Ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς στην Περιφέρεια Ηπείρου

Πηγή: ΥΠΠΟΑ

Στην περιοχή της Ηπείρου το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού υλοποιεί επτά σημαντικά έργα προστασίας και ανάδειξης σε μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους, συμπεριλαμβανομένου και ενός με ερευνητικό – ψηφιακό χαρακτήρα.

Τα έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη είναι συνολικού προϋπολογισμού 11.331.101€ και υλοποιούνται από το ΥΠ.ΠΟ.Α. σε συνεργασία με την Περιφέρεια Ηπείρου και το Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης, καθώς η χρηματοδότησή τους εξασφαλίζεται από Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ 2014-2020.

Τα έργα αυτά αναδεικνύουν και προβάλλουν την μακραίωνη ιστορία του τόπου και ταυτόχρονα συμβάλλουν στην τόνωση των τοπικών οικονομιών, τόσο κατά τη φάση εκτέλεσής τους, όσο και με τη λειτουργία των χώρων ως προορισμών πολιτιστικού τουρισμού.

Τα έργα που υλοποιούνται είναι:

Συντήρηση, αποκατάσταση, ανάδειξη του θεάτρου και των άλλων μνημείων του Iερού της Δωδώνης – Φάση Α΄

Το έργο «Συντήρηση, αποκατάσταση, ανάδειξη του θεάτρου και των άλλων μνημείων του Iερού της Δωδώνης– Φάση Α΄» εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ήπειρος 2014-2020» με προϋπολογισμό 5.000.000€, χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και δικαιούχους την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων και την Περιφέρεια Ηπείρου.

Στο πλαίσιο του έργου πραγματοποιείται η στερέωση – αποκατάσταση τμήματος του αρχαίου θεάτρου με σκοπό την απόδοση του πρώτου και τμημάτων του δευτέρου διαζώματος στο κοινό. Συντηρείται, επίσης, η τοιχοποιία της δυτικής στοάς του εξωτερικού περιβόλου του ιερού, ώστε να αποτραπεί η περαιτέρω φθορά του και η πιθανή κατάρρευσή του. Τέλος, πραγματοποιείται βελτίωση των υποδομών εξυπηρέτησης κοινού (επέκταση χώρου στάθμευσης, εγκατάσταση βιολογικού καθαρισμού, αντικεραυνική προστασία).

Στα αναμενόμενα οφέλη του έργου συγκαταλέγονται τα εξής: προστασία και ανάδειξη των μνημείων, αύξηση της επισκεψιμότητας του αρχαιολογικού χώρου Δωδώνης, ενίσχυση της τουριστικής και οικονομικής ανάπτυξης της ευρύτερης περιοχής μέσω της ενοποίησης επιμέρους αρχαιολογικών χώρων, στο πλαίσιο δημιουργίας ενιαίας πολιτιστικής διαδρομής στα αρχαία θέατρα της Ηπείρου. Το έργο υλοποιείται με την πρόσληψη προσωπικού διαφόρων ειδικοτήτων (αρχαιολόγοι, συντηρητές, μηχανικοί, εργάτες κ.λπ.), το οποίο προέρχεται, κυρίως, από το ανθρώπινο δυναμικό του τοπικού πληθυσμού μιας αναπτυσσόμενης Περιφέρειας. Παράλληλα πολλοί τοπικοί προμηθευτές υλικών θα συντελέσουν στην αποτελεσματική υλοποίηση του έργου με την προμήθεια κατάλληλων υλικών και εργαλείων.

Προστασία, συντήρηση και αποκατάσταση Μεγάλου Θεάτρου Νικόπολης (Β΄ Φάση)

Το έργο «Προστασία, συντήρηση και αποκατάσταση Μεγάλου Θεάτρου Νικόπολης (Β΄ Φάση)» εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ήπειρος 2014-2020» με προϋπολογισμό 2.800.000€, χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και δικαιούχους την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πρέβεζας και τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων του ΥΠ.ΠΟ.Α.

Το Μεγάλο Θέατρο στην Νικόπολη της Πρέβεζας έχει αποκαλυφθεί σε σημαντικό τμήμα του και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα γνωστά αρχαία θέατρα του ελλαδικού χώρου και από τα λίγα αμιγώς ρωμαϊκά. Στο πλαίσιο του παρόντος έργου πραγματοποιούνται έργα αντιστήριξης και αποκατάστασης ετοιμόρροπων τμημάτων του (σκηνή, αναλήμματα, περιμετρικός τοίχος και στοά, είσοδοι, κοίλο), καθώς και διαμορφώσεις (διάδρομοι του κοίλου), αλλά και εργασίες ανάδειξης, προκειμένου το μνημείο να καταστεί αναγνώσιμο και επισκέψιμο για το κοινό.

Το έργο αναμένεται να προβάλει την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του εν λόγω μνημείου, να ενισχύσει την αναγνωσιμότητά του και να συμβάλει στη βελτίωση των συνθηκών επίσκεψης. Σε δεύτερο επίπεδο επιδιώκεται η σύνδεσή του μνημείου με ένα, υπό διαμόρφωση, δίκτυο επισκέψιμων αρχαιολογικών πυρήνων του αρχαιολογικού χώρου Νικόπολης (Master Plan), αλλά και των υπόλοιπων αρχαιολογικών χώρων – θεάτρων, στο πλαίσιο της «Πολιτιστικής Διαδρομής στα αρχαία θέατρα της Ηπείρου». Με την περαίωση του έργου, τέλος, θα αναβαθμιστούν οι πολιτιστικές υποδομές του Νομού και θα επιτευχθεί αύξηση του αριθμού των τουριστών και των ειδικευμένων επιστημόνων που θα το επισκεφθούν, γεγονός που -σε συνδυασμό με τη δημιουργία νέων, εποχιακών και μονίμων, θέσεων εργασίας- θα ενισχύσει την τοπική οικονομία.

Εργασίες ανάδειξης και διαμόρφωσης του αρχαιολογικού χώρου του Μικρού Θεάτρου της αρχαίας Αμβρακίας

Το έργο «Εργασίες ανάδειξης και διαμόρφωσης του αρχαιολογικού χώρου του Μικρού Θεάτρου της αρχαίας Αμβρακίας» εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ήπειρος 2014-2020» με προϋπολογισμό 749.400€, χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και δικαιούχους την Εφορεία Αρχαιοτήτων Άρτας και την Περιφέρεια Ηπείρου.

Το Μικρό Θέατρο της αρχαίας Αμβρακίας έχει αποκαλυφθεί σε σημαντικό τμήμα του, βρίσκεται εντός του πολεοδομικού ιστού της σύγχρονης πόλης της Άρτας και αποτελεί το μικρότερο από τα γνωστά αρχαία θέατρα του ελλαδικού χώρου. Στο πλαίσιο του παρόντος έργου θα πραγματοποιηθούν εργασίες ανάδειξης του Μικρού Θεάτρου και του αρχαιολογικού χώρου, διαμορφώσεις και έργα αντιστήριξης των πρανών.

Το έργο αναμένεται να προβάλει την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του εν λόγω μνημείου, να ενισχύσει την αναγνωσιμότητα του και να συμβάλει στη βελτίωση των συνθηκών επίσκεψης. Οι διαμορφώσεις που θα γίνουν στο πλαίσιο του έργου, στον περιβάλλοντα χώρο του μνημείου, θα βελτιώσουν αισθητά το περιβάλλον διαβίωσης των κατοίκων μέσα στο δομημένο αστικό ιστό. Σε δεύτερο επίπεδο επιδιώκεται η σύνδεσή του μνημείου με ένα, υπό διαμόρφωση, εκτεταμένο δίκτυο επισκέψιμων αρχαιολογικών χώρων – θεάτρων, στο πλαίσιο της «Πολιτιστικής Διαδρομής στα αρχαία θέατρα της Ηπείρου».

Με την περαίωση του έργου, θα αναβαθμιστούν οι πολιτιστικές υποδομές του Νομού, καθώς αναμένεται αύξηση των τουριστών και των ειδικευμένων επιστημόνων που θα τον επισκεφθούν, γεγονός που -σε συνδυασμό με τη δημιουργία νέων, εποχιακών και μονίμων, θέσεων εργασίας- θα ενισχύσει την τοπική οικονομία, στην τόνωση της οποίας θα συμβάλει και η προμήθεια υλικών από τοπικούς επαγγελματίες. Παράλληλα, από το έργο θα ωφεληθούν η εκπαιδευτική κοινότητα της ευρύτερης περιοχής (μαθητές), αλλά και άτομα με μειωμένη κινητικότητα, που θα μπορούν να γνωρίσουν ένα τόσο σημαντικό μνημείο.

Βασικές υποδομές και εργασίες αποκατάστασης και ανάδειξης αρχαίου θεάτρου Γιτάνων

Το έργο «Βασικές υποδομές και εργασίες αποκατάστασης και ανάδειξης αρχαίου θεάτρου Γιτάνων (Α΄ Φάση)» εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ήπειρος 2014-2020» με προϋπολογισμό 1.200.000€, χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και δικαιούχο την Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας.

Με το εν λόγω έργο συμπληρώνονται οι υπάρχουσες υποδομές στην περιοχή του αρχαίου θεάτρου και γενικότερα στον αρχαιολογικό χώρο Γιτάνων, που δημιουργήθηκαν, στο πλαίσιο των έργων “Ανάδειξη – Ανάπλαση αρχαιολογικού χώρου Γιτάνης” και “Ανάδειξη Κάτω Πόλης Γιτάνων”, με χρηματοδότηση από το Γ΄ Κ.Π.Σ. και το ΕΣΠΑ 2007-2013, αντίστοιχα. Στο έργο που βρίσκεται σε εξέλιξη, πραγματοποιούνται εργασίες επί του αρχαίου θεάτρου, οι οποίες επικεντρώνονται στις τρεις κεντρικές κερκίδες και θα αποτελέσουν την Α΄ φάση του έργου αποκατάστασης και ανάδειξης του μνημείου. Για την πληροφόρηση του κοινού θα τοποθετηθεί νέα ενημερωτική πινακίδα στην περιοχή του θεάτρου, θα εκδοθεί σχετικό ενημερωτικό φυλλάδιο και θα διεξαχθεί ημερίδα.

Με τη βελτίωση των υποδομών θα εξασφαλιστεί η μέγιστη δυνατή προστασία του μνημείου και θα ενισχυθεί η επισκεψιμότητά του, όπως και του ευρύτερου αρχαιολογικού χώρου στον οποίο ανήκει. Παράλληλα η υλοποίηση του έργου αναμένεται να συντελέσει στην αναβάθμιση των πολιτιστικών υποδομών της Θεσπρωτίας και θα ενισχύσει την τοπική οικονομία με τη δημιουργία νέων εποχικών και μόνιμων θέσεων εργασίας, ενώ στους ωφελούμενους περιλαμβάνονται επίσης, πέραν του τοπικού πληθυσμού, μέσω της σύνδεσής του με την πολιτιστική κληρονομιά, οι επισκέπτες του χώρου αλλά και της ευρύτερης περιοχής με τα αναμενόμενα οφέλη στην ενίσχυση της τουριστικής ανάπτυξης.

Αποκατάσταση – Ανάδειξη αρχαίου Θεάτρου Κασσώπης (Α΄ Φάση)

Το έργο «Αποκατάσταση – Ανάδειξη αρχαίου Θεάτρου Κασσώπης (Α΄ Φάση)» εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ήπειρος 2014-2020» με προϋπολογισμό 1.290.000€, χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και δικαιούχους την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πρέβεζας και τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων του ΥΠ.ΠΟ.Α.

Με το εν λόγω έργο πραγματοποιούνται οι απαραίτητες αρχικές εργασίες και επεμβάσεις προστασίας, αποκατάστασης και ανάδειξης του αρχαίου θεάτρου της Κασσώπης. Οι εργασίες στο αρχαίο θέατρο επικεντρώνονται στα αναλήμματα, στο διάζωμα, στον περιμετρικό αναλημματικό τοίχο, τις τρεις πρώτες σειρές εδωλίων (κατ’ ελάχιστον), καθώς και στο σκηνικό οικοδόμημα. Επιπλέον, θα ληφθούν μέτρα ανάσχεσης των κατολισθητικών φαινομένων του υπερκείμενου ορεινού όγκου στο εσωτερικό του θεάτρου. Για την πληροφόρηση του κοινού θα τοποθετηθεί ενημερωτική πινακίδα στην περιοχή του θεάτρου, πινακίδα με γραφή Braille, θα εκδοθεί σχετικό ενημερωτικό φυλλάδιο και θα διοργανωθεί ημερίδα.

Με τη βελτίωση των υποδομών θα εξασφαλιστεί η μέγιστη δυνατή προστασία του μνημείου και θα ενισχυθεί η επισκεψιμότητά του και γενικότερα του αρχαιολογικού χώρου. Παράλληλα, η υλοποίηση του έργου αναμένεται να συντελέσει στην αναβάθμιση των πολιτιστικών υποδομών της περιοχής, θα ενισχύσει την τοπική οικονομία με τη δημιουργία νέων εποχικών και μόνιμων θέσεων εργασίας, αλλά και την προμήθεια των απαραίτητων υλικών και εργαλείων από τοπικούς προμηθευτές. Επιπλέον θα ωφεληθεί η τοπική κοινωνία, η μαθητική κοινότητα και ομάδες ΑμεΑ μέσα από τις δράσεις προβολής και τα εκπαιδευτικά προγράμματα που θα διοργανωθούν στο μνημείο και ευρύτερα τον αρχαιολογικό χώρο. Πέραν του τοπικού πληθυσμού, στους ωφελούμενους περιλαμβάνονται και οι επισκέπτες του χώρου αλλά και της ευρύτερης περιοχής με τα αναμενόμενα οφέλη στην ενίσχυση της τουριστικής ανάπτυξης. Σημειώνουμε, τέλος, ότι η πράξη αποτελεί μία από τις δράσεις του πιλοτικού προγράμματος Ολοκληρωμένης Εδαφικής Επένδυσης της Περιφέρειας Ηπείρου με τίτλο “Πολιτιστική διαδρομή στα αρχαία θέατρα της Ηπείρου” για τη δημιουργία μιας ολοκληρωμένης πολιτιστικής διαδρομής και ενός εξειδικευμένου και επώνυμου προϊόντος πολιτιστικού τουρισμού με συνεκτικό στοιχείο τα αρχαία θέατρα της Δωδώνης, της Νικόπολης, της Αμβρακίας, της Κασσώπης και των Γιτάνων.

Encouraging tourism development through the preservation and promotion of the cross border cultural and natural resources: MileSTONES II

Το έργο «Encouraging tourism development through the preservation and promotion of the cross border cultural and natural resources: MileSTONES II» εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας INTERREG IPA «Ελλάδα – Αλβανία 2014-2020» με χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και δικαιούχο, μεταξύ άλλων, την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων, ενώ η δαπάνη που την αφορά ανέρχεται στο ποσό των 177.132€.

Το μεγαλύτερο μέρος των εργασιών που θα πραγματοποιηθούν από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων, περιλαμβάνει εργασίες συντήρησης των τοιχογραφιών του υστεροβυζαντινού ναού των Ταξιαρχών, στην Κωστάνιανη Ιωαννίνων.

Ο ναός των Ταξιαρχών στο χωριό Κωστάνιανη αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μνημεία του επονομαζόμενου Δεσποτάτου της Ηπείρου, του ανεξάρτητου κρατιδίου που δημιουργήθηκε στην Ήπειρο μετά τη φραγκική κατάκτηση. Κτίσθηκε πιθανότατα στο β΄ μισό του 13ου αιώνα και ανήκει στο σπάνιο αρχιτεκτονικό τύπο των τρίκλιτων σταυρεπίστεγων ναών. Στο εσωτερικό ο ναός διατηρεί πλήρως τις τοιχογραφίες του, οι οποίες με βάση της τεχνοτροπία και την εικονογραφία τους χρονολογούνται τις τελευταίες δεκαετίες του 13ου αιώνα. Στο δυτικό τοίχο, εξωτερικά, διατηρείται μεταβυζαντινή παράσταση της Δευτέρας Παρουσίας.

Συμπληρωματικά στις εργασίες συντήρησης, θα λειτουργήσουν και οι γενικότερες ενέργειες που προβλέπονται από το έργο, καθώς μέσα από την ημερίδα, τη δημιουργία του εκπαιδευτικού προγράμματος και του αρχαιολογικού οδηγού – λευκώματος, θα προβληθεί ένα σημαντικότατο βυζαντινό μνημείο της πολιτιστικής κληρονομιάς της παραμεθόριας περιοχής των Ιωαννίνων, το οποίο συνδέεται ποικιλοτρόπως με μνημεία ίδιας περιόδου από την Αλβανία.

ProxiTour. Πλατφόρμα Εξατομικευμένης Περιήγησης

Το έργο «ProxiTour, Πλατφόρμα Εξατομικευμένης Περιήγησης» εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» στο πλαίσιο της Δράσης «ΕΡΕΥΝΩ– ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ– ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ», με χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και δικαιούχο, μεταξύ άλλων, την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων, ενώ η δαπάνη που την αφορά ανέρχεται στο  ποσό των 114.570€.

Αντικείμενο του ProxiTour είναι ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη μιας έξυπνης και εύχρηστης διαδραστικής πλατφόρμας, που θα επιτρέπει την περιήγηση με παροχή εξατομικευμένων πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο με βάση την τοποθεσία του χρήστη, εισάγοντας την έννοια της εξατομικευμένης αφήγησης. Η περιήγηση θα μπορεί να γίνεται τόσο σε εξωτερικό όσο και σε εσωτερικό χώρο και θα αφορά χώρους πολιτιστικού, τουριστικού και περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος, ενώ θα είναι επεκτάσιμη και σε χώρους υψηλής επισκεψιμότητας, όπου υπάρχει σημαντική συγκέντρωση και μετακίνηση πληθυσμού. Η πιλοτική εφαρμογή της θα σχεδιαστεί με βάση τις ανάγκες του Αρχαιολογικού Μουσείου Ιωαννίνων. Με την χρήση τεχνολογιών αιχμής, η πλατφόρμα θα προσφέρει ολοκληρωμένη προώθηση και υποστήριξη πολιτιστικών δραστηριοτήτων, καθώς και καλύτερη προβολή του ψηφιακού αποθέματος όσον αφορά στους προαναφερθέντες τομείς, με τρόπο στοχευμένο ανάλογα με τα ηλικιακά και προσωπικά ενδιαφέροντα των επισκεπτών, ενώ αναμένεται να βελτιώσει σημαντικά την εμπειρία περιήγησής τους.

Στόχος του ProxiTour είναι η ανάπτυξη και παροχή της κατάλληλης υποδομής, συστημάτων και εργαλείων, σε οργανισμούς και επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους, εκθέσεις κ.λπ., ώστε να προσφέρουν την καλύτερη δυνατή εμπειρία στους επισκέπτες τους. Με χρήση του προτεινόμενου συστήματος και με τις κατάλληλες ενέργειες και επενδύσεις, τα σημεία ενδιαφέροντος θα μπορούν –ανάλογα με την ιδιαιτερότητα του χώρου– να εξελιχθούν σε πόλο έλξης εκπαιδευτικού, αρχαιολογικού, γεωτουριστικού, θρησκευτικού και φυσιολατρικού τουρισμού. Εξέλιξη, η οποία μπορεί να δώσει μια αναπτυξιακή δυναμική στην τοπική οικονομία και επιχειρηματικότητα.