Ομιλία – εκδήλωση με θέμα “Προστατεύοντας την Πολιτιστική Κληρονομιά από τις επιπτώσεις της Κλιματικής Αλλαγής”
Μέλισμα. Οι Εκπαιδευτικές & Κοινωνικές Δράσεις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής για τη Βόρεια Εύβοια
Επίσκεψη στην «ΕΒΡΟΦΑΡΜΑ» του Έβρου
Η Ιεροτελεστία της Άνοιξης και οι κροκοσυλλέκτριες της Θήρας
Το Αρχαίο Θέατρο της Λάρισας θαμμένο – Όταν πάνω του βρίσκονταν μία λεωφόρος, πολυκατοικίες και κτήρια γραφείων
Την Κυριακή 5 Ιουνίου 2022 ολοκληρώθηκαν οι προφεστιβαλικές εκδηλώσεις του Photopolis Agrinio Photo Festival, με το κλείσιμο της έκθεσης φωτογραφίας με θέμα: «Αρχαία θέατρα Αιτωλοακαρνανίας στην δίνη του χρόνου», σε επιμέλεια της Φωτεινής Παπαχατζή. Έκθεση στην οποία συμμετείχαν 13 φωτογράφοι της φωτογραφικής ομάδας “art8”, και η οποία άφησε άριστες εντυπώσεις στους πολλούς επισκέπτες.
Το Σάββατο διοργανώθηκε ανοιχτή συζήτηση με θέμα: «Πώς οι αρχαιότητες επιδρούν στην τέχνη». Την εκδήλωση άνοιξε ο Πρόεδρος του Φωτογραφικού Φεστιβάλ Photopolis, και την συνέχεια ανέλαβε η κ. Σπυριδούλα Πυρπύλη, Φιλόλογος – Δε μουσειολόγος και διδάσκουσα στο Πανεπιστήμιο Πατρών, η οποία συντόνισε την συζήτηση. Χαιρετισμό απηύθυνε ο Δήμαρχος Αγρινίου κ. Γιώργος Παπαναστασίου.
Στην συζήτηση συμετείχαν:
Στο ξεκίνημα της εκδήλωσης ο πρόεδρος του Φεστιβάλ Πάνος Καλτσάς αφού ευχαρίστησε όλους του παρευρισκόμενους και όσους βοήθησαν στην διοργάνωση, αναφέρθηκε στην έκθεση φωτογραφίας λέγοντας ότι «13 φωτογράφοι της art8 επισκέφθηκαν 5 από τα αρχαία θέατρα του νομού μας και τα φωτογράφησαν. Τα φωτογραφικά τους απότυπα, που απαρτίζουν τον κορμό της έκθεσης, εμπλουτίστηκαν και από παλαιότερες φωτογραφίες μελών της art8 από παραστάσεις του ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου στα θέατρα αυτά».
Στη συνέχεια αναφέρθηκε στην Επιμελήτρια της έκθεσης κ. Φωτεινή Παπαχατζή και για να δώσει το στίγμα της έκθεσης χρησιμοποίησε τα λόγια της:
«Οι 13 φωτογράφοι της έκθεσης ξεκίνησαν ωσάν άλλοι περιηγητές προηγούμενων αιώνων την αναζήτηση πνευματικής αναζωογόνησης και καλλιτεχνικής έμπνευσης στην περίοδο της πανδημίας.
Μέσα από αυτή την αναζήτηση έρχονται σε επαφή με ένα συλλογικό ασυνείδητο που μοιάζει να έχει θαφτεί στο χώμα της αιτωλοακαρνανικής γης.
Κάθε φωτογραφική αναζήτησή τους μοιάζει να ακροβατεί ανάμεσα στο ατομικό και στο συλλογικό, στη μνήμη και στη λήθη. Τα αρχαία θέατρα της Αιτωλοακαρνανίας μοιάζουν να ανασαίνουν ακόμα, κάτω από το πέρασμα του χρόνου και η φωτογραφική τους αποτύπωση έρχεται να υπενθυμίσει όχι μόνο την ύπαρξη τους, αλλά και το ότι στην αρχαία Ελλάδα, το τοπίο και η φύση, με όλες τις τοπογραφικές και περιβαλλοντικές τους αλλαγές, είχαν επιρροή στο σχεδιασμό τους.
Η υπέροχη μαγευτική φυσική θέα συναντά το πνευματικό αίσθημα και επηρεάζει την κτιριακή δομή του θεάτρου, που λειτουργεί ως πρότυπο αυτής της προσέγγισης. Το θέατρο θεωρούνταν ένα είδος «σχολής» που έπρεπε να παρακολουθήσουν όλοι. Οι θεατές γνώριζαν εκ των προτέρων την πλοκή του έργου. Στην τωρινή συνθήκη αυτή η θεατρική πράξη είναι απούσα, ωστόσο οι φωτογράφοι της έκθεσης ανακαλύπτουν, αποτυπώνουν και επανασυνδέονται με την αρμονία μεταξύ ανθρώπου, φύσης, και θεϊκού, μέσα από τα έργα τους».
Ακολούθως ανέφερε τις προσεχείς εκδηλώσεις του φεστιβάλ οι οποίες θα πραγματοποιηθούν από 10 έως 25 Σεπτέμβρη 2022 με ένα πλούσιο πρόγραμμα.
Στη συνέχεια ο λόγος δόθηκε στον δήμαρχο Αγρινίου κ. Γιώργο Παπαναστασίου, ο οποίος μεταξύ άλλων είπε:
«Σας καλωσορίζω πραγματικά σε μία ενδιαφέρουσα συζήτηση. Το θέμα της είναι «πώς οι αρχαιότητες επιδρούν στην τέχνη».
Ο μοναδικός και πρωτότυπος διάλογος μεταξύ της αρχαιότητας και της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας επιβεβαιώνει την ακτινοβολία της Αρχαίας Ελληνικής τέχνης. Τα ελληνικά αριστουργήματα έγιναν σημεία αναφοράς αναδεικνύοντας τη συμβολή της αρχαίας Ελλάδος στον καθορισμό της έννοιας της ομορφιάς και της εξέλιξης της τέχνης.
Στο Αγρίνιο, στην Αιτωλοακαρνανία έχουμε το προνόμιο να ζούμε σε μία περιοχή που κάθε σπιθαμή της γης μάρτυρα πολιτισμό και ιστορία και κάποια από αυτά τα κομμάτια δεν έχουν ακόμα αναδειχθεί. Είμαστε ευτυχείς που πλέον θα αναδειχθεί το αρχαίο θέατρο της Στράτου, είμαστε ευτυχείς που πρέπει να αναδειχθεί η Αρσινόη, όπως έχουμε μιλήσει με την κυρία Βικάτου, και βέβαια να πω ότι τα μνημεία του τόπου μας πραγματικά συγκινούν και επιδρούν σε εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Η ανάδειξη και η προστασία τους αποτελεί ηθική μας υποχρέωση.
Με ξεχωριστή λοιπόν χαρά αναμένουμε να ακούσουμε τους διαπρεπείς επιστήμονες και τα εξέχοντα στελέχη της ακαδημαϊκής κοινότητας που συμμετέχουν στην εκδήλωση».
Εν συνεχεία πήρε το λόγο η κ. Ολυμπία Βικάτου, η οποία κατ αρχήν έδωσε τα συγχαρητήρια της στην φωτογραφική ομάδα «art8”, για την εξαιρετική αποτύπωση των μνημείων. Αφού ευχαρίστησε όλους τους φορείς που συμμετείχαν στην εκδήλωση προχώρησε στην εισήγησή της. Μεταξύ άλλων ανέφερε: Η αναστύλωση των τριών θεάτρων είναι ένα τεράστιο έργο ζωτικής σημασίας για την περιοχή, γιατί δεν είναι εύκολο να αναστηλώνεις τρία θέατρα ταυτόχρονα. Απαντώντας και στο ερώτημα του θέματος της συνάντησης «Πως οι αρχαιότητες επιδρούν στην τέχνη» χρησιμοποίησε στίχους από το «Αρχαίο θέατρο» του Γιάννη Ρίτσου: « Απέναντι, πάνω απ’ τα κάθετα βουνά, η ηχώ αποκρίθηκε – η ελληνική ηχώ που δε μιμείται ούτε επαναλαμβάνει μα συνεχίζει απλώς σ’ ένα ύψος απροσμέτρητο την αιώνια ιαχή του διθυράμβου». Η ιαχή του διθυράμβου είναι ηχώ που διασχίζει τους αιώνες, θυμίζοντας πόσο ζωντανός είναι ο αρχαίος κόσμος. Ο ποιητής ακούει την αιώνια ιαχή του διθυράμβου, του θρησκευτικού τραγουδιού του χορού του Διόνυσου, που αποτελεί την επικοινωνία με τους προγόνους του. Στα Θέατρα ως τόποι εκπαίδευσης ψυχαγωγίας, κοινωνικής συναναστροφής και ανταλλαγής απόψεων και ιδεών Αιτωλοί και Ακαρνάνες διαμόρφωσαν κοινωνική και πολιτική συνείδηση, συνομίλησαν με θεούς και ήρωες, κατακτώντας ανάταση ψυχής και πνεύματος.
Το υψηλό πνευματικό και πολιτιστικό τους επίπεδο μολονότι οι αρχαίοι ιστορικοί τους χαρακτηρίζουν οπισθοδρομικούς και ημιβάρβαρους, διαπιστώνεται από την ύπαρξη έξι θεάτρων στην Μακύνεια, Καλυδώνα, Πλευρώνα, Οινιάδες, Στράτου και Αμφιλοχικό Άργος, χωρίς να αποκλείεται και η ύπαρξη και σε άλλες, τα οποία πλην του τελευταίου έχουν συστηματικά ερευνηθεί και αναστηλώνονται. Αρχικά τα θέατρα της Μακύνειας, Καλυδώνας και Πλευρώνας είχαν χρησιμοποιηθεί ως βουλευτήρια. Η ένταξη των έργων αποκατάστασης των τριών θεάτρων Πλευρώνας, Οινιαδών και Στράτου έγιναν καθώς υπήρχαν ώριμες συγκεκριμένες μελέτες αποκατάστασης, οι οποίες υλοποιήθηκαν βάσει της χρηματοδότησης της Περιφέρειας Δ. Ελλάδος για το θέατρο Οινιαδών και Πλευρώνας και του δήμου Αγρινίου για το θέατρο Στράτου από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και υλοποιούνται από την Αρχαιολογική Υπηρεσία με αυτεπιστασία καιοι εργασίες είναι σε πλήρη εξέλιξη με χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης το τέλους του 2023. Οι παρεμβάσεις στοχεύουν στην προστασία των ίδιων των μνημείων, στην αποκατάσταση της μορφής τους σε βαθμό που να καταστούν περισσότερο αναγνώσιμα και βεβαίως επισκέψιμα από το κοινό, ώστε να αποτελέσουν σημαντικό πόλο έλξης επισκεπτών, στοιχείο που θα δώσουν νέα ώθηση στο τουριστικό αναπτυξιακό μέλλον της περιοχής που χαρακτηρίζεται από πληθώρα μνημείων όλων των εποχών».
Για το θέατρο Πλευρώνας ο προϋπολογισμός είναι 900.000 ευρώ. Προβλέπεται να γίνουν εργασίες συντήρησης, συγκόλησης λίθων, συμπλήρωση εδωλίων και στο τέλος, όπως σε όλα τα θέατρα, θα γίνει ημερίδα και θα εκδοθεί σχετικός οδηγός. Με χρήση φωτογραφιών αναφέρθηκε ακριβώς στα σημεία που θα γίνουν οι εργασίες στο θέατρο.
Για το θέατρο Οινιαδών ο προϋπολογισμός ανέρχεται στο ποσό των 700.000 ευρώ. Προβλέπονται συμπληρωματικές επεμβάσεις στο σκηνικό οικοδόμημα, στο σημείο που βρίσκονται λίθοι με αναθηματικές επιγραφές, ενώ στους αναλημματικούς τοίχους θα είναι ηπιότερες οι παρεμβάσεις, θα γίνουν εδώλια από τεχνητό λίθο και ένας περιμετρικός αγωγός θα προστατεύσει το θέατρο μαζί με άλλα αποστραγγιστικά έργα από τα όμβρια ύδατα. Ανάμεσα στα εδώλια υπάρχουν πολλές ρηγματώσεις, οι οποίες θα γεμίσουν.
Για το θέατρο Στράτου, το μεγαλύτερο από τα θέατρα και με τα μεγαλύτερα προβλήματα. Προϋπολογισμός 1.600.000 ευρώ. Ηταν το θέατρο της πρωτεύουσας των Ακαρνάνων. Έχει ένα πολύ βασικό πρόβλημα, είναι χτισμένο με ψαμμίτη λίθο, ο οποίος έχει υποστεί πολλές φθορές. Προβλέπονται ανασκαφικοί καθαρισμοί, αποχωματώσεις, μετακινήσεις αρχιτεκτονικών μελών, εργασίες συντήρησης, στερέωσης πλήρους αποκατάστασης και αναστήλωσης, επισκευή της οικίας Γιάγκα, ένα παραδοσιακό σπίτι από το παλιό χωριό, το οποίο θα γίνει πληροφοριακό κέντρο.
Κλείνοντας η κ. Βικάτου ανέφερε ότι γίνονται αναστηλώσεις και σε άλλα μνημεία, όπως είναι τα κάστρα και άλλα μνημεία με την ίδρυση μουσείων. Αυτή την περίοδο είναι σε εξέλιξη η μουσειολογική μελέτη για τις καπναποθήκες Παπαπέτρου.
Στη συνέχεια ο κ. Δημήτρης Πλάντος, μέσω βίντεο μιας και λόγω ασθένειας δεν ήταν δυνατόν να παρευρεθεί δια ζώσης ανέπτυξε την εισήγησή του αναφέροντας:
«Για πολλούς αιώνες στον δυτικό κόσμο τουλάχιστον, ο σύχρονος πολιτισμός θεωρούσε την κλασσική τέχνη της αρχαίας Ελλάδας και της Ρώμης ως ένα σταθερό σημείο αναφοράς. Αγγεία και γλυπτά, αρχαικτονήματα, ζωγραφικοί πίνακες, έδειχναν να περιστρέφονται γύρω από το κλασσικό ιδεώδες. Για πολλούς αιώνες το κλασσικό ιδεώδες, η αισθητική της αρχαίας Ελλάδας και της Ρώμης θεωρούνταν ανυπέρβλητα πολιτιστικά αγαθά, τουλάχιστον στις χώρες της Δύσης. Οι κλασσικές μορφές, το ανθρώπινο σώμα, το γυμνό σώμα των ανδρών, το γυμνό σώμα των γυναικών, τα αρχιτεκτονήματα, ο Δωρικός ρυθμός, ο Ιωνικός ρυθμός, οι μορφές των αρχαίων ελληνικών αγγείων, οι μορφές των αρχαίων ρωμαϊκών αγαλμάτων, έδειχναν να αποτελούν την πολιτιστική σταθερά της Δυτικής, τουλάχιστον, τέχνης. Χρειάστηκαν να περάσουν πολλοί αιώνες για να αλλάξει αυτό το πολιτιστικό στερεότυπο και να ανατραπεί η σχέση του καλλιτέχνη, του αισθητή, του φιλότεχνου με τον κλασσικό πολιτισμό και να περάσουμε από τον ανυπέρβλητο θαυμασμό την ειρωνεία…».
Δείχνοντας ανάλογες εικόνες τεκμηρίωσε την επιχειρηματολογία του.
Ο κ. Βασίλειος Λαμπρινουδάκης στην εισήγησή του αναφέρθηκε στην επικαιρότητα της κλασικής παράδοσης με εστίαση στις τέχνες.
«Το κλασικό παρελθόν «είναι παρών σε κάθε βήμα μας στην Ελλάδα και λειτουργεί δυναμικά, μας θυμίζει το ιστορικό μας βάθος και τα μνημεία που το αποτυπώνουν γύρω μας διαχρονικά
ενσαρκώνουν με την ποικιλία και τη μορφή τους την αισθητική και τις τεχνικές ικανότητες των κλασικών δημιουργών που ανέπτυξε η αρχαία ελληνική διανόηση και αποτελούν πολύτιμα παραδείγματα ζωής για τον σημερινό άνθρωπο. Αλλά αφού ο κλασικός πολιτισμός αποτέλεσε θεμέλιο του ευρωπαϊκού πολιτισμού και γενικότερα βασικό πυλώνα του σύγχρονου πολιτισμού αυτά τα παραδείγματα ζωής αποτελούν και παγκόσμιο πολιτιστικό αγαθό. Το κλασσικό λειτουργεί ως ταμείο ανθρώπινης εμπειρίας και έμπνευσης, οι σύγχρονοι δημιουργοί αλλά και γενικότερα ο σύγχρονος άνθρωπος ανατρέχει συνεχώς στις ιδέες και τις εικόνες του περσικού παρελθόντος σε αυτά τα πολύτιμα παραδείγματα ζωής όπως είπαμε και μελετώντας τα ή μεταπλάσσοντάς τα χρησιμοποιεί ως οχήματα για να εκφράσει σύγχρονες εμπειρίες και αναζητήσεις.
Αυτή η διαδραστική δημιουργική προσέγγιση κλασικής παράδοσης είναι εξίσου σημαντική με την ιστορική μάθηση και ανταποκρίνεται σε αυτή την ίδια την ιδέα, την έννοια του κλασικού, δηλαδή της κλασσικής κληρονομιάς της αξίας που διατηρώντας τις βασικές της συνιστώσες προσαρμόζεται κάθε φορά στην ζωντανή πραγματικότητα. Έτσι η κλασική παράδοση είναι παρούσα σε κάθε σχεδόν τομέα της ζωής σε όλο τον κόσμο.
Ένας από τους σημαντικότερους τομείς της ζωής που εμπνέεται από τα κλασικά έργα είναι οι καλλιτεχνικές δημιουργίες.
Οι σύγχρονοι καλλιτέχνες ανατρέχουν στα αρχαία έργα για να σχολιάσουν μέσω αυτών την επικαιρότητα και να εκφράσουν τους προβληματισμούς τους, τους οραματισμούς τους και τις ιδέες σας».
Στη συνέχεια δείχνοντας εικόνες ανέφερε χαρακτηριστικά παραδείγματα από τέτοιες περιπτώσεις.
Η κ. Μαρία Γκασούκα αναφέρθηκε στο χώρο που άνθισαν πολιτισμοί όπως αυτοί της Σουμερίας, των Ασυρίων, των Εβραίων και πως αυτοί οι πολιτισμοί δεν αφήνουν ανεπηρέαστο και τον ελληνικό χώρο και τον Ρωμαϊκό χώρο σε όλη του την έκταση, επιδρούν, αποτυπώνονται, αναπαριστώνται σε μία σπουδαία τέχνη, όπως είναι η ζωγραφική μετά την αναγέννηση και ως τον 19ο αι.
Μίλησε για την αναπαράσταση της Ιερής Γυναίκας στην δυτική κυρίως τέχνη, έχοντας ως αφετηρία, ως σημείο εκκίνησης δύο ιερές γυναίκες της Σουμεριακής και μεσανατολικής μυθολογίας, την Ινάνα και την Ίσιδα….
Επισήμανε «…θέλω να ξεκινήσω από μία διαπίστωση εξηγώντας εξαρχής πως εδώ κάνουμε επιστήμη, εδώ μιλάμε για πολιτιστικές σπουδές που προφανώς ότι θα ακούσετε, όσο και αν σας παραξενέψει σας παρακαλώ μη το συνδέσετε με τις θρησκευτικές σας πεποιθήσεις, δεν είναι καθόλου αυτή η πρόθεσή μας. Λέω λοιπόν ότι η θηλυκή μεταφυσική οντότητα και οι ιερές της εκφράσεις και εκφάνσεις εξακολουθούν να προκαλούν το επιστημονικό ενδιαφέρον ιδιαίτερα των φεμινιστικών, πολιτισμικών σπουδών, αλλά και της γυναικείας/φεμινιστικής πνευματικότητας, που αναπτύσσεται τις τελευταίες δεκαετίες παγκόσμια. Όπως και τα υπόλοιπα μονοθεϊστικά συστήματα, ισχυρίζονται φεμινίστριες-μεταξύ των οποίων σημαντικές θεολόγοι, θρησκειολόγοι κ.ά.- έτσι και ο χριστιανισμός, ο οποίος σε σημαντικό βαθμό έχει διαμορφώσει το δυτικό πολιτισμό για δύο χιλιάδες χρόνια, ίσως έχει οικοδομηθεί πάνω σε ένα δογματικό σφάλμα: την άρνηση του θηλυκού στοιχείου.
Διατυπώνεται δε η κοινή πεποίθηση πως η διασάλευση της ισορροπίας των αντιθέτων και ο εξοβελισμός του ιερού θηλυκού υπονόμευσε την ευημερία του συγκεκριμένου πολιτισμού. Δε είστε υποχρεωμένοι και υποχρεωμένες προφανώς να αποδεχθείτε όλες αυτές τις διαπιστώσεις. Απλώς τις θέτω υπ όψιν σας.
Ωστόσο το βέβαιο είναι πως η τέχνη με τον έναν ή ή τον άλλο τρόπο διαζώσει τα ίχνη της ιερής γυναίκας. Πρόκειται για εγχείρημα που αρχίζει από παλιά. Ήδη από τους προ πατριαρχικούς πολιτισμούς.
Όμως ως σημείο εκκίνησης, δεν θα μπορούσα βέβαια να πάω τόσο παλιά, παίρνω δύο σπουδαίες θηλυκές θεότητες της Σουμεριακής και της Βαβυλωνιακής μυθολογίας την Ινάνα και την Ίσιδα…
… εντοπίζονται για πρώτη φορά δύο μοτίβα που θα οικειοποιηθεί αργότερα ο Χριστιανισμός: Το μύρωμα, ο πρώτος κεχρισμένος , ο πρώτος Χριστός, το μοτίβο του θνήσκοντος, τελετουργικά βασανιζόμενου και αναστάντος θεού…».
Η συζήτηση έκλεισε με την εισήγηση του κ. Γιώργου Σταμάτη, ο οποίος αναφέρθηκε στο έργο του συντοπίτη μας Χρήστου Καπράλου, της μεγαλύτερης φυσιογνωμίας της πλαστικής του 20ου αιώνα. «Ένα πολύπλευρο έργο το οποίο είναι επηρεασμένο από την αρχαία τέχνη. Με τα έργα του κατορθώνει να φτάσει σε νέα ερμηνεία του ανθρώπου και του κόσμου. Αφετηρία του Καπράλου για την δημιουργία του είναι η αγάπη του για τον άνθρωπο, τα παδικά βιώματα στο χωριό όσο και το πρόσωπο της μάνας του την οποία λατρεύει και θαυμάζει. Δημιουργός που ζεί με την καρδιά και σκέφτεται με τα χέρια ο Καπράλος δεν ενδιαφέρεται να συμπορευτεί με τα διάφορα ρεύματα της τέχνης του 20ου αιώνα… Εργάστηκε την πέτρα και το μολύβι, τον χαλκό, το ξύλο,τον γύψο, τον πηλό. Τα έργα του χαρακτηρίζουν η λιτότητα των μορφών, η ισορροπία των όγκων, η αλληλουχία των επιπέδων, ο πλούτος των νέων επινοήσεων»…
Η εκδήλωση έκλεισε με απάντηση στις ερωτήσεις που υπέβαλαν οι θεατές της εκδήλωσης.
Μπορείτε να δείτε το βίντεο της εκδήλωσης, εδώ.
