Αρχαίο θέατρο Καρθαίας Κέας

Αρχαίο θέατρο Καρθαίας Κέας

Θέατρο

Το θέατρο της Καρθαίας είναι κατασκευασμένο στις υπώρειες της ακρόπολης της αρχαίας πόλης σε φυσικό κοίλο του λόφου. Η θέση του είναι γνωστή ήδη από το 1812. Μέχρι σήμερα έχουν γίνει περιορισμένες ανασκαφικές τομές, το 1965 και κατά την περίοδο 1987-1991, οι οποίες έχουν φέρει στο φως τμήμα δύο κερκίδων και δύο κλιμάκων από το κοίλο.

Υφίσταται πλήρης τοπογραφική αποτύπωση των ορατών καταλοίπων του θεάτρου στο αρχείο της Επιστημονικής Επιτροπής «Συντήρησης, αποκατάστασης και ανάδειξης μνημείων Κέας» του Τ.Δ.Π.Ε.Α.Ε.

1. P.O. Brøndsted, Reisen und Untersuchungen in Griechenland, Paris 1826, σ. 15
2. Ν. Ζαφειρόπουλος, ΑΔ 20 (1965) Β΄ σ. 507
3. Λ.Γ. Μενδώνη, Κεα Ι. Οι επιγραφές και οι άλλες γραπτές μαρτυρίες για το νησί. Προσωπογραφία – Τοπογραφία – Παραδόσεις – Ιστορία, διδ. διατρ. Αθήνα 1988, τόμ. Β, σ. 734
4. Λ.Γ. Μενδώνη, «Αρχαιολογικές έρευνες στην Κέα: Αρχαία Καρθαία», Αρχαιογνωσία 4 (1985-1986) [1989], σ. 170-171
5. Κ. Μάνθου, Αρχαιολογία και ιστορία της νήσου Κέας, Εισαγωγή-Μετάφραση-Σχόλια Λίνα Γ. Μενδώνη, 1991, σ. 56-57, 129
6. Ε. Σημαντώνη-Μπουρνιά – Λ.Γ. Μενδώνη – Τ.-Μ. Πανάγου, Καρθαία …ἐλαχύνωτον στέρνον χθονός…, Αθήνα 2009, σ. 179-181.

Χαμηλά στις υπώρειες της νότιας κλιτύος της Άσπρης Βίγλας, στην κοιλάδα του Βαθυποτάμου, σε απόσταση 200 μ. περίπου από το σημερινό χειμέριο κύμα. Θέση Πόλες, περιοχή Κάτω Μεριάς, δήμος Κέας Κυκλάδων.

Από τα ευρήματα των τομών, που έχουν γίνει μέχρι σήμερα, δεν προκύπτουν στοιχεία για ύπαρξη οικοδομικών φάσεων του θεάτρου. Η κεραμική που βρέθηκε στην επίχωση είναι ανάμεικτη, από τα αρχαϊκά μέχρι και τα ρωμαϊκά χρόνια και περιέχει αρκετά κομμάτια αρχιτεκτονικών μελών από τα οικοδομήματα της ακρόπολης. Το θέατρο χρονολογείται γενικά στην ελληνιστική περίοδο.

Πρόκειται για ένα μικρό θέατρο απλής κατασκευής, ενταγμένο στη μορφολογία της περιοχής και προσαρμοσμένο στις ανάγκες της πόλης. Το μνημείο πιθανότατα εμφάνιζε την τριμερή διάρθρωση των ελληνιστικών θεάτρων: κοίλο, ορχήστρα, σκηνικό οικοδόμημα.

Το κοίλο διέθετε 4 ή 5 κερκίδες με τουλάχιστον 15 σειρές εδωλίων η καθεμία. Έχουν αποκαλυφθεί δύο από τις κλίμακές του με 20 βαθμίδες και τμήμα από δύο κερκίδες του. Σε κάθε σειρά εδωλίων αντιστοιχούν δύο βαθμίδες των κλιμάκων. Η μέγιστη χωρητικότητα του θεάτρου υπολογίζεται σε 2.000 θεατές. Δεν έχει αποκαλυφθεί άνω διάζωμα.

Κρίνοντας από τα επιφανειακά ορατά κατάλοιπα και από τα ευρήματα των τομών, το μνημείο φαίνεται ότι ήταν εξ ολοκλήρου κτιστό. Τα εδώλια διαμορφώνονται από μεγάλες πλάκες πρασινωπού σχιστόλιθου, οι οποίες εδράζονται σε δόμο από ορθογώνιους ή τραπεζοειδείς λίθους λευκού σιπολίνη. Στοιχεία για τη διαμόρφωση των παρόδων και των αναλημματικών τοίχων, που θα πρέπει να συγκρατούσαν πλευρικά το κοίλο, αναμένεται να αποκαλυφθούν με την ανασκαφή του μνημείου.

Από την ορχήστρα έχει εντοπιστεί μόνο μικρό τμήμα της περιφέρειάς της, όπου υπάρχει πλακόστρωτος διάδρομος. Ο Ν. Ζαφειρόπουλος σημειώνει επίσης ότι μεταξύ της ορχήστρας και της κατώτερης βαθμίδας εντόπισε χαμηλή κατασκευή εν είδει θωρακείου που περιβάλλει την ορχήστρα.

Δεν έχει ακόμη γίνει ανασκαφή στην περιοχή, όπου αναμένεται να βρεθούν κατάλοιπα του σκηνικού οικοδομήματος. Τα όποια σωζόμενα κατάλοιπα της σκηνής και της ορχήστρας καλύπτονται από επίχωση 3,50 μ.

Στο νότιο άκρο του θεάτρου υπάρχουν εκτεταμένα κατάλοιπα του συστήματος υδροδότησης της αρχαίας πόλης.

Η ύπαρξη του θεάτρου της Καρθαίας μαρτυρείται και εμμέσως από τις κατακλείδες των ψηφισμάτων της πόλης (3^ου-2^ου αι. π.Χ.), όπου η ανακήρυξη του στεφάνου των τιμωμένων γίνεται «Διονυσίοις τῶι ἀγῶνι τῶν τραγωιδῶν». Το θέατρο της Καρθαίας φιλοξενούσε, λοιπόν, αγώνες δράματος, αλλά δεν αποκλείεται να λειτουργούσε και ως τόπος συνάθροισης των πολιτών, παρότι κάτι τέτοιο δεν μαρτυρείται επιγραφικά.

Το επιφανειακά ορατό τμήμα του κοίλου του θεάτρου είναι εκτενώς λιθολογημένο. Οι λίθοι του χρησιμοποιήθηκαν ως οικοδομικό υλικό στα παρακείμενα κτήρια (εκκλησία Κοίμησης Θεοτόκου, κελί, αποθήκες) που υφίστανται ήδη το 1812.

Το θαμμένο τμήμα του θεάτρου, που ήρθε στο φως στις ανασκαφικές τομές, διαπιστώνεται ότι διατηρείται σε εξαιρετικά καλή κατάσταση. Η ίδια διατήρηση εικάζεται ότι μπορεί να ισχύει και για την ορχήστρα και ενδεχομένως για το σκηνικό οικοδόμημα.

Στο θέατρο έχουν λάβει χώρα διερευνητικές εργασίες σε δύο περιόδους.

Το 1965 η Εφορεία Κυκλάδων υπό τον Ν. Ζαφειρόπουλο είχε σκοπό να εξακριβωθούν η ακριβής θέση και οι διαστάσεις του. Τότε έγινε η διάλυση ορισμένων μαντρότοιχων που κάλυπταν επιφανειακά ορατά τμήματα του θεάτρου. Επίσης, διενεργήθηκε και μία ανασκαφική τομή, η οποία αποκάλυψε μέρος των εδωλίων και μίας κλίμακας.

Κατά την περίοδο 1987-1991 διενεργήθηκε συστηματική έρευνα στο μνημείο από τη διεπιστημονική ομάδα έρευνας υπό τη δρ. Λ. Μενδώνη, φέρνοντας στο φως τμήμα δύο κερκίδων και δύο κλιμάκων έως το επίπεδο της ορχήστρας.

Στα πλαίσια του Έργου «Συντήρηση-Ανάδειξη αρχαίας Καρθαίας Κέας» (ΥΠ.ΠΟ.Τ.-ΤΔΠΕΑΕ), έγινε τοπογραφική αποτύπωση του μνημείου και ένταξή του στο γενικό τοπογραφικό σχέδιο της ακρόπολης της Καρθαίας και της άμεσης περιοχής της.

Το μεγαλύτερο τμήμα του μνημείου βρίσκεται ακόμη θαμμένο και καλυμμένο από μαντρότοιχους. Δεν έχει γίνει κανενός είδους επέμβαση.

Επίσκεψη αρχαιολογικού χώρου.

Δεν υπάρχουν σύγχρονες χρήσεις του χώρου.

Το μνημείο ανήκει στη δικαιοδοσία του ΥΠ.ΠΟ.Τ./ΚΑ΄ Ε.Π.Κ.Α., ενώ τα ζητήματα ανασκαφής-συντήρησής του διαχειρίζεται σήμερα η Επιστημονική Επιτροπή «Συντήρησης, αποκατάστασης και ανάδειξης μνημείων Κέας» του Τ.Δ.Π.Ε.Α.Ε.

ΥΠ.ΠΟ.Τ./ ΚA΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.

ΥΠ.ΠΟ.Τ./ ΚA΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.

37.559849°

24.330071°