα της και σε πεζόδρομο στο βόρειό της τμήμα. Δεν σημαίνει ότι σε έναν πεζόδρομο δεν μπορούν να περνάνε κάποια οχήματα πρώτης ανάγκης για την εξυπηρέτηση των ειδικών λειτουργικών αναγκών μόνο.
Διευρύνετε ο αρχαιολογικός χώρος και θα σας τον δείξω σε μεγαλύτερη κλίμακα αργότερα. Και ο αρχαιολογικός χώρος διευρύνετε μέσα στους δημόσιους χώρους. Δηλαδή στους χώρους που είναι σήμερα η οδός Μυνία, οι κοινόχρηστοι χώροι και πλατείες που βρίσκονται στην ανατολική πλευρά του Θεάτρου και του Τάφου. Αλλά διευρύνετε έτσι ώστε να αποκτήσει, να το πω έτσι, την αναγκαία αναπνοή, έναν χώρο αναγκαίο, γύρω από τα μνημεία και για την κίνηση των επισκεπτών και για την ανάδειξη (των αρχαιοτήτων) που βρίσκονται εκεί, και για την δημιουργία εξυπηρετικών υποστηρικτικών λειτουργιών, όπως είναι το υπαίθριο μουσείο με το στέγαστρο, το κτίριο υποστηρικτικών λειτουργιών αλλά και οι περίπατοι ξενάγησης γύρω από τα μνημεία για τα οποία έχω αναφερθεί προηγούμενα.
Αυτό λοιπόν κατά κάποιο τρόπο είναι το πρώτο τμήμα που θα μπορούσε να είναι πρώτο με όλη την…, εννοώ πρώτο τμήμα παρεμβάσεων μαζί με τις διαμορφώσεις γύρω από την εκκλησία (τον Ναό) και αυτές που προβλέπονται στον ευρύτερο χώρο της εκκλησίας. Θα προχωρήσω και σ’ αυτές αλλά θέλω πρώτα να περιγράψω το πως γίνεται η κίνηση – κυκλοφορία και πως γίνεται η προσέγγιση αυτού του χώρου. ΕΙΚ. 18.
Η οδός Βυζαντίου που σήμερα είναι ένας δρόμος που έχει γίνει αυτοσχέδια, χωρίς να περιλαμβάνεται στο ρυμοτομικό σχέδιο θα αποτελέσει τον κύριο δρόμο προσέγγισης του Αρχαιολογικού Πάρκου με το αυτοκίνητο. Λοιπόν θα μπορεί το αυτοκίνητο να έρχεται εδώ, και επειδή δε μπορεί να γυρίσει όπως προβλέπεται στο μέλλον να υπάρχει μία επιστροφή από άλλους δρόμους που βρίσκονται βορειότερα, δημιουργείται ένας κυκλικός κυκλοφοριακός κόμβος σε ένα σημείο στο οποίο συμβάλουνε πολλά . Συμβάλει ο δρόμος της 10ης Σεπτεμβρίου, συμβάλει η οδός των Χαρίτων που οδηγεί στις πηγές . την ονομάζω οδό των Χαρίτων παρόλο ότι έχει άλλο όνομα, Φρίξου και Έλλης, και η μετατοπισμένη οδός Μεγάλου Αλεξάνδρου. Θα μπορεί λοιπόν να έρχεται και το αυτοκίνητο και το λεωφορείο εδώ, να αποβιβάζουνε είτε μπροστά στην εκκλησία για τις τελετές, είτε τους επισκέπτες του πάρκου, και θα μπορούν επίσης, να έρχονται εδώ που γίνεται το μεγάλο πάρκινγκ. Είναι ένα εύλογου μεγέθους πάρκινγκ, όχι πάρα πολύ μεγάλο, γιατί δεν είναι και πολύ ωραίο να υπάρχει μέσα σε αρχαιολογικό πάρκο ένα μεγάλο πάρκινγκ. Οπότε μετά τα αυτοκίνητα μπορούν να φεύγουνε, είτε γυρίζοντας πίσω, είτε όσα έχουνε μπει στο πάρκινγκ μέσω της οδού Συγγρού και βγαίνοντας στην οδό Γυμναστηρίου.
Η κίνηση τώρα των πεζών. Για την πρόσβαση των πεζών προβλέπεται η διάνοιξη της οδού Παναγίας Σκριπούς προέκταση της οδού Πεσόντων Μαχητών. Είναι στην πραγματικότητα ο δρόμος που οδηγεί στην κεντρική πλατεία ,και εδώ που βρισκόμαστε τώρα, και είναι ένας δρόμος ο οποίος προβλεπότανε από το παλιό ( ισχύων) ρυμοτομικό και θεωρούμε ότι είναι πολύ σημαντικός γιατί οι άνθρωποι που θα έρχονται πεζοί (από το κέντρο της πόλης) θα πορεύονται σε έναν (ευρύχωρο πεζόδρομο), σε μια μικρή λεωφόρο να το πω έτσι, με δενδροστοιχίες , που οδηγεί ακριβώς στο ωραιότερο σημείο θέασης του ναού. Γίνονται- διανοίγονται επίσης όλοι οι υπόλοιποι δρόμοι που χρειάζονται για να εξυπηρετούνται τα σπίτια. Θα τα περιγράψει η κυρία Ηλιοπούλου περισσότερο αυτά. .
Και θα προχωρήσω στα επόμενα που θα δείτε. Εδώ είναι ένα υπόμνημα (σχεδίου), το οποίο διευκολύνει το να μεταφράζεται το κάθε χρώμα που υπάρχει στα σχέδια, και το τι αντιπροσωπεύει το κάθε σύμβολο. Είναι το υπόμνημα αυτών των σχεδίων. ΕΙΚ. 19. Εδώ λοιπόν βλέπουμε αποσπασματικά ένα τμήμα της μελέτης που είναι η περιοχή της εκκλησίας, της Σκριπούς. ΕΙΚ. 20. Αυτή είναι η οδός Βυζαντίου, ο νέος κυκλοφοριακός κόμβος, η οδός Μυνία. Ένα τμήμα της οδού Μυνία είναι αυτό εδώ. Η οδός Συγγρού είναι σ’ αυτή τη θέση. Η περιοχή της οδού Παναγίας Σκριπού- Πεσόντων Μαχητών.. Η περιοχή του χώρου στάθμευσης, η οποία περιλαμβάνει και ένα κομμάτι γης που προτείνεται, αν είναι δυνατόν, να απαλλοτριωθεί. Το υπόλοιπο κομμάτι γης (του χώρου στάθμευσης) είναι σήμερα ιδιοκτησία της εκκλησίας. Αυτή είναι η παιδική χαρά στην οποία αναφέρθηκε ο Πάτερ Χαράλαμπος, και αυτό επίσης είναι το άλλο κομμάτι γης, στο οποίο αναφέρθηκε ο Πάτερ Χαράλαμπος, το οποίο είναι επίσης ιδιοκτησία της εκκλησίας.
Τι προβλέπεται στην περιοχή της εκκλησίας: Πρώτα διαμορφώνεται η πρόσβαση, και από την οδό Βυζαντίου και από την οδό Πεσόντων των Μαχητών -Παναγίας Σκριπούς , έτσι ώστε να μπορεί να προσεγγίζεται είτε πεζή είτε με το αυτοκίνητο, και στην συνέχεια να μπορεί οι επισκέπτες να διοχετευθούν μέσα στον χώρο που διαμορφώνεται γύρω από τον ναό.. Προβλέπεται ένα νέο πλακόστρωτο, μια πολύ ωραία νέα αυλή, με μία διαμόρφωση και γύρω από το καμπαναριό, μία υποβάθμιση (του δαπέδου της αυλής) μπροστά από τον ναό έτσι ώστε (η πρόσοψή του) να φαίνεται και να μην είναι θαμμένη όπως σήμερά . (ΕΙΚ. 24) Και βεβαίως στο εύρος αυτής της υποβάθμισης θα μας οδηγήσουν και τα όποια ευρήματα μπορεί να υπάρξουνε σ’ αυτή τη περιοχή. Θα δείτε λεπτομέρειες. Εικ. 23, 25, 26.
Προβλέπεται κατάχωση της ανασκαφής , Εικ. 27, η οποία σήμερα δεν προσφέρει κάτι στην διαμόρφωση γύρω από τον ναό. Θα είναι μία κατάχωση που θα τη διαμορφώσει σε λειτουργικό επίπεδο- πλάτωμα, το οποίο στις τελετές θα μπορεί να πατιέται , όπως και γύρω από το καμπαναριό το πλάτωμα που διαμορφώνεται και εκεί. Και βέβαια μία ιδιαίτερη προσπάθεια για να μπορέσουνε οι διαμορφώσεις που είναι γύρω από τον ναό να συνδεθούνε σε ένα όλο, ένα σύνολο μαζί με το κτίριο των κελιών της μονής, το οποίο το δείχνομε εδώ, όπως προβλέπεται στη μελέτη που έχει γίνει για την αναστήλωση του, και με τις προσθήκες που προβλέπεται να γίνουνε σ’ αυτό. Με ένα μικρό μουσειάκι σ’ αυτή την περιοχή, και κάποιους βοηθητικούς χώρους εδώ. Προβλέπομε διαμορφώσεις που σχετίζονται με υπαίθριες σκάλες, ενοποιήσεις ,και ούτω καθεξής, αλλά και γύρω από του μουσειάκι, και συνολικά γύρω από την κατοικία του ιερωμένου, με ξεχωριστή είσοδο από αυτή τη μεριά, και με σημεία στάσης και θέασης παντού, την προσπέλαση από την οδό Μυνία και άλλες προσπελάσεις από τον γύρω χώρο.
Αυτό το οικοπεδάκι, εάν αποκτηθεί (και ενταχθεί στο αρχαιολογικό πάρκο) θα συμβάλει κατά πολύ στην εικόνα του ευρύτερου περιβάλλοντος σαν ένας παιδότοπος ή ότι άλλο κρίνει ο δήμος ότι είναι κατάλληλο να γίνει σ’ αυτή την περιοχή.
Θα πάω παραπάνω, τώρα θα σας δείξω πολύ χαρακτηριστικά τον βαθμό που έχει επεκταθεί η μελέτη. Δηλαδή το προηγούμενο σχέδιο ήταν ένα σχέδιο που δείχνει με χρώματα τα υλικά και με τα σύμβολα όλα τα πράγματα που υπάρχουνε. Αυτό το σχέδιο είναι το κατασκευαστικό σχέδιο που παραπέμπει σε όλων των ειδών τις αναγκαίες πληροφορίες :λεπτομέρειες, διαστάσεις, παραπομπές σε σχέδια, όλα όσα απαιτούνται για την ανάγνωση της μελέτης. Βέβαια υπάρχει ένα ανάλογο πινακάκι- υπόμνημα εδώ με όλες αυτές τις λεπτομέρειες που βλέπετε ενδεικτικά. Εικ. 21. Αυτή είναι η διαμόρφωση γύρω από τον ναό. Εικ. 23. Το διευρυμένο χαμηλωμένο κομμάτι μπροστά στον ναό με τα σκαλοπατάκια και την ράμπα, και το υπερυψωμένο πλάτωμα γύρω από το καμπαναριό. Είναι μία συνολική ανάπλαση γύρω από τον ναό , που έτσι συνδέετε και με την περιοχή του κτιρίου των κελιών. Αυτή είναι η εικόνα όπως είναι σήμερα, Εικ. 24. Αυτά είναι σχέδια τομών που δείχνουνε τα χαμηλώματα και τις διαμορφώσεις της αυλής, το πως κατεβαίνει κανείς στο χαμηλό κομμάτι της αυλής, και πως με αυτόν τον τρόπο αναδεικνύεται η πρόσοψη της εκκλησίας που σήμερα είναι κρυμμένη. Εικ. 25.. Το απάνω σχέδιο είναι μία εικόνα προς την πύλη της Μονής και προς το κτίριο των κελιών. Το κάτω σχέδιο είναι μία εικόνα προς την ανασκαφή νομίζω. Εικ. 26. Όχι είναι μία εικόνα που δείχνει την κλίση της αυλής, το χαμηλωμένο κομμάτι μπροστά στην εκκλησία, το κτίριο των κελιών της μονής, το καμπαναριό, και εδώ είναι οι αναβαθμοί, γιατί ανάμεσα στο πλάτωμα της βάσης του καμπαναριού και της εκκλησίας διαμορφώνονται αναβαθμοί στους οποίους θα μπορεί κάποιος να κάθεται.
Η περιοχή της ανασκαφής, και η κατάχωση της ανασκαφής , έτσι ώστε όλος αυτός ο χώρος να βρίσκεται λίγο πιο χαμηλά από το επίπεδο που περιβάλλει το κτήριο των κελιών της Μονής…Εικ 27.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δημήτρη συγνώμη, συγνώμη λίγο να σε διακόψω. Βάλε το μικρόφωνο ώστε να μη χρειάζεται να γυρίζεις το κεφάλι καθόλου, να κοιτάς μόνο αριστερά μπροστά προς το σχέδιο. Έτσι δε θα έχεις, θα διευκολυνθείς εξαιρετικά.
ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ: Λοιπόν, το πλάτωμα αυτό θα είναι βατό, και επιστρωμένο με χαλικάκι. Θα μπορούνε οι πιστοί να βρίσκονται εδώ απάνω, και να συμμετέχουνε στις τελετές αφού θα έχουνε φύγει τα περισσότερα δέντρα από εκεί που σήμερα παρεμποδίζουν την οπτική επαφή . Εκτός από ορισμένα δένδρα χαρακτηριστικά. Θα ανοίξει η θέα προς την εκκλησία. Στην επιφάνεια , βλέπετε να αποτυπώνονται οι θέσεις των καταχωμένων τοίχων . Αυτό μπορεί να γίνει με αλλαγή χρώματος του χαλικιού της επίστρωσης, εφόσον το εγκρίνει η αρχαιολογική υπηρεσία. Αλλά βλέπετε ότι οι υψομετρικές διαφορές ανάμεσα στην αυλή της εκκλησίας, την καταχωμένη επιφάνεια, και την αυλή του κτιρίου των κελιών είναι πάρα πολύ μικρές. Δηλαδή αντιστοιχούν σε χαμηλά πεζούλια στα οποία θα μπορεί κανείς και να κάθετε.
Εδώ αντίστοιχα είναι η περιοχή του Θεάτρου. Εικ 28. Η πλατεία η οποία διαμορφώνεται μπροστά, τα νέα διευρυμένα όρια του αρχαιολογικού χώρου. Σήμερα το κιγκλίδωμα βρίσκεται θέση, η οποία δυσκολεύει και την ολοκλήρωση της αποκάλυψης του σκηνικού οικοδομήματος και άλλων αρχαιοτήτων που βρίσκονται εκεί . Αλλά κυρίως δυσκολεύει και τη λειτουργικότητα του Θεάτρου και την επισκεψιμότητα του αρχαιολογικού χώρου. Η νέα κεντρική είσοδος του αρχαιολογικού χώρου προβλέπεται εδώ, το κτίριο υποστηρικτικών λειτουργιών σε κείνο το σημείο, δυνατότητα άλλης εισόδου εδώ, θέσεις των αρχαιοτήτων που αποκαλύφθηκαν πρόσφατα, άλλη είσοδος στο Θέατρο εδώ, το σκηνικό οικοδόμημα, ο χώρος πίσω από το σκηνικό οικοδόμημα όπου θα μπορεί να γίνεται από τους ξεναγούς ενημέρωση σε πολυάριθμες ομάδες επισκεπτών . Άλλη είσοδος από αυτή τη (βορινή) μεριά για τους θεατές του Θεάτρου και άλλη εκεί που υπάρχει το καλλίτερο σημείο θέασης του θεάτρου από την οδό Μινύα, και όπου διαμορφώνεται μικρό πλάτωμα.. Η απεικόνιση της αναστήλωσης- αποκατάστασης του θεάτρου όπως προτείνεται στη μελέτη του γραφείου Μπιλή, και της προβλεπόμενης ανάπλασης του εδάφους, μετά την κατεδάφιση του μανδρότοιχου που χωρίζει σήμερα τα δύο μνημεία, που γίνεται έτσι ώστε όλος ο χώρος, και γύρω από το κοίλο του θεάτρου που ανακατασκευάζεται , και γύρω από τον λόφο που περιβάλλει τον τάφο, να ενοποιηθεί. . Ο περιμετρικός περίπατος με θέαση από ψηλά, και από ποιο κοντά, ανάμεσα ακριβώς στην άκρη του κοίλου και στα ταφικά μνημεία. Ο δρόμος που έχει μετατοπισθεί μακρύτερα εδώ. Σημεία θέασης με μικρά πλατώματα σε κατάλληλους τόπους γύρω από τον Τάφο. Πιο πέρα εκεί που βρίσκονται οι καταχωμένες κυκλικές προϊστορικές κατοικίες που επιθυμούμε να αναδειχθούν είτε αποκαλύπτοντάς τις, ή μόνο αποτυπώνοντάς τις στην επιφάνεια της επίχωσης. Ο περίπατος συνεχίζει γύρω – γύρω σε όλον τον αρχαιολογικό χώρο μέχρι στο σημείο της αρχής της οδού της εισόδου του Τάφου. Στην περιοχή αυτή εντάσσεται μέσα στον αρχαιολογικό χώρο και ένα κομμάτι γης που έχει αποκτήσει πρόσφατα η αρχαιολογική υπηρεσία στο οποίο προβλέπεται να είναι το στέγαστρο προστασίας ανένταχτων αρχιτεκτονικών μελών, και δύο μικρές αποθήκες, η πρώτη για φύλαξη ευρημάτων και η δεύτερη για τις ανάγκες συντήρησης του υπαίθριου χώρου και του κήπου..
Έτσι η κίνηση των επισκεπτών στον περιμετρικό περίπατο θα μπορεί να γίνεται είτε από τη μία πλευρά του χώρου προς την άλλη, είτε ανάποδα, και προβλέφθηκε αρκετός χώρος γύρω από τα μνημεία ώστε να μπορούνε να κινηθούνε και να σταθούνε οι επισκέπτες άνετα, ατομικά ή σε ομάδες .
Πάμε παραπέρα, αντίστοιχα σχέδια, λεπτομέρειες, Εικ. 29, 30, 31. και εδώ βλέπετε πάλι σε σχέδια μικρότερης κλίμακας, όπως έδειξα και για την περιοχή της εκκλησίας, πως προβλέπονται, το κτίριο υποστηρικτικών λειτουργιών, η νέα είσοδος του αρχαιολογικού χώρου, τα τοιχάκια, η διάταξη των αρχαίων μελών, οι πορείες προς την μία κατεύθυνση και στην άλλη και ούτω καθεξής.
Το σχέδιο με το κτιριάκι όπως φαίνεται από την πλευρά της εισόδου. Συνολικά θα το δείτε αργότερα. Εικ 32.
Εδώ είναι ένα σχέδιο με ένα τμήμα διαμόρφωσης στην ευρύτερη περιοχή, με το πρώτο και νότιο κομμάτι της οδού Μινύα που προβλέπεται να είναι δρόμος ήπιας κυκλοφορίας, και την οδό Σλήμαν, με τα τεχνικά γεωμετρικά τους στοιχεία, και εδώ η περιοχή του υπόστεγου με τα μικρά μονόχωρα κτιριάκια των βοηθητικών λειτουργιών.
Το υπόστεγο είναι αυτό εδώ, Εικ.35, 36. με την αποθήκη του, και την αποθήκη για τη συντήρηση του αρχαιολογικού χώρου. Εδώ τα βλέπετε από πάνω- κάτοψη στέγης και δωμάτων με τον περιβάλλοντα χώρο. Αυτές οι εικόνες δίνουνε το αρχιτεκτονικό ύφος και την μορφολογία που θα έχουνε. Είναι κτιριάκια που θα κατασκευαστούν με πέτρες, από τους μανδρότοιχους που θα καθαιρεθούν ,έτσι ώστε να κρατηθεί κάτι από το ύφος της περιοχής και την υλικότητα των πραγμάτων. Το στέγαστρο είναι αυτό εδώ, Εικ 37. Κατά τη μία άποψη, και κατά την άλλη είναι το απάνω σχέδιο. Εδώ είναι κάποιες κατασκευαστικές λεπτομέρειες. Εικ 38, και εδώ βλέπετε το κτιριάκι των υποστηρικτικών λειτουργιών, το οποίο βρίσκεται δίπλα στην νέα είσοδο του αρχαιολογικού χώρου Εικ 39. Η νέα είσοδος του αρχαιολογικού χώρου είναι αυτή εδώ…. Περπατάει κανείς δίπλα του. Είναι κάθετα τοποθετημένο προς τον αρχαιολογικό χώρο ώστε να μην αποκόπτει την θέαση προς τον τάφο , να μην σχηματίζει τοίχος. Αποτελείται από ένα τμήμα που βρίσκεται μέσα στον αρχαιολογικό χώρο που έχει το εκδοτήριο και ένα μικρό πωλητήριο, και από ένα τμήμα που είναι έξω από τον αρχαιολογικό χώρο. Αυτό περιλαμβάνει τις τουαλέτες και έναν χώρο που μπορεί να λειτουργήσει είτε σαν αναψυκτήριο, είτε σαν χώρος πολλαπλών εκδηλώσεων, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σαν εκθετήριο, ανάλογα με το τι θα αποφασίσει η εφορία και ο δήμος. Μπροστά στο κτήριο προβλέπεται ένα υπαίθριο καθιστικό με ένα στέγαστρο, ένα σκίαστρο, που, σε κάθε περίπτωση μπορεί να προσφέρει μεγάλη υπηρεσία.
Τομές και όψεις του κτιρίου . Εικ 40, 41, 42. Α, ξέχασα να πω, και θα ήθελα να το πω εδώ σ’ αυτό το σχέδιο, ότι αυτό το κτίριο είναι ένα ελαφρύ κτίριο. Κατασκευάζεται μπροστά σε έναν πέτρινο τοίχο με ορατή λιθοδομή , που θα κατασκευαστεί με πέτρες όπως και τα άλλα. Είναι το μόνο πέτρινο στοιχείο και όλες οι άλλες κατασκευές (που το απαρτίζουν) είναι ελαφριές, αιρετές, δηλαδή και λυόμενες κατά κάποιο τρόπο. Θα σας τις περιγράψει ο κύριος Καρυδάκης που έχει κάνει την στατική μελέτη. Είναι πολύ λιτό και νομίζω σεμνό.
Λεπτομέρειες του κτιρίου Εικ. 43, 44. και εδώ θα διατρέξω πάρα πολύ γρήγορα, μία σειρά από κατασκευαστικές λεπτομέρειες που αποτελούνε το ένα τρίτο ή τέταρτο νομίζω, από αυτές που έχουνε γίνει συνολικά , για να δώσω μία εικόνα του πόσο έχει προχωρήσει η μελέτη, Λοιπόν είναι λεπτομέρειες πεζοδρόμων, κρασπέδων, ένα κοίλο ρείθρο, εναλλαγές των υλικών επάνω στα δάπεδα. Ξέχασα να σας πω ότι οι πεζόδρομοι κατασκευάζονται από έναν παλαιωμένου τύπου τεχνητό κυβόλιθο. Η επιθυμία ήτανε τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν να είναι καλαίσθητα, και να είναι υλικά τα οποία θα είναι εύκολο στο μέλλον να τα βρει κανείς, ώστε να επεκταθούν οι διαμορφώσεις ομοιόμορφα και στην υπόλοιπη γειτονιά και γιατί όχι και στους υπόλοιπους δρόμους της πόλης, σιγά – σιγά. Γι’ αυτό προσπαθήσαμε να μην γίνουνε μεγάλες δαπάνες για τα υλικά, εκτός για τα επιλεγμένα σημεία που δικαιολογείτε να έχουνε τέτοια μεταχείριση. Από αυτή την άποψη λοιπόν η οδός Μινύα και οι δρόμοι γύρω από τα μνημεία δαπεδοστρώνονται κατά κανόνα με τους παλαιωμένους κυβόλιθους στους οποίους παρεμβάλλονται σε διάφορα σημεία χαράξεις με ζώνες κυβόλιθων άλλου υλικού που μπορεί να διαφοροποιείται ανάλογα με την περιοχή που διατρέχει ο πεζόδρομος.. Δηλαδή μπροστά στο Θέατρο για παράδειγμα και τον Τάφο οι ζώνες αυτές είναι πέτρινες. Μπροστά στην περιοχή του ναού είναι κεραμικές και παραπέμπουνε δηλαδή σε στοιχείο βυζαντινό. Η εικόνα διαμορφώνεται και από την εναλλαγή των κυβόλιθων, και την χρήση ενός τύπου κυβόλιθου που δεν είναι ο αυστηρός με τις σκληρές ακμές, αλλά επειδή είναι τεχνητά παλαιωμένος δείχνει κάπως πιο φυσικός. Εικ 45, έως 58.
Λοιπόν τα πεζούλια, ο μανδρότοιχος γύρω από τον αρχαιολογικό χώρο ο οποίος επισκευάζεται. Η αναβαθμοί αυτοί είναι γύρω από το καμπαναριό. Εσοχές για τα πίλαρ μέσα στους τοίχους, το ίδιο, το ίδιο. Εικ.64,65,66. Αυτή είναι η τομή στον δρόμο της οδού Μεγάλου Αλεξάνδρου στο οδόστρωμα της οποίας παρεμβάλλονται λωρίδες και από γαρμπιλομπετόν, που παραπέμπουνε λίγο και στον δρόμο που έχει κάνει ο Πικιώνης για την ανάβαση στο Φιλόπαππο. Αυτός ο τοίχος εδώ που κατεβαίνει το βουνό, είναι ένας μικρός αναλημματικός τοίχος, το ρείθρο του, και το οδόστρωμα. Εικ. 67. Και εδώ, μέσα στον αρχαιολογικό χώρο και ούτω καθεξής. Αυτό το σχέδιο δείχνει και το κιγκλίδωμα του αρχαιολογικού χώρου. Σκαλοπατάκια μέσα στους αρχαιολογικούς χώρους. Λοιπόν αναβαθμοί, διάφοροι άλλοι αναβαθμοί. Εικ. 68,69,70. Αυτή είναι η σκάλα που πηγαίνει από την αυλή του ναού στο κτίριο των κελιών. Το ίδιο σε όψη. Το ίδιο σε μια άλλη όψη, από μια άλλη πλευρά. Εικ 71, 72, 73. Άλλη σκάλα σε μια άλλη πλευρά του ναού που πηγαίνει προς τα ανατολικά προς την περιοχή του πάρκινγκ.
Εικ. 74,75. Τα σκαλοπάτια προς το καμπαναριό. Η ράμπα στο προαύλιο της εκκλησίας. Εικ 76,77. Οι πάγκοι. Εικ. 79, 80. Το κιγκλίδωμα του αρχαιολογικού χώρου ειδικά σχεδιασμένο για να μπορεί να ακολουθεί κλίσεις σε φυσικό τοπίο, χωρίς αναβαθμούς και σκαλοπάτια. Λεπτομέρειές του. Εικ 81,82.
Η περιοχή πρόσβασης προς το κτήριο της μονής, εδώ μέσα είναι η αυλή της οικίας του ιερωμένου. Το κάγκελο, ξεχωριστό για να έχει (η αυλή) ιδιωτικότητα, η αυλόθυρα, η σκάλα που οδηγεί στο επίπεδο που βρίσκεται μπροστά στα κελιά. Η πόρτα. Όψη του ιδίου κιγκλιδώματος. Άλλες λεπτομέρειες. Εικ. 83,84,85,86,87. Ο Τάφος. Εδώ κάτω από αυτό το δώμα βρίσκεται ο θάλαμος του τάφου. Εικ .88. Εδώ είναι το επικλινές γκανάϊτ (εκτοξευμένο σκυρόδεμα) που συγκρατεί τα χώματα. Αυτό θα σκεπαστεί με αναρριχόμενη αμπέλοψη, αλλά διατηρείται ακάλυπτο το κανάλι απορροής για τα όμβρια Όπως είναι σήμερα ο θάλαμος του Τάφου σκεπασμένος με ένα μάλλον άγαρμπο, και αδέξιο μπετόν. Σκεπάζεται με ειδική κατασκευή η οποία δίνει την αίσθηση ότι είναι φυσικό έδαφος με χαλικάκι, και τα χώματα διαμορφώνονται και κρατιόνται από αυτή την πλευρά και ούτω καθεξής. Για να αποκτήσει μία συνέχεια το ανάγλυφο του εδάφους που περιβάλλει τον Τάφο και το δώμα του θαλάμου από την μία πλευρά με το γκανάιτ και από την άλλη με το φυσικό έδαφος, και αυτή η περιοχή να μην δίνει αυτή την ατελή εικόνα. Εικ. 87..
Και εδώ πηγαίνομε σε δύο άλλα σχέδια. Το ένα σχέδιο δείχνει την προτεινόμενη διαμόρφωσή μας (σε συνδυασμό) με το ρυμοτομικό σχέδιο που ισχύει σήμερα. Εικ. 89. Βλέπετε ότι το ρυμοτομικό αυτό, του 1966 -σε πολλά μη υλοποιημένο , θα τα πει η κυρία Ηλιοπούλου, έγινε όταν δεν είχε ανακαλυφθεί ακόμα το Θέατρο. Έχει οικοδομικό τετράγωνο εδώ, (στη περιοχή του Θεάτρου) πράσινο βέβαια οικοδομικό τετράγωνο. Ο αρχαιολογικός χώρος ήταν μόνο αυτός. (Η περιοχή του Τάφου) Έχει πλατείες εδώ, και δρόμο εδώ, ο οποίος σχεδόν ακουμπά στον Ναό, και ούτω καθεξής. Επίσης δεν περιλαμβάνεται δε σε αυτό η οδός Βυζαντίου. Και αυτό το σχέδιο που θα δείτε αμέσως μετά, και όπως εμείς το μελετήσαμε, είναι αυτό: (το σχέδιο του αρχαιολογικού πάρκου μαζί με το σχέδιο του προτεινόμενου νέου ρυμοτομικού, το οποίο σχεδιάσαμε κατάλληλα ώστε να συμβαδίζει και με την προτεινόμενη διαμόρφωση του αρχαιολογικού πάρκου). Εικ. 90. Δε θα μπω σε λεπτομέρειες. Το μόνο που θα πω είναι ότι έγιναν (στο ρυμοτομικό) οι απόλυτα αναγκαίες αλλαγές,. Έγιναν αλλαγές εδώ στην οδό Μυνία, εδώ, εκεί σ’ αυτά τα σημεία, εδώ πέρα.(Δείχνονται τα σημεία των αλλαγών). Δεν μπαίνομε σε ιδιοκτησίες τουλάχιστον σ’ αυτές τις περιοχές. Εδώ είναι οι τακτοποιήσεις που έχουνε σχέση με την εκκλησία. Και σε σχέση με προτεινόμενες απαλλοτριώσεις είναι αυτό το κομμάτι γης εδώ για να ολοκληρωθεί το αναγκαίο πάρκινγκ, για να ανοιχθεί εδώ ο δρόμος αυτό το κομματάκι εδώ, και αυτό εδώ, που σήμερα βρίσκεται και ένα κτιριάκι του δήμου, το οποίο πιστεύω ότι είναι απόλυτα απαραίτητο σαν κοινόχρηστος χώρος για να έχουνε ανθρώπινες συνθήκες ζωής οι κάτοικοι αυτής περιοχής που δεν έχει ελεύθερους χώρους.. Στην ίδια περιοχή προβλέπετε και να μεταφερθεί (ο σήμερα επίστυλος) υποσταθμός της ΔΕΗ που θα φύγει από την περιοχή του αρχαιολογικού πάρκου.
