Το Ίδρυμα Μποδοσάκη παρουσιάζει το Σχέδιο Δράσης για την Κοινωνία των Πολιτών στην Ελλάδα
Η κλιματική κρίση στο επίκεντρο της 7ης συνάντησης του Άνω Διαζώματος
«ΔΕΣΜΟΙ. Χαρτογραφώντας ιστορίες που μας συνδέουν με τον Έβρο» – Ένα νέο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα για τον Έβρο
3ο Διεθνές Συνέδριο Αρχαίας Ελληνικής και Βυζαντινής Τεχνολογίας
Passion/Πάθος: Το 4o Musikaloy Festival
Φωτογραφίες: Γεωργία Καραμαλή
Στο διάβα από την σκιερή και καταπράσινη επαρχιακή οδό Χαλκίδας-Αιδηψού, μετά το πρώτο μισό κατά μήκος του Κηρέα ποταμού παγώνει το αίμα, όταν στην Κήρινθο ο περαστικός συναντά για πρώτη φορά τα καμένα της φωτιάς του 2021.
Τελευταία ζώνη πράσινου, ο κάμπος του χωριού, σπαρμένος φέτος με καλαμπόκια. Αργότερα μάθαμε ότι προορίζονται για ζωοτροφή σε μια πρότυπη κτηνοτροφική μονάδα που εφοδιάζει με πρώτης ποιότητας βιολογικό κρέας τα αστικά κέντρα της χώρας.
Με αφορμή την πρωτοβουλία του ΣΠΕΛ να αναπτύξει τρία έργα που εντάσσονται στις ευρύτερες δράσεις του εγχειρήματος: «Η Βόρεια Εύβοια ξαναγεννιέται και παράγει», η Agrenda και το Agronews ακολούθησαν μια δημοσιογραφική αποστολή στην περιοχή υπό τον γενικό τίτλο Meet your Makers από τις 3 μέχρι τις 5 Ιουνίου, όπου έμαθε από πρώτο χέρι, συνομιλώντας με αγρότες, κτηνοτρόφους και μελισσοκόμους για τις προκλήσεις που επιφυλάσσει το μέλλον έπειτα από την περσινή καταστροφή.
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι οι κύκλοι της αγροτικής παραγωγής είναι που τραβάνε το κουπί ώστε να περάσουν οι κάτοικοι της Βόρειας Εύβοιας στην επόμενη ημέρα. Ταυτόχρονα, ολόκληρη η χώρα εναποθέτει σε αυτούς τις ελπίδες της για μια χειροπιαστή αναφορά πάνω σε αυτό που αόριστα στις Βρυξέλλες περιγράφουν ως αειφορική αγροτική παραγωγή και ανάπτυξη.
Και αν ο μακρόπνοος «σχεδιασμός Μπένου» με τις ζώνες καλλιέργειας και τα πολυλειτουργικά αγροκτήματα βρίσκεται ακόμα στα σπάργανα, ήδη η επιθυμία για αλλαγή έχει ξεκινήσει να δίνει κίνητρα στους πρωταγωνιστές της αγροτικής παραγωγής της περιοχής, που μας μίλησαν στο πλαίσιο αυτού του συμπυκνωμένου τριήμερου οδοιπορικού. Πάντως, οι πρακτικές ανάγκες τους, από εξειδίκευση στο πεδίο της εκπαίδευσης μέχρι τις επενδύσεις στον τομέα του εξοπλισμού μηχανημάτων και μεταποίησης, συναντούν τις παρατηρήσεις της SWOT ανάλυσης για την Μελέτη για την Αγροδιατροφή που έτρεξε με αφορμή το συνολικό project αναγέννησης της Β. Εύβοιας.
Ζωντανά χωριά λοιπόν είναι το βασικό κίνητρο των κατοίκων. Η μεθοδολογία που ήδη ακολουθούν θέλει συμπράξεις με όχημα την αγροτική παραγωγή, επενδύσεις σε αγροτικό εξοπλισμό για καλλιέργεια και μεταποίηση, καθώς και μια πιο ώριμη και μεθοδική προσέγγιση αγορών που πληρώνουν με μεγάλη προθυμία την προστιθέμενη αξία των προϊόντων που παράγουν στα χωράφια, τους ελαιώνες, τα αμπέλια και τους οπωρώνες της περιοχής.
Πρόκειται για τους ίδιους ανθρώπους που έσπευσαν εκείνον τον φλεγόμενο Αύγουστο με τα τρακτέρ τους να σταματήσουν τις φλόγες που έκαιγαν για 25 μέρες. Αυτό το κοινό βιώμα, που είδε το τοπίο της Βόρειας Εύβοιας να αλλοιώνεται και να αποκτά δυστοπικό προφίλ, άλλαξε τους ανθρώπους, τους έφερε πιο κοντά, κάτι που διευκολύνει πλέον τη μεταξύ τους συνεργασία, όπως πολλοί παραδέχτηκαν.
Στο πλαίσιο της προσπάθειας ανάδειξης των προϊόντων και των προσπαθειών τους, ο ΣΠΕΛ, βρίσκεται πίσω από μια έκθεση με πορτρέτα των παραγωγών αυτών, τραβηγμένα από τον φωτογράφο, Γιώργο Ζαρζώνη, ενώ δρομολογεί για τα Χριστούγεννα την «κάθοδο» των παραγωγών της Βόρειας Εύβοιας στην Αθήνα, για μια έκθεση τροφίμων στο μετρό του Συντάγματος, όπου θα έχουν τη δυνατότητα να γνωριστούν με το αθηναϊκό κοινό και να διαθέσουν απευθείας τα προϊόντα τους στους καταναλωτές της πόλης.
Φέρνει νέο κόσμο στο νησί το πολυδιάστατο παραγωγικό προφίλ
Σύκο, ελιά, μέλι μαζί με ιδιαίτερα γαλακτοκομικά προϊόντα και κρέας από ζώα ταϊσμένα με ντόπιες ζωοτροφές γίνονται οι αιχμές στα χέρια των παραγωγών της Βόρειας Εύβοιας. Το καλάθι συμπληρώνουν προϊόντα από μικρούς μεταποιητές με εργαστήρια που παντρεύουν την τοπική αγροτική παραγωγή με πρώτες ύλες από άλλες γειτονιές της χώρας για δημιουργίες που διατηρούν στο σύγχρονο γαστρονομικό προφίλ, γεύσεις και συνήθειες που έφεραν στο νησί οι κατατρεγμένοι Μικρασιάτες πρόσφυγες στις αρχές του περασμένου αιώνα.
Σύμπραξη κτηνοτρόφων – αγροτών για το βιολογικό στοίχημα της Βόρειας Εύβοιας
Ο Μινάς Χάλαρης, από τους Ευβοιότοπους, είχε από τον περασμένο Σεπτέμβριο μπει στο πνεύμα της αναγέννησης. Το brand του, εκτιμά, θα μπορούσε να στηρίξει μια ανανέωση του παραγωγικού μοντέλου στης περιοχής, ενώ αναμένει και τις εξελίξεις γύρω από τη δημιουργία μιας αγροτικής σχολής στην Ιστιαία. Ήδη συνεργάζεται με δυναμικούς αγρότες που καλλιεργούν χιλιάδες στρέμματα για ζωοτροφές. «Θέλουμε να προσελκύσουμε στην περιοχή και άλλους παραγωγούς, για παραγωγή ζωοτροφών, κτηνοτρόφους για να αυξήσουμε τη δυναμική αλλά και μεταποιητές για να αναλάβουν έστω το κομμάτι της πρώτης μεταποίησης». Ο αισιόδοξος και πολυπράγμονας κτηνοτρόφος, αναφέρθηκε στην καταστροφή μονάχα για να πει πως «ευτυχώς δεν έχασα κανένα ζώο. Χάρη σε αυτό, δεν μας κατέβαλε η πυρκαγιά ψυχολογικά. Κατά τα λοιπά, είχαμε τεράστιες υλικές ζημιές. Όμως γεννιέται τώρα η ευκαιρία να γίνει κάτι νέο, να δημιουργήσουμε συνθήκες συνανάπτυξης».
Το σμυρνέικο σύκο που δίνει ζωή σε επτά χωριά
«Ζήτημα να έχουν φύγει πέντε άτομα από το χωριό, και αυτοί για να γίνουν γιατροί» θα πει ο Δημήτρης Στολίδης, πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ταξιάρχη, που μετρά σχεδόν 100 χρόνια παρουσίας με ιδιαίτερη αναφορά στο σύκο, που έφεραν οι πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, αφού τα εδάφη και το κλίμα της περιοχής, θύμιζε εκείνα των χαμένων τόπων που άφησαν πίσω τους, στα οποία ευδοκιμούσε η συγκεκριμένη καλλιέργεια. «Το σύκο μας κρατάει εδώ» εξηγεί ο αεικίνητος συνεταιριστής, που φιλοδοξεί να αναβαθμίσει την παρουσία του προϊόντος στο ράφι. Νέα μηχανήματα για καινοτόμες συσκευασίες που τραβάνε το τελικό προϊόν μακριά από την τετριμμένη πλέον συσκευασία με την χρυσή κορδέλα βρίσκονται στο πλάνο του κ. Στολίδη, ο οποίος φιλοδοξεί τα επόμενα χρόνια να πουλά την παραγωγή των συνεταιριστών ανά τεμάχιο σύκου. «Να πηγαίνει ο άλλος και να αγοράζει ένα σύκο, όπως θα έπαιρνε μια μικρή σοκολάτα ή ένα παστέλι. Κάτι τέτοιο θα ανέβαζε την τιμή στον συνεταιρισμό στα 20 ευρώ από τα 3,20 με 3,50 που παίζει σήμερα» εξηγεί. Ήδη εξετάζει μηχανήματα που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν το εγχείρημα.
Ένα τυροκομείο για 50 οικογένειες
Βουτυρένια φέτα, γλυκιά γραβιέρα αλλά και πικάντικη με μπούκοβο και λιαστή ντομάτα έφερε στο τραπέζι των συντακτών ο νεαρός τυροκόμος, Κώστας Κυριακάκης, που έμαθε την τέχνη της τυροκόμησης από τον παππού του, που κάποτε δούλευε στο τυροκομείο αυτό, προτού το αγοράσει. Τρίτη γενιά πλέον, ο Κώστας, συνεχίζει δυναμικά την λειτουργία του τυροκομείου στους Ωρεούς, δυτικά της Ιστιαίας και επεξεργάζεται 1,5 με 2 τόνους γάλακτος την ημέρα, το οποίο παραλαμβάνει από 50 κτηνοτρόφους της περιοχής, με ζωικό κεφάλαιο που κυμαίνεται από 50 μέχρι 250 ζώα έκαστος. Μάλιστα, για αρκετά από τα τυριά, φτιάχνει τη δική του πυτιά, εξασφαλίζοντας έναν ζωντανό και πικάντικο χαρακτήρα που δύσκολα συναντά κανείς στα προϊόντα πιο βιομηχανικών τυροκομείων.
Το μέλι έχει vintage, όπως το κρασί
Την έννοια του vintage στο μέλι θέλει να εισάγει ο «μελισσοτρόφος» Χρήστος Κεντρής, που εξηγεί ότι αφού κάθε χρονιά είναι διαφορετική από άποψη καιρικών συνθηκών, είναι λογικό και το μέλι να διαφέρει, ακόμα και αν η κυψέλη τοποθετείται στο ίδιο σημείο. «Μέλια εσοδείας, όπως στο κρασί θα άξιζε να ενταχθούν στις ετικέτες» ανέφερε. Από 600 μελίσσια που φρόντιζε μέχρι πέρυσι τον Ιούνιο, έκλεισε το 2021 με 200. «Έχασα 400 μελίσσια. Τα μισά κάηκαν και τα άλλα μισά τα εγκατέλειψαν οι μέλισσες» περιγράφει. Ωστόσο φέτος η φύση αντέδρασε, με τον ίδιο να περιγράφει με ενθουσιασμό την ένταση που είχε η βλάστηση την περασμένη άνοιξη. Οι ευνοϊκές συνθήκες του επέτρεψαν να ξαναφτιάξει τα μελίσσια του, που σήμερα αριθμούν σε 400. Αν και οι ανησυχίες στους τοπικούς μελισσοκόμους. Ο τόπος φιλοξενούσε κάποτε 900.000 κυψέλες από όλη τη χώρα, αφού το πεύκο της Εύβοιας έδινε μια μοναδική αίσθηση στο μέλι. Για καλή τους τύχη, αρκετοί δεν πρόλαβαν να μεταφέρουν στο νησί τα μελίσσια τους πέρυσι, με το πλήγμα να εστιάζει κυρίως στους ντόπιους έμπειρους μελισσοκόμους.
Κοινό χόμπι η… ταλαιπωρία με το ρόδι
Τέσσερις συνέταιροι με μια παραγωγή 30 έως 40 τόνων ρόδι το χρόνο, διακινούν δύο προϊόντα ροδιού με έμπνευση και αρχές που διαφέρουν από το συνηθισμένο. Η περίπτωση των παραγωγών από τις Σταγόνες, έχει ενδιαφέρον, γιατί δείχνει πως η παραγωγή ποιοτικών προϊόντων μπορεί να ακολουθήσει πολλές διαδρομές. Την ιστορία τους περιγράφει ο Νίκος Γλωσσιώτης, ένας εκ των συνεταιριστών, κοινός παρονομαστής των οποίων είναι η εγκατάλειψη των πόλεων στις οποίες ζούσαν για να εγκατασταθούν στην Βόρεια Εύβοια, πριν από μια δεκαετία. Μέσα σε αυτό το διάστημα, ίδρυσαν μια Κοιν.Σεπ, εισήγαγαν την τεχνική της φυσικής δόμησης στην περιοχή και ταυτόχρονα βρήκαν τρόπο να αποδεσμεύσουν την παραγωγή τους από τις διαρκείς και άδικες πιέσεις των εμπόρων. «Όταν έχει έξοδα 50 λεπτά, δεν μπορείς να δίνεις το ρόδι για 15 λεπτά» θα πει ο Νίκος, που με αφορμή αυτό, ξεκίνησαν να στήνουν μια μονάδα μεταποίησης που μετατρέπει σε καθαρισμένο σπυρί την πρώτη ποιότητα και κατεψυγμένο χυμό τα χτυπημένα ρόδια. «Δεν είναι προϊόν για το σούπερ μάρκετ ο χυμός αυτός. Πήγαμε αμέσως σε μικρά μαγαζιά και καφετέριες για να πετύχουμε τη μεγαλύτερη δυνατή τιμή. Δεν αξίζει να ανταγωνιστείς στο 5λεπτο του ευρώ για μια θέση στο ράφι» σχολιάζει, εξηγώντας ότι αν και με ούτε 30 στρέμματα, ζουν από το εγχείρημα και την προστιθέμενη αξία που εξασφαλίζει τέσσερεις οικογένειες.
Ταιριάσματα με θέα
Θύμιζε τη λίμνη Κόμο η θέα από Οινοποιείο Βρυνιώτη στα Γιάλτρα, έξω από την Αιδηψό, όταν αργά το απόγευμα της Κυριακής 5 Ιουνίου, η τελευταία «αποστολή» του οδοιπορικού κατέφθασε wine bar του οινοποιείου που έφερε ξανά στην επιφάνεια την εξαφανισμένη ποικιλία Βραδυανό. Ο εντυπωσιακός χώρος φιλοξένησε και τους gourmet μεζέδες – δημιουργίες του Γιώργου Κεντρή αλλά και τα εμπνευσμένα chutney του Θανάση Κουτσογιωργάκη και τα τυριά του Κώστα Κυριακάκη, με τη συνοδεία των κρασιών του Κώστα Βρυνιώτη, σε μια ακόμα απόδειξη ότι προϊόντα από τον ίδιο τόπο, ταιριάζουν μεταξύ τους.
Τα χαμοφάσουλα του Μαντουδίου
Αν ρωτήσει κανείς ποιο θα ήταν το «οικόσημο» της οικογένειας Λάμπρου στην κοιλάδα του Μαντουδίου, ο παραγωγός Αντώνης Λάμπρου που ένωσε τις δυνάμεις του με άλλους παραγωγούς για το διαρκώς ανερχόμενο brand Όσπρια Μαντουδίου, θα απαντήσει: «Το χαμοφάσουλο». Φακές, ρεβίθια και χαμοφάσουλα λοιπόν συμπληρώνουν το παραγωγικό αποτύπωμα του Μαντουδίου.
Ίσως μια ευκαιρία να σπάσει η μονοκαλλιέργεια
Η διαθεσιμότητα για τον ξενώνα Ελαιώνας, στην καρδιά του ελαιώνα των Ροβιών, για αυτό το καλοκαίρι είναι μετρημένη. Εκεί συναντήσαμε τον Νίκο Βαλλή, ο οποίος αν και δήλωνε πως ακόμα δεν έχει συνέλθει από την καταστροφή της πυρκαγιάς πέρυσι, επεξεργάζεται τις κινήσεις που χρειάζεται να γίνουν στην περιοχή, λαμβάνοντας υπόψιν και την ανθεκτικότητα των ποικιλιών ελιάς στο κλίμα που μεταβάλλεται.
Η ζημιά στον ελαιώνα του ήταν μεγάλη και ξεπερνά τις 2.000 ρίζες με ελιές. Ο Αύγουστος θα δείξει κατά πόσο μπορούν να επιβιώσουν τα αιωνόβια δέντρα που τραυματίστηκαν από την πυρκαγιά, αφού οι καύσωνες των προηγούμενων ημερών έδειξαν πως τα δέντρα που ξαναπέταξαν κλαδιά, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στις υψηλές θερμοκρασίες. «Ίσως» -θα πει- «είναι μια ευκαιρία να σπάσει η μονοκαλλιέργεια», αν και οι Ροβιές έχουν ταυτιστεί με τον περίφημο ελαιώνα τους. Ο ελαιοτουρισμός πάντως δείχνει να αποτελεί μια δημιουργική διέξοδο, με την περιοχή να βρίσκεται άλλωστε στην τουριστική ζώνη που οριοθετεί το σχέδιο Μπένου.
Δοκιμάσαμε:
Ήπιαμε:
