Ομιλία της Προϊσταμένης Εφορείας Αρχαιοτήτων Αιτ/νιας Λευκάδας κας Ολυμπίας Βικάτου σχετικά με την αποκάλυψη του αρχαίου θεάτρου της Λευκάδας.

Σχετικά Θέατρα

“Σήμερα βρίσκομαι μαζί σας αποδεχόμενη την πρόσκληση του Δημάρχου προκειμένου να γίνει μια πρώτη παρουσίαση των αποτελεσμάτων της ολιγοήμερης έρευνας που πραγματοποιήθηκε στο χώρο του αρχαίου θεάτρου Λευκάδας. Δεν θα ήμασταν όμως σε αυτή τη θέση αν ο κ. Δήμαρχος δεν ήταν αρωγός της Εφορείας μας και δεν είχε προχωρήσει όλες τις απαραίτητες διαδικασίε ς προς αυτή την κατεύθυνση. Γι αυτό θα ήθελα να τον ευχαριστήσω θερμά τον ίδιο, να ευχαριστήσω και εσάς, το Δημοτικό Συμβούλιο που ενέκρινε την πρόταση της χρηματοδότησης των δοκιμαστικών τομών, οι οποίες οδήγησαν στον εντοπισμό ενός τόσο σημαντικού μνημείου. Από την αρχή, όμως, θα ήθελα να διευκρινίσω ότι το μνημείο αυτό είχε εντοπισθεί για πρώτη φορά από συνεργάτη του Νταίρπφελντ (Wilhelm Dorpfeld) στις αρχές του 20ου αιώνα, έχει καταχωθεί, ξέραμε ότι περίπου θα ήταν εκεί αλλά δεν ξέραμε ακριβώς πού, επομένως για να προχωρήσουμε σε μια έρευνα του μνημείου αρχικά έπρεπε να κάνουμε δοκιμαστικές τομές για να το εντοπίσουμε.” Μετά από μια γενικότερη ιστορική και αρχαιολογική αναφορά στην αρχαία Λευκάδα, “μια ισχυρή πόλη κράτος στην οποία το θέατρο κάλυπτε τιςκοινωνικοπολιτικές ανάγκες των κατοίκων της”,

• η κ. Βικάτου παρουσίασε τα συμπεράσματα των δοκιμαστικών τομών.

“Επανερχόμαστε στο δημόσιο βίο της πόλης για να μιλήσουμε για το θέατρο. Εδώ βλέπουμε μια κάτοψη γενικώς του θεάτρου:

Τα μόνα στοιχεία που ήταν γνωστά έως τώρα για το θέατρο προέρχονταν από τις εργασίες που είχαν γίνει το 1901 από τον Κρούγκερ (E. Kruger)συνεργάτη του Νταίρπφλεντ, ο οποίος πραγματοποίησε ανασκαφικές τομές σε τμήματα του τείχους και στο χώρο του θεάτρου. Τα στοιχεία που προέκυψαν από την ανασκαφή εκείνη δεν δημοσιεύτηκαν ποτέ. Μια σύντομη αναφορά στις εργασίες γίνεται στο βιβλίο του Νταίρπφελντ ” Alt-Ithaka”, στο οποίο δημοσιεύονται τα αποτελέσματα των ερευνών του σε όλο το νησί. Συγκεκριμένα αναφέρει ότι: “οι ανασκαφές στην ακρόπολη και σε όλη την πόλη αξίζει να συνεχιστούν και υπόσχονται καλά αποτελέσματα. Ιδιαίτερα ισχύει αυτό για το θέατρο του οποίου ο αναλημματικός τοίχος , η ορχήστρα και η σκηνή εντοπίστηκαν από τον Κρούγκερ και ανήκουν στους προρωμαϊκούς χρόνους.”

Γνωρίζουμε λοιπόν πιο συγκεκριμένα ότι κατά τις εργασίες είχε εντοπισθεί τμήμα της ορχήστρας, ο αποχετευτικός αγωγός μεταξύ του κοίλου και της ορχήστρας, ο λεγόμενος εύριπος, εδώλια και λίθοι από τα θεμέλια της σκηνής, καθώς επίσης δύο αναλημματικοί τοίχοι που είχαν κατασκευαστεί βόρεια της σκηνής, ένας χτισμένος κατά το πολυγωνικό σύστημα τειχοποιίας και ο άλλος κατά το ισοδομικό. Οι τομές ωστόσο εκείνες καταχώθηκαν μετά το πέρας των εργασιών και ως εκ τούτου η ακριβής θέση του θεάτρου δεν ήταν γνωστή. Η επιτόπια έρευνα της τότε αρμόδιας ΙΒ Εφορείας Αρχαιοτήτων, αρμόδια έως τον Ιανουάριο του 04, οδήγησε στην υπόδειξη της βορειοανατολικής κλιτείος του μεσαίου λόφου του Κούλμου (12:25) ως την πιθανότερη θέση του θεάτρου. Το μεγαλύτερο τμήμα του χώρου καταλαμβάνει η ιδιοκτησία Μικρώνη, ενώ τμήμα του κοίλου και της σκηνής βρίσκονται και σε δύο ακόμα παρακείμενες ιδιοκτησίες. Το εν λόγω ακίνητο εκτείνεται αμφιθεατρικά στο μεγαλύτερο τμήμα του και καταλήγει σε ένα επίμηκες τμήμα στα ανατολικά. Εντός του ακινήτου είναι ορατό τμήμα αρχαίου τοίχου στα δυτικά του και οικοδομικό υλικό χρησιμοποιημένο σε σύγχρονους αναλημματικούς τοίχους και στους τοίχους μιας μικρής αγροτικής αποθήκης νότια της οποίας ήταν ορατά λαξεύματα στο βράχο. Κατά τις εργασίες που πραγματοποιήσαμε με τη βοήθεια του ?ήμου από τις 8 έως τις 18 ?εκεμβρίου 2015, ο ?ήμος κάλυψε την αμοιβή των έκτακτων εργατών και του μηχανικού εκσκαφέα και η Υπηρεσία μας διέθεσε το μόνιμο προσωπικό της και συνεργείο εργατοτεχνιτών που έχει στο νησί και, επίσης, να σημειώσω ότι η τοπογράφηση των τομών έγινε εθελοντικά από το γραφείο του μηχανικού κ. Χρήστου Κατηφόρη, τον οποίο και θερμώς ευχαριστούμε. Πρέπει να πούμε, λοιπόν, ότι έγιναν 13 δοκιμαστικές τομές. Ο χώρος του κοίλου απλώνεται στο αμφιθεατρικό τμήμα της ιδιοκτησίας στο οποίο εντοπίστηκαν τα εδώλια που βλέπουμε εδώ, λαξευμένα στο φυσικό βράχο:

Σε έξι από τις τομές που έγιναν εντοπίστηκαν εδώλια που άλλα είναι σε καλή κατάσταση και άλλα που δεν διατηρήθηκαν τόσο καλά. Παρόλα αυτά διαπιστώσαμε ότι το βάθος των εδωλίων κυμαίνεται από 70 – 90 εκ. και το ύψος του από 22 έως 33 εκ. Tο κοίλο του θεάτρου συνεχίζει και ψηλότερα, στα νότια σε παρακείμενη ιδιοκτησία που είναι ορατά κατά τόπους τα λαξευμένα εδώλια. Στην κορυφή του θεάτρου και σε πολύ μικρή απόσταση από την απόληξη του κοίλου βρίσκεται ένα κτήριο με ορατές διαστάσεις 5,5×4,5 περίπου μέτρα για το οποίο προς το παρόν δεν μπορεί να υποστηριχθεί κάτι που δεν έχει ερευνηθεί.

Από τις τομές που έγιναν στο επίπεδο πλάτωμα του ακινήτου εντοπίστηκε τμήμα της ορχήστρας. Αυτό είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό τμήματα για εμάς. Εφόσον εντοπίστηκε τμήμα τοίχου σε κάτοψη τεταρτημορίου.

Το τμήμα της ορχήστρας που εντοπίστηκε βρίσκεται στα ανατολικά του χώρου και από τη θέση της ορχήστρας επιβεβαιώνεται ο βόρειος- βορειοανατολικός προσανατολισμός του θεάτρου, με θέα προς τη θάλασσα. Σε δύο ακόμα από τις τομές που έγιναν στο επίπεδο πλάτωμα εντοπίστηκε οικοδομικό υλικό για το οποίο επίσης δεν μπορούμε να πούμε κάτι αυτή τη στιγμή γιατί πιθανότατα να προέρχεται από την επένδυση των εδωλίων.

Τέλος, στο δυτικότερο άκρο του επίπεδου πλατώματος όπου ήταν ορατό τμήμα τοίχου, διαπιστώθηκε ότι αυτός ο τοίχος έχει μήκος 3μ και πλάτος 80 εκ. είναι χτισμένος ισοδομικά, με επεξεργασμένους ογκόλιθους και είναι ορατές 4 σειρές δόμων ύψους περίπου 1,5 μέτρο. Oι 3 ανώτεροι δόμοι έχουν κατεύθυνση σχεδόν βορά- νότου ενώ ο τέταρτος είναι τοποθετημένος με κατεύθυνση ανατολή- δύση, σχηματίζει δηλαδή γωνία. Λόγω της θέσης του είναι πολύ πιθανό να πρόκειται για αναλημματικούς τοίχους του κοίλου, στα δυτικά και βόρεια και επομένως με σχετική επιφύλαξη μπορούμε να τοποθετήσουμε βόρεια αυτών των τοίχων, μπροστά δηλαδή στη διαφάνεια που βλέπουμε τη μία πάροδο.

Ένας ακόμη ιδιαίτερα επιμελημένης κατασκευής τοίχοςείναι ορατός στα βόρεια της ορχήστρας και εκτός της προηγούμενης ιδιοκτησίας και εδώ πρόκειται για τον αναλημματικό τοίχο της σκηνής του θεάτρου που έχει ορατό μήκος 25 μέτρα και ύψος περίπου 80 εκατοστά.

Είχε εντοπισθεί και κατά τις έρευνες του Κρούγκεr, είχε εντοπισθεί σε μήκος 30 μέτρα ο τοίχος αυτός, μόνο που τότε δεν είχε κατασκευαστεί πάνω του ο νεότερος αναλημματικός μαντρότοιχος. Για τη χρονολόγηση του μνημείου δεν είμαστε σε θέση να πούμε κάτι περισσότερο από αυτά που είχε πει ο Νταίρπφελντ. Κρατάμε δηλαδή το προρωμαϊκών χρόνων γιατί δεν είχαμε ευρήματα προς το παρόν. Κλείνοντας θα ήθελα να προσθέσω ότι έχοντας ως δεδομένο ότι η ορχήστρα βρίσκεται σε αρκετός βάθος από την επιφάνεια του εδάφους είναι πολύ πιθανό τα εδώλια που βρίσκονται βαθύτερα να σώζονται και σε καλύτερη κατάσταση. Άλλωστε η έρευνα των Γερμανών στις αρχές του 20ου αιώνα είχε φέρει στο φως τμήματα των δύο πρώτων σειρών των εδωλίων κατασκευασμένων από ασβαστόλιθο. Εδώ είναι φωτογραφίες από την περίοδο της ανασκαφικής έρευνας:

Όπως γίνεται κατανοητό έχουμε ένα μεγάλων διαστάσεων θέατρο το οποίο να σημειώσουμε ότι είναι το μοναδικό μέχρι στιγμής στα Ιόνια νησιά. Νομίζουμε ότι αξίζει να προσπαθήσουμε όλοι να ανασκαφεί και να αναδειχθεί σε ένα επισκέψιμο χώρο που γιατί όχι να μπορεί να φιλοξενεί παραστάσεις, δημιουργώντας έναν ακόμη πόλο έλξης στο νησί.

Για να μπορέσουν όμως να ευοδωθούν όλα αυτά, απαραίτητη είναι η συμμετοχή όλων. Να ευχηθώ από καρδιάς η σημερινή ομιλία να αποτελέσει αφορμή για την ανασκαφή του μνημείου και την ανάδειξή του στη συνέχεια. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η εξεύρεση οικονομικών πόρων και μέσω μιας προγραμματικής σύμβασης με τον Δήμο να συντελεστούν οι απαλλοτριώσεις και να αρχίσει η ανασκαφική έρευνα.

Ολοκληρώνοντας θα ήθελα να απευθύνω θερμές ευχαριστίες στον δήμαρχο και το Δημοτικό Συμβούλιο Λευκάδας και στους συνεργάτες τους και βεβαίως στον πρόεδρο του ΔΙΑΖΩΜΑΤΟΣ κ.Σταύρο Μπένο, θερμό υποστηριχτή μας και στην Αιτ/νια που έχουμε αρκετά θέατρα, αλλά και στη Λευκάδα.